In Polen heeft het Constitutioneel Hof op 22 oktober 2020 geoordeeld dat de abortus van een foetus met een aangeboren afwijking in strijd is met de grondwet. Dat betekent dat het in Polen nog moeilijker wordt om een zwangerschap vroegtijdig af te breken.
Onafhankelijke experts van Amnesty International, het Centrum voor Reproductieve Rechten en Human Rights Watch waren bij de zitting aanwezig. ‘Het oordeel van het Hof brengt de gezondheid van vrouwen in gevaar. Het is in strijd met de verplichtingen van Polen onder internationale mensenrechtenverdragen om af te zien van maatregelen die de rechten van vrouwen op seksuele en reproductieve gezondheidszorg terugdraaien,’ zegt Leah Hoctor van het Centrum voor Reproductieve Rechten. ‘Polen moet zijn wetgeving in overeenstemming te brengen met andere EU-lidstaten en abortus wettelijk toestaan als een vrouw daartoe verzoekt of als er brede sociale gronden zijn. Daarnaast moet de volledige en effectieve toegang tot zorg voor vrouwen gegarandeerd worden in situaties waarin de fysieke of mentale gezondheid van vrouwen in gevaar is.’
‘Schadelijk voor gezondheid’
‘Deze uitspraak is het resultaat van een gecoördineerde, systematische golf van aanvallen op de mensenrechten van vrouwen door Poolse wetgevers, en het is hun volgende poging om abortus in Polen te verbieden,’ zegt Esther Major van Amnesty International. ‘Een wettelijke verbod op abortus voorkomt of vermindert het aantal abortussen niet. Ze schaden de gezondheid van vrouwen omdat zij dan gedwongen worden tot illegale abortussen of dwingt vrouwen naar het buitenland te reizen om toegang te krijgen tot de abortuszorg die ze nodig hebben en waar ze recht op hebben. Hoewel alle vrouwen geraakt worden door het oordeel van het Hof, zullen gemarginaliseerde groepen vrouwen zwaarder getroffen worden. Zij kunnen zich geen verre reis veroorloven.’
Aantasting rechten van vrouwen
‘In plaats van de rechten van mensen te beschermen, heeft het Poolse Constitutionele Hof ertoe bijgedragen deze te schenden,’ zegt Hillary Margolis van Human Rights Watch. ‘De Europese Commissie en de EU-lidstaten moeten schendingen van de rechtsstaat en hun gevolgen voor de grondrechten in Polen dringend aanpakken. Het waarborgen van de mensenrechten van vrouwen, inclusief hun reproductieve rechten, is essentieel om de waarden van de Europese Unie hoog te houden. Vrouwen in Polen hebben keer op keer aanvallen op hun rechten ondergaan en zullen niet stoppen met vechten voor hun recht op abortuszorg.’
Achtergrond
Polen heeft een van Europa’s strengste abortuswetten. Van de 27 EU-lidstaten is in slechts twee landen, waaronder Polen, abortus verboden als een vrouw daartoe verzoekt of als er brede sociale gronden zijn. In Polen is abortus alleen toegestaan als het leven van de vrouw in gevaar is of als de zwangerschap het gevolg is van een verkrachting. Tot het besluit van het Hof was abortus ook toegestaan bij ernstige afwijkingen bij het ongeboren kind.
De regerende PiS-partij heeft herhaaldelijk maatregelen genomen om seksuele en reproductieve rechten verder aan banden te leggen, onder meer door een wetsvoorstel voor een totaalverbod op abortus. Die pogingen stuitten op massale protesten en werd veroordeeld door internationale mensenrechtenorganen en Europese instellingen.
Sinds de regering in 2015 aan de macht kwam, heeft zij de onafhankelijkheid van het Constitutioneel Hof en zijn doeltreffendheid als controle op de uitvoerende macht ondermijnd. De voorzitter van het Hof werd in 2016 op die post benoemd door president Duda en niet door andere rechters zoals gebruikelijk was.
– Bericht van Amnesty
