Jede Konsequenz führt zum Teufel. Zei Luther, of Goethe of Bertold Brecht. En die konden het weten. Alleen wie de duivel zoekt, aanvaardt de uiterste consequenties van zijn opvattingen en voert die uit. Ieder ander verkiest inconsequent te zijn boven de weg van het geloof ten einde te gaan.
Op een moment keert de uiterste consequentie zich tegen de eigen overtuiging. Het doet er niet toe hoe die overtuiging luidt. Of het een boodschap is van vrede of geweld. Of het een systeem is van insluiting of uitsluiting. Of het de markteconomie verdedigt of de sociale verzorgingsstaat. Of het een religie is of een politiek ideaal.
Elk geloof herbergt het kwaad. Vroeg of laat overschrijdt een mens met het Gedachtengoed van de Grote Leider in de hand de grens. Vliegt hij de Twin Towers in. Of zwaait hij het zwaard van een Tempelier. Of volgt ze het hyperegoïstische nietsontziende radicaal rechtse machtsdenken van Ayn Rand.
Waar moet een overtuiging net als een wetenschappelijke theorie anders door worden gedragen dan door de bereidheid tot een ander inzicht te komen, indien de feiten daartoe aanleiding geven? Hoe kan een democratie functioneren zonder de bereidheid ongelijk te erkennen? Wie zichzelf niet meer ter discussie stelt, is op weg naar de duivel.
Zelfkritiek vergt meer moed dan zelfoverschatting. Degene die twijfelt is niet de lafaard, maar degene die zeker is. Degene die zoekt is rijker dan wie gevonden heeft.
Mooie column van Nelleke Noordervliet in Trouw, om over na te denken.
“Hoe kan een democratie functioneren zonder de bereidheid ongelijk te erkennen? ”
Daarom is het beter misschien het woord Democratuur voortaan te gaan gebruiken voor het omschrijven van onze systeem. Omdat:
“Er is een moment waarop alleen macht geldt.”