De revolutie eet haar eigen kinderen op, bedacht de Franse revolutionair George Danton. De val van Boris Johnson als premier van het Verenigd Koninkrijk na Brexit bevestigt dit idee nog maar eens. Weliswaar is Brexit veeleer een contrarevolutie, een teruggang naar imaginaire verleden tijden, maar de gebeurtenis is toch te zien als een ruptuur in de geschiedenis na steeds meer toetredingen tot de EU.
De exit van Johnson wordt op conto geschreven van een reeks schandalen die hem parten speelden maar meer nog zullen de beroerde gevolgen van Brexit hem de das hebben omgedaan. Zijn opvolger (Liz Truss?) zal het tij niet kunnen keren. Femi Oluwole, een ijzersterke criticaster die tal van berichten en videoclips heeft gepost, heeft de politiek van de Conservatieven bijtend geanalyseerd. Hij zegt onder meer: “We hebben de rotste mensen in het land die indruk proberen te maken op de rotste mensen in het land over hoeveel schade ze kunnen veroorzaken bij de kwetsbaarste mensen in het land tijdens de financieel moeilijkste jaren in hun leven. En het ergste is dat ze voelen dat ze gemakkelijk hun masker kunnen laten vallen en tonen hoe weinig ze eigenlijk geven om de mensen die hen als hun laatste hoop zagen in 2016.” Dat de meeste Britten het moeilijker zouden krijgen is niet verwonderlijk want velen hebben de economische achteruitgang van het Verenigd Koninkrijk na Brexit voorspeld, bijvoorbeeld in ‘EU Exit Analysis – Cross Whitehall Briefing‘, een analyse van de Britse regering uit 2018.
Maar op het eerste gezicht lijkt het wel verwonderlijk dat Labour, de zwaarwegendste oppositie in het VK, niet profiteert van de belabberde situatie in het land. Keir Starmer, de Labourleider, volgt een blairisme-koers. Een karakteristiek in een notendop ervan gaf Robin McAlpine, voormalig directeur van de linkse denktank Common Weal: ‘Starmer gelooft dat hij de elite op zo’n manier moet faciliteren dat hij er ‘de beste deal’ voor het plebs uit kan halen.’ Maar het probleem daarmee is dat je niets doet aan machtsverhoudingen die in het voordeel blijven van de gevestigde belangen.
Is Starmer de weg kwijt? Nee, de situatie ligt een stuk complexer. In 2017: de dood van de sociaaldemocratie, op sterven na dan heb ik aandacht besteed aan de teloorgang van de sociaaldemocratie. Labour leek toen een tegenwicht te bieden aan de sociaaldemocratische malaise. Het was echter destijds al niet gek te veronderstellen dat een eventuele overwinning van Jeremy Corbyn niet goed zou aflopen. Een passage:
Ondanks alle achteruitgang van de sociaaldemocratie is er niettemin het hoopvolle optreden van Jeremy Corbyn. De Labourpartij doet het in de peilingen steeds beter en de partij lijkt de volgende verkiezingen te zullen winnen. Met een programma uit de jaren vijftig of zestig laat ze optimisme opleven. Maar Corbyn zit met een groot dilemma: wat te doen met Brexit? Als het werkelijk tot een Brexit komt en hij met de Labourpartij een links programma wil uitvoeren, zal het grootkapitaal weinig genegen zijn tot investeringen in Groot-Brittannië. En de geïsoleerde positie van een uit de EU gestapt land komt er sowieso al bij. Een snel verslechterende economische situatie zal de kiezers enorm en wellicht voorgoed teleurstellen in Labour. Komt het niet tot een Brexit, dan zal de EU linkse hervormingen zo veel mogelijk saboteren. Het verhaal van de trojka en Griekenland, waarover Yanis Varoufakis een onthullend boekje heeft opengedaan in Volwassenen onder elkaar, heeft grote kans navolging te krijgen ten aanzien van een linkse regering in het Verenigd Koninkrijk.
Rechtse Labourkopstukken zullen mogelijk een soortgelijke analyse hebben gemaakt. Voordat Corbyn de kans kreeg op het premierschap hebben deze kopstukken diens positie gesaboteerd. Een smerige campagne die hem onder meer valselijk betichtte van antisemitisme was onderdeel van de sabotage. Direct eigenbelang van Labourpolitici voor wat betreft hun posities zal sowieso van grote invloed zijn geweest op hun opstelling en voor een deel zal toch ook de kans op pasokisering (naar de ineenstorting van de Griekse sociaaldemocratische partij PASOK die in 2015 slechts 5 procent haalde, van 44 procent in 2009) van Labour op langere termijn een overweging zijn geweest. Dan liever blairisme dat tenminste de tweede positie in het politieke spectrum in het VK lijkt te verzekeren. Of… toch niet? Eet Brexit meer dan zijn eigen kinderen op? Hebben de arme Britten het voor hen perspectiefloze blairisme door? Dan zou het lot van Labour passen in de trend van pasokisering van andere sociaaldemocratische partijen in Europa.
(Afbeelding: https://pixabay.com/nl/illustrations/brexit-stapte-uit-1481031/)
