Afgelopen vrijdag speelde ik met een band op een receptie bij de herdenking van de bevrijding van Eindhoven, op 18 september 1944, onderdeel van de grotendeels mislukte operatie Market Garden, die enige dagen daarvoor net ten zuiden van de Belgische grens was begonnen.
Eindhoven werd bevrijd door de Britten en Canadezen, die met hun tanks vanuit het zuiden optrokken, en de Amerikanen die even ten noorden van Son geparachuteerd werden. Vooral die laatsten kregen het zwaar te verduren, onder meer door ten noorden van Eindhoven onverwacht opgedoken Duitse troepen die eerder in Zeeland ontsnapt waren aan de Britten.
Bij die herdenking waren nog enkele veteranen aanwezig, van wie een Amerikaanse ex-parachutist in zijn gevechtstenue van destijds nog ons podium beklom. De man moet rond de negentig zijn geweest maar er zat nog genoeg leven in en de behoorlijk lange tekst van het lied dat hij zong kende hij ook helemaal uit het hoofd.
Wat een bizar idee, dat deze kleine man zeventig jaar geleden uit een vliegtuig sprong boven Son, en zich vanaf daar een weg naar Eindhoven heeft gevochten, wat een bizar idee dat dat soort dingen hier echt gebeurd zijn.
Op zichzelf is er overigens niet heel hard gevochten in Eindhoven zelf, maar het heeft wel van enkele bombardementen te lijden gehad. Van Duitse (op 19 september 1944, reden waarom alles rond het stationsgebied er zo modern uitziet), maar vooral ook van Britse kant (die onder andere de rest van het winkelcentrum per ongeluk raakten), met vooral de dichtbij en in het centrum van de stad gelegen Philipsfabrieken, die belangrijke radio-onderdelen voor Duitsland moesten produceren, als doel. Daarbij zijn honderden slachtoffers gevallen. Slechts een halve kilometer van waar ik woon zijn er op die manier destijds enkele straten hard geraakt bij het beruchte Sinterklaasbombardement, op wat nu bekend staat als kunst- en muziekcentrum Strijp-S (de letter is een oude Philips-aanduiding voor hun industrieterreinen) door de Britten in 1942:
Op dat moment was deze doorgaans nogal saaie omgeving kortstondig een hel van vuur, explosies, doden en gewonden. Zelfs met moderne technieken is de chirurgische precisie waar men weliswaar ten tijde van de Golfoorlogen over opschepte nog steeds niet helemaal te realiseren, laat staan in 1942. Alhoewel men wel degelijk, met alle risico’s en militaire slachtoffers van dien, zeer laag in de aanval ging om maximale nauwkeurigheid te bereiken.
Het zijn toestanden die de meesten van ons heden ten dage alleen kennen uit verre landen, tegenwoordig vooral het Midden-Oosten. Een verband dat Rob van Gijzel, burgemeester van Eindhoven, dan ook legde in zijn toespraak, waar hij bovendien refereerde aan hoe Nederland in 1938 de meeste joodse vluchtelingen uit Duitsland aan de grens tegenhield. Het zou begrip moeten wekken voor de wanhopigen die Syrië proberen te ontvluchten.
Maar kijk eens hoeveel – doorgaans – slecht gespelde rechtsrabiate reacties er weer onder dit artikel staan, alhoewel gelukkig ook enkele rake van de andere kant. Nee hoor, er is volgens die mensen geen enkele overeenkomst tussen deze slachtoffers van een oorlog en die van onszelf, zeventig jaar geleden en het zou zelfs schandalig zijn dat ‘gutmensch’ Van Gijzel die vergelijking maakt. Men wil graag respectvol en inlevend staan doen bij zo’n herdenking, maar liever niet herinnerd worden aan de verplichtingen die zulk een respect en inlevendheid heden ten dage met zich mee zou kunnen brengen. En al helemaal niet als die meelevendheid bruine, vrouwenverkrachtende mensen uit bokkiewokkielanden moet betreffen.
Inlevingsvermogen is diep geworteld in de menselijke natuur. Zelfs in de meest extreme omstandigheden, zoals bij soldaten in een oorlog, verdwijnt die niet altijd. In de hierboven gelinkte documentaire vertelt één van de mensen, die een boek geschreven heeft over het bombardement op Eindhoven, hoe Britse piloten bezorgd waren geweest over de slachtoffers die hun bombardement gemaakt moest hebben.
Maar ik heb ook verhalen gelezen over hoe soldaten zelfs gevoelens van medelijden hadden voor hun tegenstanders. Bij de meedogenloze artilleriebarrages in de Eerste Wereldoorlog, hoe een gewonde Engelse en Duitse militair in een kuil gezamenlijk afwachtten tot ze gevonden zouden worden, en elkaar sigaretten en te drinken gaven.
Maar ook hoe in 1944 te Arnhem een Duitse officier een Brits veldhospitaal kwam waarschuwen dat ze in de vuurlinie van hun artillerie zouden komen te liggen in het komende half uur, zodat ze zich tijdig konden verplaatsen. Hoe later, in het Hürtgenwald, een Duitse legerarts een staakt-het-vuren wist te bewerkstelligen omdat de Amerikanen daar compleet overhoop geschoten werden door de Duitse artillerie, en hij het niet meer kon aanzien hoe al die slachtoffers daar lagen te kreperen. De man heeft later een Amerikaanse oorkonde gekregen daarvoor.
Ik hou me toch maar vast aan de vele gastvrije geluiden die er wel degelijk ook hebben geklonken met betrekking tot de vluchtelingenstroom, die Geert Wilders tot totale hysterie gedreven hebben, beseffende dat hij wel degelijk tot een rabiate minderheid behoort. De minderheid die bovengenoemd medeleven niet zou vertonen.
