Op 22 december vond in België een algemene 24-uursstaking plaats in de publieke sector. In het openbaar vervoer – bussen, metro’s, treinen, ook internationale treinen – legden personeelsleden het werk neer. Arbeiders staakten ook in posterijen, op scholen, ziekenhuizen en overheidsgebouwen. De staking was een protest dat vakbonden hadden georganiseerd tegen het bezuinigingsbeleid van de kersverse Belgische regering, met name tegen daarin vervatte aantasting van pensionrechten.
Net als andere Europese staten tracht ook de Belgische staat een keihard bezuinigingsbeleid op te leggen aan de bevolking. Ook de kredietwaardigheid van België wordt momenteel in twijfel getrokken; die is door Moody’s en Standard en Poor onlangs verlaagd. Ook in België is de staatsschuld hoog. Onenigheid over de aanpak ervan, in combinatie met getrouwtrek over herschikking van bevoegdheden over regio en taalgemeenschappen, had eerder een eindeloze formatie opgeleverd. Toen er dan eindelijk een regering was, wilde die snel doorbijten met bezuinigen. Vakbonden reageerden onmiddellijk. Begin december was er al een demonstratie van 50.000 mensen, en deze week dus een eendagsstaking.
De pensioenplannen van de regering zijn aanleiding voor het arbeidersprotest. De plannen liegen er niet om. Het jaar waarop je met vervroegd pension mag, wordt van 60 naar 62 gebracht, arbeiders moeten ook langer gewerkt hebben voor ze ervoor in aanmerking komen. Voor arbeiders zullen vooral deze concrete verslechteringen een – terecht! – motief zijn om te staken. Voor de vakbondstop geldt nog iets anders. Die klaagt met name dat de pensioenplannen eenzijdig worden doorgedrukt. “De vakbonden betichten het kabinet ervan op eigen houtje te hebben gehandeld en overleg met de bonden te hebben nagelaten.” Vakbondsbestuurders willen in zoiets gekend worden, als overlegpartners behandeld, voor ze eventueel alsnog met allerlei verslechteringen akkoord gaan. Als in zulk overleg sommige verslechteringen worden verzacht, des te mooier! Dan kunnen ze dat laten zien aan hun achterban als resultaat van succesvol onderhandelen. Sociale vrede en erkenning van hun rol als onderhandelingspartner is voor vakbondstoppen doorgaans belangrijker dan een effectieve verdediging van arbeidersbelangen en – rechten. De enigen die dat consistent kunnen, zijn arbeiders zelf, met bondgenoten die wèrkelijk de handen vrij hebben en niet in overlegstructuren zij ingekapseld of politieke ambities voorrang geven.
De staking was qua deelname een gedeeltelijk succes. Het spoorverkeer lag goeddeels plat, hetgeen een land al snel het aanzien heeft dat het door een staking is lamgelegd. Vandaar koppen als “Grote staking legt België plat”. Maar de steun voor de staking was niet overal sterk. Er was een opvallend verschil tussen het Vlaamse en het Waalse deel van het land. “In het Franstalige gedeelte rijdt geen enkele bus, in Vlaanderen 1 op de 10. De luchthaven van Luik is dicht, die in Antwerpen is gewoon open”, aldus de Volkskrant. Traditioneel is de arbeidersbeweging in het Franstalige deel – met verwaarloosde oude zware industrie – sterker dan in Vlaanderen met haar hypermoderne bedrijfsleven, maar ook met hara rechtse politieke klimaat. Dat zien we kennelijk terug in de stakingsdeelname. De breuklijn van taalgemeenschap en daarmee samenhangende regionale verdeling is één van de belangrijkste obstakels voor effectief arbeidersverzet over de hele linie.
Hetzelfde Volkskrant-artikel meldt ook dat op sociale media met name jongeren zich in grote meerderheid tegen de staking keren. “Ik ben honderden berichten tegengekomen van jongeren die zich verzetten tegen de staking. En maar twee die de staking terecht vinden”, aldus een Volkskrant-correspondent. Het idee van samen-de-schouders-eronder-nu-we-eindelijk-een-regering-hebben is daar kennelijk sterk. Als dit beeld klopt – en de indrukken van een correspondent zijn natuurlijk niet meer dan een aanwijzing – , is het een pijnlijk en gevaarlijk verschijnsel. Als tradities van solidariteit en verzet niet weer worden opgebouwd, dan ondermijnt dat de gevechtskracht van arbeiders in België in hoge mate Het maakt het ondernemers en regering immers des te makkelijker om zich voor te doen als moderniserend, hervormend, toekomstgericht als ze daarbij jongeren aan haar zijde vindt.
Deze zwakkere plekken in het stakingsfront zijn van belang. Ze betekenen werk aan de winkel voor wie effectief verzet op poten wil krijgen. Tegelijk is er het simpele feit dát er een brede en stevige landelijke staking tegen bezuinigingsbeleid is gehouden. Het laat de weerbaarheid van grote groepen werkenden tegenover het bezuinigingsbeleid nog eens zien – in een buur land van Nederland waar een soortgelijk bezuinigingsbeleid al langer huishoudt. Hopelijk brengen die stakende arbeiders in België hun collega’s aan deze kant van de grens eens extra op ideeën.
Verscheen eerder op peterstormschrijft.wordpress.com en doorbraak.eu. Auteur: Peter Storm.
De bedoelde staking was niet algemeen, zelfs niet in de publieke sector, en duurde geen 24 uren.
De staking was niet eens zozeer gericht tegen de – niet eens keiharde – bezuinigingen, maar tegen de inbreuken op het overlegmodel tussen overheid, werkgevers en werknemers, dat al decennia lang traditie is in België. Gedoogde regeringen zullen dat niet of moeilijk begrijpen.
Maatregelen die in het regeringsakkoord afgesproken zijn en die de werknemers schaden, worden door de liberalen met spoed door het parlement gejaagd, maar de in het regeringsakkoord afgesproken maatregelen die nadelig zijn voor zelfstandigen en voor bedrijven worden met heel wat meer omzichtigheid en égards behandeld. Daar is dan wel tijd voor om ze te (her)overwegen en te (her)evalueren. Wat is dan uw conclusie? Dat de werknemers een kloot afgetrokken worden, toch?
En ja, die ratingbedrijven, hoe verwezenlijken die eigenlijk hun winst? Wie gaat eens uitzoeken wie er voordeel heeft bij hun ratings? Enkele jaren geleden gingen hun ratings voor banken door het dak. Banken die kort daarna failliet gingen en duizenden mensen de armoede in joegen. Wie profiteert er nu van hun negatieve ratings van de eurolanden? En hoe kunnen we die varkens bestrijden?
De Belgische vakbonden protesteren terecht tegen een inbreuk op het Belgische overlegmodel. Zij moeten er zich wel van bewust zijn dat het niet gaat om een de verhoging van de pensioenleeftijd (die op 65 jaar blijft staan), maar om de verhoging van de vervroegde pensioenleeftijd (nu 60) en absurde afwijkingen daarop, zoals brugpensioen op 52.
De manier waarop hier geprobeerd wordt om een wig te drijven tussen werknemersorganisaties en werknemers, tussen Vlamingen en Walen, en tussen jongeren en ouderen, lijkt mij het werk van onverbeterlijke extreemliberalen.