Juist nu, in de dagen van corona, blijkt dat een lofzang op de revolutionaire klasse die de bourgeoisie ooit was niet mogelijk is op de lui die nu heersen. *) Er is ook niets positiefs te zeggen op onder hetzelfde vaandel van het liberalisme dat de instelling of naasting van nutsvoorzieningen dekte, uitverkoop houden van diezelfde voorzieningen aan wie ten onrechte ook nog de namen “ondernemer” of “investeerder” wordt gegeven.
Kunnen we van een manifest een maatschappij-analyse verwachten? Neen natuurlijk, het hoort een bevlogen oproep te zijn. Officieel heeft Marx in Das Kapital slechts enkele hoofdlijnen aangegeven. Zijn intellectuele nazaten – hij had zelf niets op met “marxisten” – kunnen aan zijn methode wel een mogelijkheid tot analyse ontlenen, die nog wel eens wil verschillen.
Ik deel het enthousiasme van Kees GlobalInfo over Verenigt u! van Thijs Lijster niet. Het is bedoeld als een hedendaags antwoord of beter vervolg op het Communistisch Manifest, dat in weerwil van wat een charlatan als Ewald Engelen rondstrooit, niet de pretentie van een wetenschappelijk geschrift heeft. Lijster schrijft over werkers van nu alsof Foucault het zo gewild heeft – als Lijster het niet zo bedoelt schrijft hij verkeerd – dat iedereen nu maar haar eigen Project is en de “werknemer” als zodanig niet meer bestaat. Hij werpt overigens terecht deze term weg, het is nu eenmaal andersom. “Medewerker” is nog versluierender.
Allez, ik knip en plak de conclusie van Kees G. om u het oordeel te laten: dit had bevlogener moeten zijn, ik begrijp heus wel dat Lijster het hart op de juiste plaats heeft.
In de sterke afsluiting van zijn tekst gaat nog een oneliner van Marx onderuit, namelijk de bekende kreet over proletariërs die “niets te verliezen hebben dan hun ketenen”. Dat geldt niet voor het precariaat, dat juist hunkert naar behoud van de laatste restjes zekerheid. Maar dat wil dan weer niet zeggen dat klassenstrijd onmogelijk is. Er zijn wel degelijk grote verschillen tussen de bezittende klasse en de rest. Met als bewijs de Doomsday-Preppers die zich voorbereiden op de klimaatcatastrofe: iedereen heeft te maken met dat klimaat, maar hoe armer je bent, hoe meer je de klos bent. Wat er nodig is om ons te verzetten is, naast klassenbewustzijn, het eerder al in het boekje geïntroduceerde begrip ‘transversale actie’: actie die de grenzen tussen bevolkingsgroepen doorbreekt, maar ook tussen nationale grenzen. “De creatieve zelfstandige, de flexbouwvakker en de thuiszorgmedewerker moeten inzien dat hun lot en hun belangen verbonden zijn met de Poolse loodgieter, en met de arbeider in de sweatshops van Bangladesh en de techfabriek in Korea”. Lijster stelt voor om een derde wagon aan de ‘locomotief van de geschiedenis’ te hangen, die van de internationale solidariteit. En dat is geen abstract plichtsbesef, en ook geen liefdadigheid, maar evenzeer weloverwogen eigenbelang. “We hebben veel te verliezen, en juist daarom is het van belang dat we onze gemeenschappelijke belangen herkennen en tot actie overgaan. Kwetsbaren aller landen, verenigt u!”.
*) Het desbetreffende hoofdstuk uit het Manifest de Communistische Partij is opgenomen in het boek van Lijster. Dat heeft u alvast, geen dank.
– Thijs Lijster, Verenigt u! – arbeid in de 21ste eeuw. Amsterdam: Prometheus Nieuw Licht, 2019. 115p. €16,99
* haalt ondergestoft Bullshit jobs tevoorschijn dat halfgelezen is weggeraakt – meer hierover spoedig *
