Het jaar 2018 is een droevig jaar voor de literatuur, het jaar waarin zowel de Amerikaanse Philip Roth als de Israelische Amos Oz overleden. Beiden behoorden tot de grootste schrijvers van deze tijd. Beiden waren Joods en beiden misten op een haar na de Nobelprijs voor literatuur.hoewel ze die zeker hadden verdiend. Roth (85) overleed al in mei. Oz, ongetwijfeld Israels bekendste schrijver van deze tijd, overleed deze vrijdag, 79 jaar oud aan kanker.
Oz werd in 1939 geboren als zoon van rechtse ouders, Yehudah Arieh en Fania Klausner, in Jeruzalem. Zowel de revisionistische omgeving, die leiders als Jabotinksy en Menachem Begin vereerde, als de roerige Jeruzalems achtergrond speelt in veel van zijn boeken een rol. Vaak indirect, soms uitgesproken als in zijn roman ”Een verhaal van Liefde en Duisternis” uit 2002. Zijn moeder, die vaak depressief was, pleegde in 1951 zelfmoord. Oz was toen 12. Drie jaar later koos hij voor het kibbutzleven in de kibbutz Hulda. Ook bekeerde hij zich toen tot Israelisch links (Arbeiderspartij) en nog weer later was hij één van de voorstanders van de oplossing van het Israelisch-Palestijnse probleem door de creatie van een Palestijnse staat naast Israel.
Oz studeerde filosofie en Hebreeuwse literatuur aan de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem en publiceerde zijn eerste boek in 1965, een selectie korte verhalen onder de naam ”Waar de Jakhalzen huilen”.
In totaal publiceerde hij 40 boeken, waaronder 14 romans, vijf bundels korte verhalen, twee kinderboeken en 12 boeken met essays en artikelen, plus ongeveer 450 losse artikelen en essays. Zijn werk is vertaald in 45 talen, waaronder ook Arabisch. Zijn vertalingen in het Engels zijn vaak in samenwerking met hemzelf tot stand gekomen. In Nederland is zijn bekendste vertaalster Hilde Pach.
Oz trouwde in 1960 met Nili Zuckerman met wie hij drie kinderen had, de oudste dochter Fania Oz- Satzberger is professor in de geschiedenis aan de universiteit van Haifa. Oz zelf had een positie als ”author in residence” aan de Hebreeuwse Universiteit, en aan het Colorado College, terwijl hij een ”visiting fellow” was aan de universiteit van Oxford. Hij was één van de eerste en ook één van de bekendste voorvechters in Israel van deze twee-statenoplossing, In de jaren ’90 brak hij met de Arbeidspartij en koos hij voor het linksere Meretz. Hij was ook één van de ondertekenaars van het zogenoemde ”Geneva Initiative” van 2003, een door groepen Palestijnen en Israeli’s uitgewerkte versie van deze oplossing. Toch was hij geen onomstreden linkse figuur: in later jaren toonde hij zich ook een voorstander van militaire tegen Hamas gerichte invasies in Gaza.
Politiek gezien poseerde hij soms als een soort onafhankelijk denkende ziener. Zo zei hij in een interview in april met de Duitse tv een typisch Oz-antwoord op een vraag over de verplaatsing van de Amerikaanse ambasasde: ”Ik weet niet wat de toekomst voor Jeruzalem in petto heeft, maar ik weet wel wat er zou moeten gebeuren. Alle landen zouden het voorbeeld van president Trump moeten volgen en hun ambassade naar Jeruzalem moeten verplaatsen. Tegelijkertijd zouden al die landen ook een ambassade moeten openen in Oost-Jeruzalem als de hoofdstad van het Palestijnse volk.”
Alsof dat wat op zou lossen.
– Eerder verschenen bij Abu Pessoptimist
