Er was een manifestatie aan gewijd, Repressie Revue had er grote aandacht aan besteed en de Vrije Socialist ongetwijfeld ook. De zaak van Salvador Puig Antich was een anarchistische, hij was lid van de Movimiento Ibérico de Liberación, die ideologisch aanleunde tegen het radencommunisme maar zo belangrijk was en is het verschil niet.
Ter bekostiging van de bevrijdingsstrijd beroofde men banken. Moet het nog uitgelegd worden dat in 1973/begin ’74 zowel Spanje als Portugal fascistische dictaturen waren? Puig Antich was betrapt bij een bankoverval bij welke gelegenheid hij een politieman doodschoot.
We kunnen nu bedenken dat het regime van Franco ten einde liep. De geslaagde bomaanslag op zijn beoogde opvolger Carrero Blanco zal de stemming niet verbeterd hebben. Er moest een voorbeeld gesteld worden: Puig Antich zou ouderwets, maar in de stijl van het regime, gewurgd worden aan de garrote, de wurgpaal.
De aankondiging van deze executie bleef bepaald niet alleen bekend in anarchistische kring. Er werd breed aangedrongen vanuit het buitenland de wurging niet te laten doorgaan. Het mocht niet baten, op dezelfde dag als de Duitse “gewone” bankrover Georg Michael Welzel (Heinz Ches) die ook een smeris had doodgeschoten werd hij gewurgd.
En zoals het gaat was de mobilisatie in de vorm van een grote protestdemonstratie een kwestie van brede samenwerking. Officieel. PvdA, PSP, trotskisten, anarchisten en CPN zouden gezamenlijk optrekken. Gezien de route door de Amsterdamse Leidsestraat moet het eindpunt wel het Museumplein zijn geweest, het was in de avondschemering, het was nog winter. Mijn herinnering is niet zo heel precies.
Samenwerking? Op het Koningsplein (meen ik mij juist te herinneren) werd de politie met knuppels ingezet tegen als lastig aangemerkte demonstranten. De ME was toen nog geen begrip, maar die zal het geweest zijn, moet ook wel in gereedheid gehouden zijn.
Verderop in de Leidsestraat was het Spaans verkeersbureau. Trotskisten slaagden er in het te bezetten en de vlag van de Spaanse Republiek aan de mast te hangen.
Misschien – zoals gezegd, na bijna 48 jaar is mijn herinnering fragmentarisch – was de charge in verband daarmee. Maar het staat mij maar al te goed bij dat de toespraak op het einde door niemand minder dan burgemeester Samkalden werd gegeven. Van de PvdA, ja. Hoofd van de politie van Amsterdam. De man die eerder de ME op de demonstratie had losgelaten.
Protest tegen dit optreden na die charges werd niet gewaardeerd door de CPN-ordewacht. Die charge, dat was het verleden, het nu was de toespraak van Samkalden.
De CPN wilde dolgraag doorgaan in het college van B&W, met de PvdA. Die was daar als vanouds niet happig op, dus slijmen was de boodschap.
Dit alles schoot door mijn hoofd toen afgelopen zondag een filmpje passeerde van een anarchistisch blok bij de woondemonstratie in Utrecht. Er werd gescandeerd “niet groen, niet links, maar neoliberaal.” Een juiste diagnose van een van de medeorganiserende partijen maar, meende ik zondag, niet behulpzaam bij het smeden van een grote antifascistische coalitie.
1974 is in het verleden, niet in het nu. Het fascisme was toen elders, niet in Nederland. Maar de onwil komt van Groenlinkse kant. Zes dagen na het meedoen aan de demonstratie in Utrecht vond – alweer een burgemeester – Halsema het nodig Hotel Mokum in de Amsterdamse Marnixstraat met groot vertoon te ontruimen. Met de ME ja, we kennen de naam. En met stillen, die worden nu romeo’s genoemd, dat is ook nieuw.
En ja, kan men die partij als bondgenoot zien? De vraag stellen is haar beantwoorden. Het verschil met 1974 – de grote gewelddadige (van de kant van het gemeentebestuur) confrontatie in de Nieuwmarktbuurt stond nog op de agenda voor de toekomst, “niet het nu” – is dat de fascisten volop binnen de muren zijn. Maar GroenLinks heeft, zeker in Amsterdam, andere prioriteiten. Het is niet onopgemerkt gebleven.
- Uitgelichte afbeelding: Door Txo – Eigen werk, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=58937796. Vlag: De SanchoPanzaXXI – Trabajo propio, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3557152
