Wat is de basis van Wilders’ succes? Hoe is zijn partij het beste te karakteriseren? En hoe kan zijn beweging het beste bestreden worden? Dat zijn enkele vragen die aan de orde kwamen in het debat op de Universiteit van Amsterdam op 7 februari, tussen cultuurfilosoof Rob Riemen en Maina van der Zwan (IS) over de vraag: is de Partij voor de Vrijheid een fascistische partij? Socialisme.nu doet verslag van de debatrondes.
Rob Riemen:
In november 2010 verscheen mijn pamflet, waarin ik zeg dat Wilders een fascist is. Ik was verbaasd door de publieke reactie, ik heb niet één positieve recensie gekregen. Maar tegelijkertijd zijn er nu 25.000 exemplaren van verkocht. Van de meer dan 1000 reacties van lezers was bijna 95 procent positief. Het boekje is nu uit in Kroatië en Frankrijk, en gaat verschijnen in Portugal. Er is blijkbaar in Nederland een kleine academische en politieke elite, die van mening is dat je dit soort dingen niet mag zeggen, maar zij zijn niet representatief voor het grotere publiek in binnen- en buitenland.
Ik snap de overspannen reactie niet op mijn stelling. We zijn gewaarschuwd, na de Tweede Wereldoorlog. Zowel door Albert Camus als Thomas Mann, die in 1947 zeiden: ‘Europa, let op. Die oorlog is wel voorbij, maar dat fascisme is niet voorbij.’ Het is een ontaarding, het is een bacil, zoals Camus uitlegt in De pest. In de jaren ’90 zei de Italiaanse cineast Federico Fellini hetzelfde. Hij schrijft in een van zijn memoires: ‘Ik heb het gezien en weet u wat de wortel ervan is? Dat is de ontstellende domheid in onszelf, en als onze gefrustreerde kant politieke uiting gaat krijgen, ben je één of twee stappen verwijderd van fascisme.’
Ik ben zo’n beetje doodgeslagen door mijn critici omdat ik niet met een definitie kom. Maar het menselijke bestaan en de menselijke omgeving laten zich per definitie niet in definities vangen. Er is geen definitie van rechtvaardigheid, van vriendschap, enzovoorts. Daarvoor heb je literatuur nodig, poëzie nodig, filosofie.
Toen dacht ik: wat is er in godsnaam met die universiteiten aan de hand? Als het gaat om Wilders, of je het nu populisme of fascisme noemt, hoor je ze niet. Ik hoor geen politicologen, geen historici, geen filosofen. Alsof ze murw geslagen zijn, de krant niet lezen, niet in de maatschappij geïnteresseerd zijn – vanuit de universiteiten gebeurt helemaal niks.
Robert Paxton, die het briljante boek The Anatomy of Fascism schreef, is een 85-jarige historicus in Amerika, die zijn hele leven lang het fascisme bestudeerde. Hij komt tot dezelfde conclusie: je moet zelfs niet proberen het te definiëren, want dan mis je het als het zich voordoet. Ze gaan niet meer in zwarte pakjes lopen, gekke gebaren meer maken en hakenkruisen dragen.
De karakteristieken zullen wel hetzelfde zijn. Er zal altijd een charismatische leider zijn, de charismatische leider zal altijd een populist zijn, ze zullen altijd met een zondebok werken – dat doet meneer Wilders – ze zullen altijd de politiek van ressentiment betrachten, en ze zullen werkelijk geen enkel positief idee hebben.
Kenmerk van het fascisme is dat het nul komma nul positieve ideeën heeft. En meneer Wilders heeft ook helemaal geen ideeën, daar heeft hij meneer Bosma voor. Die is gespecialiseerd in het verspreiden van leugens, want dat is ook een kenmerk van fascisme: de techniek van de leugen.
Maina van der Zwan:
Allereerst complimenten voor Rob Riemen. Hij doorbreekt het taboe, noemt Wilders een fascist, krijgt vervolgens van alles over zich heen, maar houdt zijn rug recht. Dat is lef, en dat is wat we nodig hebben in deze tijd.
Ja, het gevaar van een opkomend extreem-rechts in Europa is heel reëel: Jobbik in Hongarije vormt paramilitaire knokploegen; de Ware Finnen zijn de derde partij; de Lega Nord in Italië won de regionale verkiezingen in 2010; het Front National, met een nazi-kader, krijgt 12 tot 18 procent van de stemmen; de gewelddadige English Defence League (EDL) in Engeland, enzovoorts.
Die bewegingen leren van elkaar, beïnvloeden elkaar en hebben veel gemeen, zoals Rob Riemen aangaf: fel antilinks, zondebokpolitiek, antidemocratisch, afzetten tegen het establishment, autoritair, extreme vorm van neoliberalisme, identificatie met de ‘War on Terror’. Dat kenmerkt de PVV, en andere stromingen in Europa.
Maar niet alles dat autoritair of rechts-populistisch is, is fascistisch. Fascisme is een militante massabeweging, geworteld in de middenklasse, die in tijden van extreme crisis kan worden gebruikt om elke vorm van verzet van onderaf met grof geweld te breken, buiten de democratische kaders om. Dat deden de NSDAP en Mussolini, en daarom zijn ze omarmd door het establishment.
Dat element is afwezig bij de PVV en andere puur electorale radicaal-rechtse projecten: een daadwerkelijke beweging of pogingen om die te creëren. Je ziet wel kiemen ervan. Maar ze houden het meer aan de grond organiseren juist tegen. Er was één keer een demonstratie voor Wilders: de helft van de nazi’s in Nederland was daar – dat is waar Wilders bang voor is. Wilders is een machtspoliticus. Als hij puur door electorale politiek aan de macht kan komen, heeft hij die beweging aan de onderkant niet nodig, die hem zou kunnen ontmaskeren.
Vervolgens de vraag over de voedingsbodem. Als je zegt: het is onderdeel van de moderne maatschappij, van de massademocratie, verklaart dat niet zoveel. Ja, fascisme is een modern fenomeen, maar waarom komen juist de afgelopen jaren in Europa zo sterk dit soort formaties op? Waarom stemmen mensen PVV? Hier is meer precisie nodig.
Ik denk dat het ten eerste gaat om een anti-establishment sentiment: woede over het graaiende tuig, de draaiers in Den Haag – een proteststem. Gevestigde partijen hebben ons decennia na decennia verraden met beloften doen en tegelijk te privatiseren, mensen harder laten werken, onzekerheid creëren over onze levens. Dat voedt verbittering.
Ten tweede is er het racisme. De weg daarvoor is bereid door vrijwel het gehele establishment, van media tot partijen. Vrijwel allemaal gaven ze de schuld van wat er misgaat in de maatschappij aan een zondebok – vluchtelingen, buitenlanders en recentelijk in het bijzonder moslims. Soms gebeurt dat plat en direct, soms met een intellectueel vernis zoals bij Bolkestein en Scheffer.
Nog een factor in de snelle opkomst van de PVV is de zwakte van links om zelf uitdrukking te geven aan de terechte woede tegen het establishment en tegelijkertijd het racisme te bestrijden. Dat heeft Wilders de ruimte gegeven. Wat dat betreft is de PvdA onderdeel van het probleem. De SP is sterk op sociaal-economische thema’s maar countert nauwelijks het racisme dat wordt gebruikt om mensen tegen elkaar uit te spelen.
Daarom moeten we het beest bij de naam noemen. Islamofobie is het nieuwe racisme. Dat zou links erin moeten hameren, in plaats dat het een vorm van religiekritiek zou zijn. En dat moet niet bij woorden blijven, we moeten ook actie voeren.
De enige plek in Europa waar extreem-rechts niet is doorgebroken is Groot-Brittannië, en dat komt omdat delen van links daar een sterkere traditie van antiracisme en antifascisme hebben, toegewijd zijn aan tegenmobilisaties. Waar er racisme is, zijn er ook tegencampagnes. Dat is ook hier nodig.
Rob Riemen:
Het meest effectieve wapen om Wilders te bestrijden, is het benoemen, zeggen: dit is fascisme, zodat je een situatie kan creëren dat onze minister-president waar hij ook is, Brussel, Washington, Londen, Berlijn, daarop wordt aangesproken. Dat Merkel, Sarkozy, en Obama tegen hem zeggen: kan jij alleen maar regeren dankzij een fascistische club? Naming and shaming, zodat hij niet meer in de spiegel kan kijken.
Wilders heeft een massabeweging en die militante typjes niet nodig, hij zit al in het centrum van de macht, hij regeert de regering. In dit land heerst een cultuur van angst, met name bij de media. Mensen bij de publieke omroepen weten dat ze op de zwarte lijst staan bij Wilders omdat ze dingen over hem hebben gezegd waar hij niet van houdt. Op grond van het boekje en mijn lezing bij Lowlands, wil de PVV de subsidie van het Nexus Instituut stoppen. Het is pure intimidatie die die lui consequent constant toepassen.
De hardcore-aanhangers van meneer Wilders zijn niet Henk en Ingrid. De hardcore aanhangers zijn hoogleraren, advocaten, bankiers, pensioenfondsbeheerders. Mijn vader zat op de vakbondsschool, mijn moeder zat ook in het vakbondswerk. Dat arbeidersmilieu waaruit ik kom, en nog heel veel arbeiders die ik ken, zouden nooit, maar dan ook nooit, PVV stemmen. Die mensen hebben een enorm sterk normen- en waardenbesef: wat je wel en niet doet, hoe je met je medemensen omgaat. De voedingsbodem van Wilders zit hem dus ook niet enkel en alleen maar in materiële aspecten.
Hoe heeft het zover kunnen komen, en hoe is het verraad van de elites mogelijk? We zijn terechtgekomen in een volkomen kitschmaatschappij: het hele idee dat altijd alles leuk, lekker en hip moet zijn. En op het moment dat het dat niet meer is, dan stop je met je relatie, je vriendschap, school, studie, wat dan ook.
We denken dat een identiteit iets is wat je kunt kopen. Als ik namelijk dat ene ding heb, dat horloge, of wat dan ook – dan ben ik iemand. We vergeten dat een identiteit altijd gerelateerd is aan wie je bént. Ook zijn we bevangen geraakt door het idee dat altijd alles nuttig moet zijn. We zijn op een hele verkeerde manier bezig, en dat heeft alles te maken met dat we een nihilistische maatschappij zijn. We leven in een maatschappij die een aantal fundamentele geestelijke, morele waarden, het hele idee van menselijke waardigheid heeft opgegeven.
Alles moet nuttig zijn, en de boosheid over mijn boekje is niet omdat ik zeg dat Wilders een fascist is, maar omdat ik zeg: wij hebben Wilders te danken aan het verraad en de corrumpering van de elites: op onderwijsniveau, in de media, de politiek, de zakenwereld. En laten we de intellectuelen niet vergeten.
In de prachtige opera van Mozart, die Zauberflöte, wordt ergens gezegd: ‘Het is een prins!’ en dan zegt iemand anders: ‘Het is meer dan een prins, het is een mens’. Dit is een briljante samenvatting van het Europese humanisme, dat onze ware identiteit nooit schuilt in datgene wat ons onderscheidt, maar wat wij met elkaar delen.
Wat we meer dan ooit nodig hebben is het bewustzijn dat het niet gaat om geld en materiële dingen, maar om fundamentele geestelijke waarden. Als dat weer ontstaat, het besef dat we mens zijn en dat het er niet toe doet hoe je eruit ziet en wat je gelooft, dan is meneer Wilders binnen de kortste keren onschadelijk.
Maina van der Zwan:
Natuurlijk doen geestelijke waarden er toe, maar dat is niet het hele verhaal, noch wat betreft de oorzaak, noch de oplossing. Ideeën komen ergens vandaan. Dat is niet zozeer domheid of een kitschmaatschappij, maar vervreemding, die materiële wortels heeft. Mensen hebben minder controle over hun eigen leven en zijn daarom vatbaarder voor zondebokpolitiek.
In de media, van Opsporing Verzocht tot De Telegraaf, wordt een hetze gevoerd tegen mensen van buitenlandse afkomst. Waar de onzekerheid groot is, en weinig tastbare alternatieven zijn, slaat dat aan. Dat geldt voor volwassenen, maar ook jongeren onder wie de PVV nu populair is. Zij hebben het gevoel: ik heb geen toekomst. Sociaal-economische zekerheden zijn weggeslagen, werkdruk toegenomen, banen op de tocht, minder bescherming. Dat lossen we niet op met een moreel appel.
Daarom doet de analyse ertoe. Hoe we de opkomst verklaren, is bepalend voor de strategie. Als de analyse een gebrek aan beschaving is, zou de oplossing een beschavingsoffensief zijn. Maar als er een maatschappelijke voedingsbodem voor radicaal-rechtse ideeën is, moet dáár wat aan gebeuren. In die zin ben ik voor een beschavingsoffensief: maar materieel, in plaats van moreel.
We moeten een andere beschaving stichten, waar mensen controle krijgen over hoe ze in hun behoeften voorzien. Ik ben voor een radicale uitbreiding van democratie. In Egypte zien we hoe massa’s in een jaar tijd voor elkaar krijgen wat dertig jaar lang als onmogelijk werd beschouwd. De strijd voor lotsverbetering verandert mensen.
Bij de HTM in Den Haag stemde een groot deel van de buschauffeurs PVV. Vervolgens stemt de PVV – vanwege hun neoliberale politiek – voor het verzelfstandigen van het vervoersbedrijf, wat direct tegen de belangen is van buschauffeurs en reizigers. Die voerden vervolgens actie tegen de PVV: ‘PVV, Partij van Verraad’.
Ook de schoonmakers zijn een mooi voorbeeld, een heel multiculturele sector. In hun staking van 2010, waren er blanke schoonmakers die eerst PVV stemden en later beseften: als we niet schouder aan schouder met onze gekleurde collega’s staan, dan winnen we het gewoon niet. Strijd creëert solidariteit, strijd creëert hoop en dat kan politieke bewegingen snel veranderen. Wat dat betreft is de situatie vloeibaar.
De politieke constellatie in Europa lijkt wel een snelkookpan. De crisis verdiept, ondanks duizenden miljarden noodhulp, de elite weet het niet meer, ligt met zichzelf overhoop, en dat is een tijd waarin radicalere alternatieven kunnen opkomen, zowel aan de rechterkant als aan de linkerkant. Ik ben optimistisch over wat er mogelijk is, op voorwaarde dat we leren van het verleden én die lessen in de praktijk brengen.
De tegenstanders van Wilders zouden zich moeten verenigen, om een wig te drijven tussen de harde kern van de PVV die we echt niet gaan overtuigen, en een enorme achterban die illusies daarin heeft. We moeten Wilders genadeloos ontmaskeren als iemand die zijn achterban verraadt, die zegt dat hij aan de ene kant een sociaal gezicht heeft en opkomt voor het volk, maar medeverantwoordelijk is voor bezuinigingen, meer repressie, beperkingen van democratie, en het afschaffen van delen van de grondwet. Wat dat betreft ben ik voor naming and shaming.
Tegelijk moeten we de sociaal-economische voedingsbodem bestrijden. Een strijd voor banen, tegen bezuinigingen, tegen de miljarden die naar de bankiers gaan. We kunnen de ideologische strijd aangaan, en tegelijk een beweging van hoop en solidariteit helpen smeden, op de straat, de werkvloeren, en de scholen. Zo kunnen we Wilders onschadelijk maken.
Rob Riemen is cultuurfilosoof en sinds 1994 directeur van het Nexus Instituut. Hij publiceerde Adel van de geest (2009), een pleidooi voor humanisme, en De eeuwige terugkeer van het fascisme (2010). Daarin, net als op het Lowlands festival in augustus 2011, zegt Riemen onomwonden dat Wilders een fascist is. Daarover stelde de PVV Kamervragen, en critici vielen over hem heen, onder wie de VVD’er Bolkestein. Een aantal ingekorte citaten:
‘Geert Wilders en zijn beweging zijn het prototype van het hedendaags fascisme. En daarmee zijn zij niets anders dan de logische politieke consequentie van een maatschappij waar wij allen verantwoordelijk voor zijn. Dit hedendaags fascisme is opnieuw het gevolg van politieke partijen die hun eigen gedachtengoed verloochenen, intellectuelen die een gemakzuchtig nihilisme cultiveren, universiteiten die deze naam niet waardig zijn, de geldzucht van de zakenwereld en de massamedia die liever de buikspreker van dan een kritische spiegel voor het volk zijn. Dit zijn de gecorrumpeerde elites die de geestelijke leegte cultiveren waarin het fascisme weer groot kan worden.’
‘Massamaatschappij is de benaming die Ortega y Gasset in 1930 geeft aan de maatschappij die zich overal in Europa manifesteert. Technologische vooruitgang biedt onder meer grotere bewegingsvrijheid, de media verbreden de blik op de wereld en het politiek bestuur wordt steeds democratischer. Europa staat op de drempel van een vrije samenleving waarin grenzen kunnen worden geslecht, de individuele vrijheid gerespecteerd, eigen verantwoordelijkheid geïmpliceerd en geestelijke waarden die het beschavingsideaal schragen, worden gecultiveerd.
Maar deze historische kans wordt afgewezen door een nieuw type mens: de massamens. De term verwijst naar een gebrek aan geest … (Dit is) een directe bedreiging van de waarden en idealen van de liberale democratie en het Europees humanisme. De massamens wil niet geconfronteerd, laat staan belast worden met geestelijke waarden. Alles is geoorloofd, want beperkingen zijn er niet.
Luisteren, zijn mening kritisch toetsen, rekening houden met anderen, zijn evenmin noodzakelijk. Dit alles versterkt zijn gevoel van macht, zijn zucht tot heersen. Alleen hij en zijn soortgenoten tellen, de rest dient zich aan te passen. Hij kent slechte één taal: geweld. Wanneer deze massa gaat regeren, wanneer de democratie een massademocratie is geworden, dan zal de democratie ophouden te bestaan.’
‘Pas wanneer wij de liefde voor het leven zullen terugvinden en ons leven weer willen wijden aan al wat waarlijk leven geeft – waarheid, goedheid, schoonheid, vriendschap, rechtvaardigheid, compassie en wijsheid – alleen dan, en niet eerder, zullen we resistent worden tegen de dodelijke bacil die fascisme heet.’ (Uit: De eeuwige terugkeer van het fascisme)
Maina van der Zwan is landelijk coördinator van de IS. Hij is onder meer auteur van ‘Wilders en de opkomst van radicaal-rechts in Europa’ (2011), dat in het Engels verscheen in het International Socialism Journal. In 2008 werd hij gearresteerd vanwege het verspreiden van een poster met de tekst ‘Wilders – Extremist’. Een aantal ingekorte citaten:
‘De motivatie om PVV te stemmen is net zo goed racistisch als een algemene uiting van protest tegen de gevestigde partijen. Wanneer mensen de kans kregen om hun redenen in eigen woorden weer te geven, springen er twee thema’s uit. Een is een angst voor buitenlanders en moslims. Het andere thema benadrukt woede tegen de overheid (Haagse spelletjes, niet nakomen van beloftes, en “sociaaldemocratische zakkenvullers”).’
‘Nederland maakte in de afgelopen drie decennia sluipenderwijs een neoliberale overname door. De belastingdruk nam af, overheidsdiensten werden geprivatiseerd en de sociale zekerheid werd een repressief in plaats van een ondersteunend systeem. De meeste van de 1,4 miljoen nieuwe banen van de jaren ’90 waren simpel, laagproductief en laagbetaald. De arbeidsmarkt raakte verdeeld in een bovenlaag die het goed had en de rest die meer “flexibiliteit” en minder loon en arbeidsvoorwaarden opgelegd kreeg.’
‘Een grote opiniepeiling over democratie en overheid in 2007 toonde een gapend gat aan tussen het soort maatschappij dat de meerderheid wilde (een maatschappij gebaseerd op solidariteit en gelijkheid, met een overheid verantwoordelijk voor onderwijs, zorg, openbaar vervoer en sociale zekerheid) en hoe de huidige maatschappij wordt gezien. Minder dan de helft van de respondenten voelde zich politiek vertegenwoordigd.’
‘Wilders komt van de VVD en heeft het neoliberalisme in zijn genen. Hij heeft altijd voor een soort economisch liberalisme gestaan met een typische middenklasse doe-het-zelf mentaliteit. Met “hardwerkende Nederlanders” bedoelt hij dan ook niet de arbeidersklasse, maar het ideaal van de vrijgevochten zelfstandige ondernemer. Tekenend is dat nieuwe kandidaten voor de Provinciale Verkiezingen in maart 2011 door een journalist werden omschreven als ‘stropdastypes’: pro-business en uit op het ongedaan maken van juridische obstakels voor bouwprojecten en andere initiatieven van ondernemers.
De zogenaamd sociale veranderingen die Wilders zou nastreven zijn opportunistisch bedoeld om zijn electorale achterban te verbreden. In de aanloop naar de algemene verkiezingen van 2010 deed hij beloften om de verhoging van de AOW-leeftijd tegen te gaan en bezuinigingen op de sociale zekerheid te voorkomen. Het eerste punt liet hij al een paar uur na de verkiezingsuitslag varen, en het tweede toen hij de mogelijkheid kreeg om gedoogpartner te worden.’ (Uit: ‘Wilders en de opkomst van radicaal-rechts in Europa’)
Kijk hier de eerste ronde van het debat:
http://www.youtube.com/watch?v=DQ7vE1r9Kmw&feature=player_embedded
Dit stuk is eerder op de website van socialisme.nu verschenen.
Ik geloof niet dat Nederland ooit nog een fascistisch land zal worden. Daarvoor zijn we teveel verknocht aan onze vrijheid.
Er lopen altijd mensen rond die langzaam onze vrijheid willen afpakken, maar vroeg of laat, krijgt men ze toch in de gaten. Zelfs als je niet zo heel slim bent.
@1 waarschijnlijk precies wat een Berlijner in 1921 over zijn superhippe en superliberale stad gezegt zou kunnen hebben …
@2 Al ga je er dan een beetje vanuit dat er tussen 1921 en nu niets gebeurd is.
Hitler werd ook onderschat voordat hij de macht had. Ze gaven hem een kans, want ze dachten “wat kan hij nou doen?” Het eerste wat hij deed toen hij de macht had was alle tegenpartijen uitschakelen en democratische instituties opheffen. Niemand had dat voor mogelijk gehouden en dat is juist wat Hitler extra gevaarlijk maakte.
Diezelfde fout moeten we niet weer maken bij Wilders (al is die fout al deels gemaakt).
Er is een essentieel verschil tussen Wilders en het fascisme.
Zou Wilders een winkeltje hebben in een straat, zou hij niet zozeer reclame man voor zichzelf als “de beste” maar wijzen naar de concurrent als zijnde heel slecht die rommel verkoopt en ook nog de boel oplicht. Bovendien schijnt die concurrent een strafblad te hebben voor het slaan van z’n vrouw en kinderen. Niet te vertrouwen die gast. Bewijzen heeft Wilders er niet voor, maar er zal wel een kern van waarheid in zitten, nietwaar? Waar kan ik u mee helpen mevrouw?
Het fascisme is heel erg gespitst op “trots”. Kom bij ons want dan ben je de beste van de wereld en omgeving. Elke politieke partij of beweging profileert zich uiteraard als “de beste” en mensen die er lid van zijn of achter hen staan hebben vaak ook wel een beetje een “trots” gevoel. Bij het fascisme wordt dat gevoel tot bijna in het extreme aangewakkerd.
Zelf ben ik links, maar ik weet dat ik daar niet bepaald trots op hoef te zijn. Het is me gewoon aangeboren en ik kan er niks aan doen. Ik heb er ook helemaal niet m’n best voor gedaan en dan is alleen een gepaste tevredenheid over wie je bent op z’n plaats. Bedenk ook dat mensen die rechts zijn in veel moeilijker omstandigheden leven of hebben geleefd.
Het Wilderianisme is er vooral op gebaseerd om mensen te vernederen zodat de aanhang voelt dat ze beter zijn. Je ziet het ook aan de “prestaties” van de PVV/Wilders. Bij alle ideeën en voorstellen is alles afbrekend. Men “eist” allerlei verboden, afschaffen van van alles en nog wat, ook waar mensen gewoon plezier aan hebben, (straatfeestjes mogen niet, als er moslims ook aan meedoen)
Een “gewone” politieke partij zou bij de constatering dat de werkloosheid onder allochtonen groter si dan die onder allochtonen, van de regering “eisen” er wat aan te doen of zelf met voorstellen te komen om die mensen aan werk te helpen, maar bij Wilders en aanhang is de beste oplossing ze het land uit te zetten en als ze dat weigeren dan is dat het zoveelste bewijs dat ze wel degelijk hier zijn komen wonen om op onze kosten en ten koste van ons het beter te hebben.
Je merkt ook wel aan mensen die op Wilders stemmen. Zelden voelen ze zich “trots”. Veeleer zelfs soms beschaamd. Ze hebben dan ook niets om trots op te zijn. Ze kunnen zich nooit op de borst kloppen over iets “wat WIJ hebben bereikt”.
Ze zouden zich eens moeten realiseren dat als je mensen de grond in trapt dat je inde modder staat te trappen en dat je er op de duur er heel vies uit gaat zien.
Juist omdat er zoveel boosheid en rancune is, juist omdat mensen geschaad worden in hun waarden en normen, juist omdat dit land zoveel meelopers kent is er wel degelijk voedingsbodem voor aanwijzen van zondebokken en het heft in eigen handen nemen. Fascisme zit misschien wel in ons allen, alleen de één laat het niet toe maar vele anderen moeten echt moeite doen om het te beteugelen want fascisme is makkelijk en geeft een goed gevoel: er is een “echte Leider” die daadkracht toont en weet wat er moet gebeuren. Dat is goed voor het land, goed voor de samenleving en goed voor het gezin. Het levert namelijk zichtbaar direct wat op: het gaat zichtbaar beter in het land. De voedingsbodem is er, de politiek is niet krachtig, links heeft geen antwoord en krachten voor een tegen-mobilisatie zijn op dit moment niet zichtbaar.
@3 er is voldoende gebeurt maar te weining geleerd ,,, voeg daar nog bij dat het geschiedenisonderwijs zo goed als afgeschaft is en dat de media weer volop achter de grootste bek aanhollen en wat toen gebeurde zou zo weer kunnen gebeuren … Nederland is het Berlijn van dit tijdframe , in korte tijd van liberaal naar fascistenland .. Natuurlijk herhaald de geschiedenis zich niet 1 op 1 maar het patroon is duidelijk daar …
Maar ik ben ervan overtuigd dat die tegen mobilisatie wel weer gaat komen. Mensen stemmen op Wilders omdat ze verandering willen. Zoals mijn buurvrouw. Want die had het eerst over hoofddoeken , maar daar hoor ik haar niet meer over. Is ze allang weer vergeten. Laatst waren het de Polen. En nu heeft ze het opeens over haar PGB. En Wilders ziet ze helemaal niet meer zitten, want het wordt alleen maar slechter. Over 10 jaar hoor je niets meer over de PVV. Al ben ik ervan overtuig dat er dan weer een andere Messias opstaat. Maar voordat er hier weer door de straat wordt gemarcheerd. Wij zullen het niet meer meemaken.
Dat wil niet zeggen dat je niet waakzaam moet blijven en moet vechten tegen iedere maatregel die tegen de vrijheid ingaat.
@1
Ligt er maar aan, wat je onder vrijheid verstaat. Ik zie vooral Nederlanders die verknocht zijn aan hun materiele levensstandaard. Bij het begin van de kredietcrisis eind 2008, dacht ik nog even dat de VVD bij de volgende verkiezingen afgeserveerd zou worden, omdat mensen immers zouden inzien dat neo-liberalisme een doodlopende weg is. Hoe dom van me. Gelijk een gewiekste dope-dealer garandeerde de VvD de hypotheekrenteaftrek, en won zo de verkiezingen.
#8
“En nu heeft ze het opeens over haar PGB. En Wilders ziet ze helemaal niet meer zitten, want het wordt alleen maar slechter. ”
Dan moet je haar er even op wijzen dat Wilders wel degelijk toppie is, want al is ze haar PGB kwijt of die is minder geworden is het toch maar mooi dat Wilders ervoor gezorgd hebt dat er minder of helemaal geen geld naar ontwikkelingssamenwerking gaat en dat is toch waar we al vanaf onze geboorte op hoopten dat daar eindelijk eens een eind aan komt.
Nuttig debat. Ik sta meer aan de kant van Van der Zwan. Riemen besteedt te weinig aandacht aan de sociaal-economische factoren.
Een factor die niet wordt genoemd, maar ook behoorlijk telt, is de zwakte van links. Wanneer PvdA’er Florijn voorstander is van dwangarbeid in de kassen, is er voor degene die de klappen krijgt geen verschil met het neoliberalisme. Wanneer SP’er Dennis de Jong in het europarlement het MOE-meldpunt niet veroordeelt, dan heeft Wilders blijkbaar toch een punt.
Als gevestigd links niet of nauwelijks verschilt van rechts, geen alternatief biedt, is een noodsprong naar het xenofobisme gauw gemaakt.
Boeiende teksten..
Ik vraag me af of het echt belangrijk is te benoemen dat Wilders een fascist is of dat het beter is om hem als extreem rechts en extreem onbetrouwbaar te ontmaskeren. Moet je de discussie voeren over de 20% die hij misschien geen fascist is of over de 80% dat hij aantoonbaar fout is?
Ik mis verder een beetje de link naar de globalisering in de discussie, aangezien dat volgens mij persoonlijk (mijn gevoel) een heel belangrijke factor is in het wegvallen van zekerheden bij mensen. Het begint met de onduidelijkheid over wat er nu door ‘Europa’ geregeld kan/mag worden en gaat verder met de niet te stuiten macht van de grote multinationals.
@12, Lex
Aan globalisering valt niets te doen. We kunnen de vooruitgang niet stoppen, tenzij we een derde wereldoorlog ontketenen. Maar dat laatste lijkt me van de regen in de drup belanden.
Aan de houding ten opzichte van Europa en de macht van de multinationals wordt op Krapuul gelukkig regelmatig aandacht besteed.
Fascisme, atoombom, Holocaust, ouderwetse, achterhaalde, belegen WO 2 gruwelen.
De tijd voor agressoren om wat nieuws te bedenken heeft niet stil gestaan.
Bestaat er thans een massamanipulatief systeem dat erger en geniepiger is dan fascisme?
Is zo’n oubollige term, die de lading allang niet meer dekt. Me dunkt dat de gechloreerde Haatkuif en zijn gemelijke mysantrope Vrienden overzee te Oost & West aardig in de buurt komen.
Bestaat er een onmenselijk vernietingsmechanisme dat erger, geautomatiseerder en geavanceerder is dan de Holocaust? `k Denk dat het in de maak is in US- en Chinadenktanks.
Bestaat er een wapen, erger dan de atoombom? Nog niet maar we gaan het meemaken of nèt niet. Quantum-neutrinogeneratoren die per vierkante meter vanuit een satelliet kunen megatronnen. Of nanodestructors die elke gewenste materie naar keuze opeten totdat er stof rest.
Bestaat er een wapen, erger dan de atoombom?
Jawel, mensen mishandelen en aanzetten tot haat, zodat zij hun menselijkheid verliezen, misschien voorgoed. Er is geen erger wapen.
#15 Monade
Dat zou dan een psycho-wapen moeten zijn. Een computergegeneerde massamanipulator.
Met behulp van chemische verspreidingsmiddelen in drinkwater. En een bereidwillige überkaste van psychiatrische wetenschappers en bijbehorende commercieel belanghebbende pharma- en digitale industrie. Voorlopig geloof ik niet dat die kans van slagen hebben anno bewustzijnd 2012.
@16 Nee hoor, daarvoor heb je alleen de simpelste middelen voor nodig, zoals de leugen en de herhaling.
#17 Monade `Nee hoor, daarvoor heb je alleen de simpelste middelen voor nodig, zoals de leugen en de herhaling.’
Volgens mij overschat je dan toch een sneue minderheid die amechtig om leiderschap smeekt.
Een surplus aan geestelijk positieve dominantie kan dat inert tokkisch gepeupel best aan.
Je moet het gewoon een riant uitzicht bieden op voordeel op langere termijn.
De geschiedenis herhaalt zich niet hetzelfde, altijd net wat anders maar in wezen gaat het om dezelfde processen en kenmerken.
We hebben weliswaar Adolf Hitler tegenwoordig niet en de rechtsen zijn niet als zijn aanhang gekleed maar we maken het in de vorm van de huidige corporatieve fascisme oftewel de profascistische liberalisme.
“Ze gaan niet meer in zwarte pakjes lopen, gekke gebaren meer maken en hakenkruisen dragen.”
In de jaren negentig heb ik op een Universiteit van Noord-Brabant de docenten gevraagd waarom ze niets deden of tenminste zeiden tegen het opkomende xenofoob aanhang die toen al het over een aankomende “tsunami” had. Toendertijd waren dezelfde mensen die nu tegen het Islam en Oost-Europeanen zijn die waarschuwende tegen een in hun visie opkomende tsunami uit het (Verre) Oosten.
Niemand die durfde wat te zeggen. Toen heb ik ze gevraagd of het ipv met de kop in de zand te steken voor het opkomende fascisme niet beter zou zijn dat ze daar iets tegen zeiden. Neehoor, het hoefde van hun niet. Het bestond niet, weetjewel.
Heb ik ze tevens op het feit gewezen dat een Universiteit hoort het meest progressieve plekje van een land te zijn en niet de meest reactionnaire. Neehoor, het zou vanzelf allemaal gaan oplossen.
Wat een achterlijkheid, zeg – die eigenlijk mede de voedingsbodem voor de opkomende fascisme altijd is geweest.
“Er is blijkbaar in Nederland een kleine academische en politieke elite, die van mening is dat je dit soort dingen niet mag zeggen, maar zij zijn niet representatief voor het grotere publiek in binnen- en buitenland.”
Ten tijde van Verdonk heb ik voorgesteld dat er een vermelding in de verplichte inbutrgeringscursus zou moeten komen over onze haat over buitenlanders en dergelijke. Neehoor, het was te veel gevraagd en vooral we moeten ons altijd zeer netjes uitpraten, weetjewel.
Riemen heeft alweer de clou voor ons gereserveerd: ” De hardcore aanhangers zijn hoogleraren, advocaten, bankiers, pensioenfondsbeheerders.”
Ik heb deze vaak meegemaakt zoals ik de mensen met gezond verstand regelmatig ontmoet:
“Dat arbeidersmilieu waaruit ik kom, en nog heel veel arbeiders die ik ken, zouden nooit, maar dan ook nooit, PVV stemmen. Die mensen hebben een enorm sterk normen- en waardenbesef: wat je wel en niet doet, hoe je met je medemensen omgaat. ”
Dat ze juist de welvarenden die geen enkel besef meer hebben wat normen- en waarden zijn. Liegen aan de lopende band is onze overal realiteit geworden.
“
#14
“Bestaat er een wapen, erger dan de atoombom?”
Ik heb altijd wel wat gezien in de neutronenbom. Die doodt alleen maar mensen maar gebouwen laat hij staan.
Atoombommen zijn allesvernietigend. Als je dus een land wil innemen met behulp van een atoombom kan je eerst jaren bezig gaan met puinruimen en aan de bevolking heb je niks want die is hartstikke dood.
Maar ook heel doeltreffend is het volgende.
In ’48 is met de verdeling van het Brits mandaatgebied Palestina afgesproken dat de Joden 57% van het land mocht hebben en de Palestijnen de overblijfsels. Jeruzalem werd ook in 2 delen verdeeld. Oost- en West-Jeruzalem. De Palestijnen mocht Oost hebben. Maar ja, wat gebeurde. Aangezien de Palestijnen in Oost-Jeruzalem zaten was dat tevens een haard van verzet tegen Israël Zelfs Yasser Arafat zat er Dat kon natuurlijk niet. Sharon is toen er naar toe gegaan, stampte 3 maal woeden op een brug en zei toen dat ook Oost-Jeruzalem bij Israël hoort. Hartstikke vredelievend. Geen schot gelost. Niemand werd gedood. Gewoon inname van een stad zoals dat vroeger wel eens met geweld gebeurt. M’n liefje wat wil je nog meer.
Nou je had de reactie van die Islamitische Palestijnse terroristen eens moeten zien. Woedend waren ze. Ze gooiden met stenen en de aanslagen waren niet van de lucht.
Misschien is het wapen van de vredelievendheid wel het meest gruwelijke wapen, en waar moslims doodsbang voor zijn.
Je moet het gewoon een riant uitzicht bieden op voordeel op langere termijn.
De meerderheid van de Nederlandse bevolking gelooft dat het het crisis is, en dat alleen strenge overheidsbezuinigingen op het algemeen nut en de verzorging van de allerarmsten daartegen kan helpen. Trapten ze ten tijde van Ruud Lubbers ook al in.
als er in een land zoals nederland elke keer winkels en banken worden overvallen door vaak allachtonen,vaak marokanen,en als er overal in nederland buurten worden geterroriseerd door meestal allachtonen,vaak van marokaanse afkomst,als er in een land zoals nederland winkels worden overvallen en waar bij de eigenaars het leven laten zijn het vaak allachtonen vaak marokanen,als je dat aankaart als politicus,ben je dan een fascist of discrimineer je dan ben je dan een raccist,ik dacht het niet.laten we het omdraaien,van alle misdaden in marokko worden de meeste door nederlanders gedaan,overvallen,aanrandingen,en ga zo maar door,altijd autochtonen vaak nederlanders.wat gaat de regering van marokko dan doen….zijn ze dan ook raccisten,