In Suriname moesten de slaven christen worden toen de slavernij op 1 juli 1863 werd afgeschaft. Zo kon de nadruk liggen op onderwerping, nederigheid en gehoorzaamheid. Zoals bekend werd de slavernij weliswaar afgeschaft, maar moesten de slaven nog tien jaar in dienst blijven en zichzelf afkopen (ik schreef bijna opknopen…). Anders was het té zielig voor die straatarme, misdeelde, door en door christelijke eigenaren… – Ja hoor ‘s, slavernij staat toch echt in de bijbel, hoor!
Maar nu een pikant detail: die Surinaamse slaven kregen uiteraard ook bijbels. Alleen niet helemaal: het boek ‘Exodus‘ oftewel ‘Uittocht‘ zat daar er niet in. Dat ging namelijk over hoe het Joodse volk, destijds slaven in Egypte, ontsnapte. – Ja zeg, Hallo!
Dat vertelde Linda Nooitmeer gistermiddag. Ze was voorzitter van het Nationaal Instituut Nederlands slavernijverleden en Erfenis en vertelde dit in een interview in het programma ‘De verwondering’. De interviewster viel tot mijn verwondering (tot zover een geslaagde aflevering) bijna van haar stoel…
Maar dat was nog niet alles. Linda – die ik helemaal vertrouw – vertelde ook nog dat je in 1947 in Suriname nog ontslagen kon worden als je aan Winti deed. Dat accepteerden de kerken en hun leiders of aanhang niet. Ze werd ook een keer in Suriname op een school geweigerd omdat ze – – – te zwart was. Ze doet nu zelf nog steeds of weer aan Winti.
Linda’s vader was politieman in Suriname en werkte mee aan het onderzoek naar het Bloedbad van Moiwana. Dat was op 29 november 1986 en is hier nauwelijks bekend – althans mij. Bouterses mannen zochten die dag naar opstandeling Ronnie Brunswijk, konden hem in het dorp Moiwana niet vinden en schoten toen maar minstens 39 willekeurige bewoners dood. Bekend en universeel nazireceptje… Dat leidde tot een vlucht van zeker 5.000 mensen uit die streek, naar Frans-Guyana.
In 1990 was Linda’s vader bij het onderzoek naar die massamoord betrokken. Zijn hoofdinspecteur, Herman Gooding, leidde het onderzoek maar werd op 5 augustus 1990 vermoord. Linda’s vader is vlak daarna naar Nederland gevlucht. Wiki schrijft: ‘Op 15 augustus 2005 werd bekend dat het Inter-Amerikaans Hof voor de Mensenrechten de regering van Suriname heeft veroordeeld inzake de massamoord.’ Er is nu een Moiwana-monument. Het onderzoek naar de daders loopt nog. Nog…
Linda is toch maar lid van een kerk geworden en heeft zich laten dopen – tot mijn verbazing als afvallig katholiek, zoon van een afvallig protestant. Ze doet nog wel aan Winti. Een en al verwondering dus.
Ik dacht aan hoe katholiek wij leefden: louter katholieke vriendenkring, met de katholieke kinderbladen Okki en Taptoe, op de St.-Josephschool of de Mariaschool, met de KRO, de KRO-gids en de Katholieke Illustratie, hoe ik katholieke verkenner – dus geen padvinder of nog erger: scout – werd en mijn vader hopman, hoe we kochten bij de katholieke slager en kruidenier, pockets kochten van Het Spectrum, een katholieke uitgever (fl. 2,50 per stuk), of naar de RK bieb gingen, de krant lazen met een katholieke hoofdredacteur (nare man), onze schoenen lieten doen door een aardige katholieke… en onze kleren en de rest bij de katholieke winkels C&A en V&D haalden… Godsamme…
De Brenninkmeijers, de familie achter C&A, woonden ook nog eens bij ons in het dorp (dan wel in de villawijk, waar ik tot op heden hun huizen niet heb ontdekt)… Er waren uiteraard ook katholieke sportclubs, zoals Be Fair, waar mijn moeder had gehockeyd in de jaren ’30 al, ik in de jaren ’60 en mijn zoon de laatste tien jaar – maar toen was de club al niet RK meer. We kregen wekelijks ook een postertje binnen van de katholieke Bond zonder Naam: ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet’. Daar was een apart houdertje voor. Mijn oom was organist, mijn tante waste de misgewaden en ik zat op het RK jongenskoor.
Het grootste feest uit mijn jeugd was mijn communie: ik heb de zilveren rozenkrans die mijn allerliefste, uiterst katholieke Groningse oma me gaf, nog steeds. Zij zat toen al in het katholieke bejaardenhuis in Achterveld, een katholieke exclave in het protestante Eemland bij Amersfoort. Prachtig neoromaans kerkje daar zoals je ze heel weinig ziet, pal tegenover het bejaardenhuis-klooster. Dat had in de voortuin/park een namaak Lourdesgrot laten metselen. Een bedelbisschop op geldjacht vroeg mij daar eens – nee, niet in die grot natuurlijk – toen ik acht was of ik geen priester wilde worden… Jazeker wel! Nou en of! En of ik dan naar de missie zou gaan? Absoluut!
Bij ons logeerde eens een missiepater uit China, die eerst de jongste bediende in mijn oma’s winkel was geweest, een weesjongen, en door oma persoonlijk bekeerd, pater Cyrinus Enuma OFM – een Fraciscaan. Hij – en zijn broeders – liepen ook ’s winters op sandalen zonder sokken, in een bruine pij tot op zijn enkels met een wit touw om zijn middel. Bij regen kon hun hoodie op – dat heette toen kap. Zéér boeiende man…
Hij leerde me hoe je aan tafel een vlieg kon doorsnijden tijdens het eten. Hun ogen zien het dunne, scherpe mes namelijk niet als je rustig doet, dus je kunt ze hééél langzaam gewoon doorsnijden als ze binnen je bereik komen. Ik hoor nog de kleine krak van het tengere vliegenlijfje…
Tot zover deze lezing van apostel Graaff (em.).
- Uitgelichte afbeelding: Door Otter – Eigen werk, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=72279429
