Het anarchisme als streven en zeker anarchisten in georganiseerd verband trekken traditioneel de warme aandacht van politiediensten. Die kunnen ook zelf ‘anarchisten’ maken: ik herinner mij de demonstraties te goed waarbij bepaalde jongeheren alvast wat bakstenen kapotgooiden om met de kleinere stukken de politie te kunnen bekogelen. Liefst bij betogingen en op ogenblikken waarop daartoe geen enkele aanleiding was. Zulke lui beschouw ik van oudsher als provocateurs. Maar in het algemeen: wat mij betreft heeft Pasolini gelijk als hij zegt wel te weten wie de proletariërs zijn en wie de bourgeois als studenten in een demonstratie stenen gooien naar de politie (zie hier).
Maar ‘het anarchisme’ trekt wel types aan die verder willen gaan dan stenen gooien. Die hebben (hadden?) het dan over ‘gewapende strijd’, in de dagen van de Rote Armee Fraktion en Brigate Rosse zeker een thema. Anarchisme wordt niet alleen door de tegenstanders gezien als een verzameling gedachten over een maatschappij zonder staatsdwang en hoe daar te komen, anarchisme is bommen gooien en chaos trappen. Gewapende strijd waarvoor, waartegen? Achteraf gezien is het mogelijk romantisering van de op guerrilla gebaseerde strijd op Cuba, jaren vijftig, en Vietnam, jaren zestig en zeventig. Meer guerrilla was er waarschijnlijk niet in de aandacht (Guiné-Bissau, Angola, Moçambique en meer). Levensgevaarlijke romantisering: voor de menselijke doelwitten en voor de (beoogde) strijders. Nog niet zo lang geleden las ik op een muur in de Amsterdamse Potgieterstraat de leuze ‘Buback, Ponto, Schleyer, wir werden immer freier’– als je zegt dat het ironisch bedoeld was zou ik het beter geloven. Maar wat heeft het met anarchisme te maken?
Wat merkte je als boekhandelaar van die gewapende strijd? Een dikke pil RAF-Texte, omstreeks vijftig gulden kostend, uitgegeven in Nederland en waarschijnlijk moeilijk over de grens te krijgen – het staat mij niet bij dat het een hit was. En dan was er De Knipselkrant, een eenvoudige naam die wel naar allerlei onderwerpen zou kunnen verwijzen maar een blad dat uitsluitend knipsels over Gewapende Strijd bevatte. En nee, anarchistische ‘gewapende strijd’ is er in Europa niet serieus geweest na de Tweede Wereldoorlog (en daarbuiten? Ik twijfel er aan). Maar het Fort van Sjakoo was niet per se als anarchistische boekhandel bedoeld, de doelstelling was ruimer: stimuleren van zelfstandig denken en handelen. Maar de zweem van anarchisme trekt nu eenmaal de aandacht van de politie of geheime dienst.
Ik vond het zelf wel aardig dat er regelmatig iemand kwam inkopen voor de bibliotheek van de politieacademie. Een enkele keer kwamen er geüniformeerde heren het zoveelste boekje over een of andere kraakactie kopen. ‘Dit gaat over uw werk’, nietwaar, zoals er ook buschauffeurs kwamen voor de uitgegeven scriptie van een Fort-medewerker over hun werk – niet genoeg naar zijn idee. (Laat ik het tussen haakjes zetten: hoe dom inmiddels het actiewezen was geworden bleek bij de zogeheten Metrodemonstratie, ter gelegenheid van het in gebruik nemen van het binnenstadsgedeelte van Amsterdams metrolijntje. “We gaan doen wat de hippies niet gedaan hebben: de metro tegenhouden”. De hippies, dat waren wij, de ruime actieomgeving van de Actiegroep Nieuwmarkt, 1974-75. Plotseling waren we ‘hippies’, want de krakers van 1980 waren natuurlijk punk. En lieten zich door wat heren op foute gympies naar het hoofdbureau van politie geleiden, wat ons hippies nou nooit is overkomen.)
Naar mijn weten is er maar één provocateur voor de Gewapende Strijd op het Fort afgekomen. Zal ik zijn naam maar in verdiende vergetelheid achterwege laten? Alles aan de jongeman verwees naar ‘fout’: heroïneverslaafd, dealer en daarmee goed in de slappe was zittend en steeds informerend naar een Kursbuch over de gewapende strijd. Toen De Knipselkrant niet meer verscheen begon hij zelf maar met zoiets ‘t Info als ik het mij goed herinner. Hij kon wel aan semtex komen, dat moest die lethargische boekverkopers toch wel tot het ware werk verleiden. En tenslotte werd toch bekend dat hij gerund werd door de Politie Inlichtingen Dienst. Geen verrassing wat mij betreft: lees het verder hier – Onvermoede roergangers? (daar valt de naam tenslotte toch).
Wat Hogerhand er toe beweegt te proberen boekhandelaren tot de zogenaamde gewapende strijd te verleiden mag Noem Zelf Maar Op weten. Het merkwaardige idee dat wapengeweld bij anarchisme hoort moet wel een rol spelen.
– Dubbele Boterham met Kaas 35, eerder verschenen bij Libertaire Orde
– Uitgelichte afbeelding: Ulrike Meinhof als jonge journaliste. Volgens Wikipedia een familiekiekje.
