Berichtgeving maakte duidelijk dat er vooral in Amsterdam doormiddel van demonstraties en barricades de nodige aandacht gevraagd is voor de oorlogvoering door Israël in Palestina. Dat het tot confrontatie met de politie kwam, draaide niet om die oorlogvoering zelf doch om de contacten die de UvA met bepaalde Israëlische instituten onderhoudt. Actievoerders eisten dat het universiteitsbestuur deze contacten verbrak. Kennelijk ging het bestuur daarin niet mee, waarna er actiegevoerd werd op een manier zoals die via media belicht werd.
Ik zal niet de eerste zijn die zich afvraagt of de gehanteerde strijdwijze er een is waarlangs het beoogde doel te bereiken zou zijn. Onwillekeurig moest ik denken aan wat de Duitse politicoloog, socioloog en irenoloog Theodor Ebert (1937), in vervlogen tijden werkend in het Otto-Suhr-Instituut van de Vrije Universiteit Berlijn, over actievoeren schreef. Zijn boek daarover is ook in het Nederlands vertaald en uitgegeven in een jaar dat menigeen van de demonstranten nog niet geboren was – een gemaakt excuus om iets gemist te hebben, dat ik wel eens hoor; onlangs nog toen iemand mij zei: ‘Maar toen waren mijn ouders nog niet eens geboren’. Wel, ter lezing wil ik van Ebert aanbevelen zijn boek uit 1971: Geweldloze opstand, Alternatief voor burgeroorlog (Groningen).
Theodor Ebert probeerde geweldloze actie te systematiseren. Zijn theorie vertegenwoordigt een alternatief voor acties van verschillende dimensies. Niet-gewelddadige vormen van actie worden onderscheiden in subversieve en constructieve. Dit maakt allereerst duidelijk dat het niet voldoende is een situatie aan de kaak te stellen of te bestrijden, maar dat er altijd een constructief alternatief tegenover moet staan. Ebert hanteert drie trappen van escalatie van geweldloze acties voor zowel de subversieve als de constructieve vormen. (Uitgebreid over Theodor Ebert, zie de Duitse Wikipedia).
Over geweldgebruik is altijd aan de orde: hij, de ander dus, begon, hij sloeg, ik mag terugslaan. De ander zegt overigens precies hetzelfde… ‘Als er eenmaal geweld wordt gebruikt, door welke groep ook’, zegt Ebert, ‘betekent dat voor die groep altijd dat zij haar eigen standpunt tot het enige juiste verheft. Spontaan of voorbereid gebruik van geweld heeft als psychologische voorwaarde de vaste overtuiging, of op zijn minst het sterke gevoel, volledig gelijk te hebben. (..) Zelden of nooit is dit in overeenstemming met de werkelijke verhoudingen’ (p. 7). Misschien goed om daar nog eens over na te denken. En gaat het om geweld voor doelbereiking, dan zou het mijns inziens steeds ook functioneel moeten zijn. Is vechten met de politie functioneel om het universiteitsbestuur op een andere gedachte te brengen? Maar de politie begon…ah, daar heb je hem weer…
– Thom Holterman, eerst verschenen bij Libertaire Orde
- Uitgelichte afbeelding: videostill
