De nieuwe regering van Nigeria, die op 29 mei 2023 wordt beëdigd, moet ervoor zorgen dat de voorgenomen verkoop van haar activiteiten door Shell in de Nigerdelta niet leidt tot een verdere verslechtering van de mensenrechten. Deze regio wordt al tientallen jaren geteisterd door olievervuiling.
Amnesty International heeft ernstige en aanhoudende mensenrechtenschendingen als gevolg van olieverontreiniging gedocumenteerd in het gebied waar Shell sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw actief is. Die kunnen ook nadat Shell bezittingen heeft verkocht, doorgaan. Shell kan met de verkoop proberen een einde te maken aan het compenseren van de bewoners. Ook kan het zijn dat een toekomstige eigenaar geen verantwoordelijkheid draagt voor eerdere schade. Bovendien kan een toekomstige koper doorgaan met het vervuilen en het toebrengen van schade aan de bevolking zonder dat zij verhaal kunnen halen.
Nieuw Amnesty-rapport
Een nieuw rapport dat vandaag is uitgebracht, Tainted Sale?, beveelt een reeks voorzorgsmaatregelen aan om de rechten te beschermen van mogelijke gedupeerden van de geplande verkoop van Shells oliebelangen in de Nigerdelta. Daarmee is naar verluidt ongeveer 3 miljard dollar gemoeid.
‘Al tientallen jaren schaden lekkages de gezondheid en het levensonderhoud van veel inwoners van de Nigerdelta’, zegt Mark Dummett van Amnesty International. ‘Shell mag niet de handen in onschuld wassen en gewoon vertrekken. Het bedrijf heeft miljarden dollars verdiend en moet ervoor zorgen dat de terugtrekking geen negatieve gevolgen heeft voor de mensenrechten en het milieu.’
Amnesty’s oproep
‘Door passend toezicht uit te oefenen op de verkoop van Shell, heeft de nieuwe regering van president Bola Tinubu een unieke kans om haar vastberadenheid te tonen om de mensenrechten van haar burgers te beschermen, inclusief hun recht op een toereikende levensstandaard, schoon water en gezondheid. We roepen ook op tot effectieve rechtsmiddelen voor mensen van wie de rechten al langer worden geschonden. We dringen er bij de regering op aan om ervoor te zorgen dat de verkoop niet betekent dat Shell zich aan zijn verplichtingen kan onttrekken.
Als verkoopvoorwaarde zou van Shell moeten worden geëist dat het een volledige beoordeling geeft van alle bestaande vervuiling in de delta. Ook moet het bedrijf ervoor zorgen dat eventuele schade naar tevredenheid is verholpen en dat de zorgen van lokale bewoners over het verkoopproces volledig worden beoordeeld en meegenomen.
De regering zou moeten overwegen om van Shell de garantie te eisen dat elke koper in staat is schade te vergoeden en te herstellen die is veroorzaakt door eventuele toekomstige lekkages. Ook moet Shell garanderen dat elke koper zich inzet voor transparantie, naleving van het milieubeleid, overleg met gemeenschappen en beperking van de uitstoot van broeikasgassen. Het zou nog beter zijn als de veroorzaakte schade wordt hersteld en de productie geleidelijk wordt stopgezet.
Het Intergovernmental Panel on Climate Change voorspelt dat als het gebruik van fossiele brandstoffen wereldwijd niet sneller wordt afgebouwd, mondiale temperaturen met meer dan de overeengekomen grens van 1,5°C zullen stijgen ten opzichte van niveaus voor het industriële tijdperk. Na decennia van exploitatie zou het stopzetten van de productie in de Nigerdelta een stap in de goede richting zijn.
Een lange periode van milieuschade en misbruik
Al meer dan 20 jaar doen Amnesty International en partnerorganisaties onderzoek in de Nigerdelta. Die onderzoeken toonden aan dat de operaties van Shell ten koste zijn gegaan van de mensenrechten van de inwoners. Honderden lozingen per jaar uit slecht onderhouden pijpleidingen en putten, samen met ontoereikende schoonmaakbeurten, hebben geleid tot wijdverbreide olieverontreiniging van onder meer grondwater en drinkwaterbronnen, landbouwgrond en visgebieden. Dit heeft de gezondheid en het levensonderhoud van veel inwoners geschaad.
De gevolgen van de vervuiling in de Nigerdelta kunnen verwoestend zijn. In 2019 bleek uit een academische studie dat de neonatale sterftecijfers verdubbelden door olielozingen binnen 10 kilometer van de woonplaats van een moeder.
Shell moet zich aan regels houden
‘Shell moet stappen ondernemen om ervoor te zorgen dat mensen van wie de mensenrechten zijn geschonden door deze vervuiling effectief worden gecompenseerd, en dat haar verkoopplan de al moeilijke situatie van de inwoners van de Nigerdelta niet verergert’, zegt Mark Dummett.
‘Internationale normen, die zijn vastgelegd in de Richtsnoeren voor Bedrijven en Mensenrechten van de Verenigde Naties, maken duidelijk dat Shell de verantwoordelijkheid heeft om een proces van due diligence (gepaste zorgvuldigheid) uit te voeren op het gebied van mensenrechten bij haar besluit om bezittingen over te dragen. Deze verantwoordelijkheid staat los van eventuele stappen die de regering van Nigeria zal nemen.
Beschuldigingen ontkend
Shell bestrijdt de beschuldigingen dat het onverantwoord heeft gehandeld in de Nigerdelta en zegt zich te houden aan de regelgeving. Het bedrijf wees eerder op verbeteringen die het naar eigen zeggen de afgelopen jaren doorvoerde om olielozingen te voorkomen en het schoonmaken van vervuilde gebieden, investeringen in infrastructuur, maatregelen tegen diefstal van olie en meer transparantie bij het melden van lekkages.
Shell is niet als enige verantwoordelijk voor de grote olievervuiling in de Nigerdelta. Ook andere partijen zijn van invloed zoals de federale en deelstaatautoriteiten. Ook zij hebben de plicht ervoor te zorgen dat de verkoop door Shell niet leidt tot verdere mensenrechtenschendingen.
Achtergrond
De Shell Petroleum Development Company of Nigeria Limited – Joint Venture (SPDC JV) is een van de grootste olieproducenten van Nigeria.
Shell had jarenlang een meerderheid in aandelen van dit bedrijf, maar de belangrijkste aandeelhouder is nu het staatsbedrijf Nigerian National Petroleum Corporation, dat 55 procent van de aandelen in handen heeft. De rest is in het bezit van dochterondernemingen van internationale oliemaatschappijen. Shell bezit via haar dochteronderneming de Shell Petroleum Development Company (SPDC) Limited 30 procent van de aandelen, het Franse bedrijf Total 10 procent en het Italiaanse Eni 5 procent.
Belangrijk is dat Shell via de SPDC de exploitant is van de SPDC JV. Dit betekent dat het de putten, pijpleidingen en andere faciliteiten beheert en onderhoudt die nodig zijn om de olie te produceren en te transporteren. De partners financieren de exploitatie en het onderhoud in verhouding met hun aandeel in de joint venture.
In de afgelopen 10 jaar heeft de SPDC JV een groot deel van zijn activiteiten, waaronder olievelden, verkocht aan een aantal veel kleinere Nigeriaanse bedrijven.
Shell is nu van plan zowel haar belang in de SPDC JV als haar operationele dochteronderneming te verkopen. Het gaat daarbij om het personeel, de faciliteiten en de infrastructuur. Deze omvatten 263 producerende oliebronnen, 56 producerende gasbronnen en een netwerk van 3.173 km pijpleidingen.
– Persbericht Amnesty
- Uitgelichte afbeelding: By Chebyshev1983 – https://en.wikipedia.org/wiki/File:Niger_Delta_Gas-Flares.jpg, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=29250554
