Nog niet heel lang geleden stond op een muur in de Amsterdamse Potgieterstraat de leuze “Ponto Buback Schleyer wir werden immer freier” te lezen. Stond het er nog, na een kleine dertig jaar? Of was het in een bui van ironie door iemand geverfd, om de onzin van de kreet te onderstrepen.
Het ironiseren van het vermoorden van mensen, en die moord als opstapje naar bevrijding presenteren – ik vrees dat zoiets serieus bedoeld is.
Maar hoezeer de vermoorde mannen ook geboefte met een nazi-achtergrond waren, het is geen actievorm die goedgekeurd, laat staan toegejuicht moet worden.
Ik laat het morele oordeel even terzijde, en zeg er iets over vanuit tactisch/strategisch oogpunt. Waarom deze drie? Het antwoord is eenvoudig: die konden “we” hebben (de Rote Armee Fraktion). Er is geen rechtvaardiging voor de keuze van juist deze drie, behalve dan dat het kon.
En de RAF liep overig buitenparlementair links voor de voeten met hun vaste eis van solidariteit, vooral ook met de gevangenen. En de eis van begrip voor hun acties. Maar het heeft tot niets geleid, behalve dan tot de dood van de gevangenen en nog meer mensen die niet in een rijmende leuze te vatten waren.
In een inmiddels lang geleden periode was ik wekelijks lezer van Peace News. In die dagen waren de kranten nog niet gelijkgeschakeld en dienaar van deze of gene regering, en de weekbladen nog minder. En dan had je toch nog de Alternatieve Pers die ook haar steentje bijdroeg. Anders en eender dan in het internettijdperk, zal ik maar zeggen.
In de zomer van 1970 zond voor de Engelse kust Radio Nordsee International (RNI) uit. Vanuit Monte Carlo kon je ’s nachts even je oren laven aan Radio Geronimo. RNI werd op de middengolf gestoord door overheidsbedrijf Marconi, het duurde nog veel te lang tot het station terugkeerde naar de veilige Nederlandse kust waar je een bom namens Veronica kon verwachten maar geen stoorzender.
Fans van Geronimo, het station van Love, peace and good music (het heeft onder de naam Seagull later uitgezonden vanaf het schip van Caroline) bestookten op een dag demonstratief het gebouw van de BBC met zakjes jam. Storen=jamming, begrijpt u? De storing zou op Geronimo gericht zijn geweest (als luisteraar merkte ik dat niet, wel natuurlijk het storen van RNI).
Peace News berichtte over de actie en dat maakte nogal wat los. Dit kon je toch geen geweldloze actie noemen, zakjes jam tegen een gevel gooien. “The jam debate” ging nog een tijdje door.
Niet geweldloos?
Tja, misschien niet. Waar leg je de grenzen? In de geweldloze beweging een punt van voortdurende discussie.
Niet omdat de actie “niet geweldloos” is, want zo ver duik ik niet in de casuïstiek van de geweldloosheid, maar omdat zij afleidt van wat de actie beoogt, vind ik het gooien van een blik soep naar een van de zonnebloemen van Van Gogh, in Londen, een slechte actie. Zij is wel moedig – degenen die haar uitvoerden lijmden zich vast aan de muur en waren zo beschikbaar voor de onvermijdelijke arrestatie.
Net als met de Ponto enz. “acties” is wel discussie losgemaakt of het niet hypocriet is te huilen over een niet eens beschadigd schilderij in plaats van over het lot van de wereld met de fossiele industrie.
Maar hier zou nooit over gepraat zijn als de actie niet uitgevoerd was. Je moet het niet op dergelijke discussies laten aankomen. Al een dag later was er in Den Haag het voorbeeld van een demonstratie die veel duidelijk maakte: het blokkeren van een vroem-vroemweg tegen de fossiele industrie is “levensgevaarlijk” en leidt tot de arrestatie van zestig actievoerders.
Omdat ze geen trekker hadden? Of omdat de politie, en daarmee de Autoriteiten, het maar niets vonden? Die discussie leidt niet af van de Zaak. Het besmeuren van de geschilderde zonnebloem wel.
Vijf jaar geleden waren er enkele artistieke uitvoeringen tegen het zogenaamde sponsoren van het Van Goghmuseum door Shell. Het verloop van een van die opvoeringen is in dit filmpje te volgen. Zij heeft haar eigen artistieke schoonheid, en durf – de kunstige demonstranten zijn wel degelijk zeer kwetsbaar.
En kweekten ze begrip bij de Weldenkende Hardwerkende Nederlander? Welnee, daar kon het Van Goghmuseum zelf wel voor zorgen. Hun trap was bevuild met zwarte smurrie en Weet Wel Wat Het Kost om dat te verwijderen.
Batavus Droogstoppel is nu eenmaal de prototypische Nederlander.
Maar lang niet iedereen zal die redenering volgen, en wie zo reageert kun je toch niet overtuigen. De actie was inmiddels effectief: Shell heeft zijn nepsponsoring (waar de multinational netto ruim aan overhield) beëindigd. Maar van de fossiele industrie zijn we nog lang niet af.
Neem niet je (potentiële) achterban in een soort gijzeling door begrip te vragen als dat te moeilijk op te brengen is. C’est pire qu’un crime, c’est une faute.
– Uitgelicht: still uit de video
