Een kleine acht jaar geleden hadden we een stuk over Merck toch hoe sterck, een mooie melodie met ingenieus binnenrijm – een overwinningslied uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog. Eenvoudige naspeuringen leverden op dat de melodie middeleeuws is, ergens uit Italië, en dat de melodie bekend verondersteld werd door de samensteller(s) van Valerius’ Gedenck-Clanck. Het lied was eerder al bekend in Engeland – kortom, dit zogenaamde vaderlandse lied was een getuigenis van Europese cultuur, uit de tijden waarin er geen grenzen waren en ook geen staten in de vorm die wij nu kennen.
In de griezelige kring van de Baudetjugend worden vaderlandse liederen gezongen (of “Nederlandse”, zag ik ze ook aangeduid). Een lied dat oproept tot liquidatie van partijleden die de wil van de Führer weerstaan wordt daar gezongen op de wijze van Zuivere schone vermakelijke maagd, de basis van het loflied op Bergen op Zoom in het Nederlands. Het is ongelooflijk dat dit nou zomaar kan in het Nederland van het derde decennium van de 21ste eeuw.
Gaan kamperen en liederen zingen is, geloof het maar echt, deel van bruine diefstal – een fenomeen dat ook maar weer eens uit de mottenballenkast gehaald moet worden, naar ik vrees. Kamperen in De Natuur, zingen en volksdansen horen bij het cultuursocialisme – een vorm van streven naar socialisme door als jongeren veredelende bezigheden te ontwikkelen. Natuurstudie, zingen, netjes dansen – niet erotisch, dat spreekt. Vooroplopend in het streven was voormalig dominee Anne de Koe, teleurgesteld christen-anarchist overgegaan naar de sociaal-democratie – gangmaker ook van Ons Huis, alles uitingen die in onzichtbaarheid zijn opgegaan. Cultuursocialisme, ja je bent dan nog maar een stap verwijderd van cultuurmarxisme, nietwaar.
Laten we eens een Echt Oudnederlands liedeken onder de loep nemen. U kent het – als u het al kent – waarschijnlijk met de tekst die in een show van WIm Sonneveld op de televisie is geweest, in de tijd waarin een groot deel van Nederland één kanaal kon bekijken. Ja, het heeft een mooie melodie en de tekst is grappig, als je geduld hebt en het maar één keer aandachtig beluistert.
Katootje, op de plaat heten de uitvoerenden de Wim Sonneveld Singers… Show van 1962, plaat van 1964.
Het licht-subversieve is die heel fijne dominee die danst en zingt van de karruk. Dat hoort niet bij een fijne dominee. Nu kon ik mij destijds herinneren dat het lied bij zangles langs was gekomen en het speelde vast op die botermarkt maar de rest van de tekst is mij niet bijgebleven – die van de Sonneveldshow is nu deel van de Nederlandse liedcanon. Het web levert ook geen antwoord hoe de tekst, die waarschijnlijk ook allerlei varianten heeft (gehad), eerder was.
Maar Nederlands is het lied van huis uit niet. Wel Nederduits, het bijvoeglijk naamwoord dat in de negentiende eeuw voor de Nederlandse taal en bijvoorbeeld de Nederduitse karruk is weggewerkt.
Hier de Nederduitse (Hamburgse) grondtekst, min of meer.
Jan Hinnerk wahnt up de Lammer-Lammerstraat,
kann maken wat he will, swich man jümmer jümmer still.
Un da maakt he sick een Geigeken, Geigeken pardautz.
Vigolin, Vigolin sä dat Geigeken,
Vigolin, Vigolin sä dat Geigeken.
Un Vigo-Vigolin, un Vigo-Vigolin,
un sin Deern, de heet Katrin.
2
Un dorbi wahnt he noch jümmer op de Lammer-Lammerstraat,
kann maken wat he will, swich man jümmer jümmer still.
Un da makt he sick en Hollandsmann, Hollandsmann pardautz
Gottverdori, Gottverdori! sä de Hollandsmann,
Vigolin, Vigolin sä dat Geigeken.
Un Vigo-Vigolin, un Vigo-Vigolin,
un sin Deern, de heet Katrin.
3
Un dorbi wahnt he noch jümmer op de Lammer-Lammerstraat,
kann maken wat he will, swich man jümmer jümmer still.
Un dor makt he sick en Engelsmann, Engelsmann pardautz!
Damn your eyes, Damn your eyes, sä de Engelsmann,
Gottverdori, Gottverdori! sä de Hollandsmann.
Vigolin, Vigolin, sä dat Geigeken.
Un Vigo-Vigolin, un Vigo-Vigolin,
un sin Deern, de heet Katrin.
4
Un dorbi wahnt he noch jümmer op de Lammer-Lammerstraat,
kann maken wat he will, swich man jümmer jümmer still.
Un dor makt he sick en Spanischmann, Spanischmann pardautz!
Caramba, Carajo! sä de Spanischmann,
Damn your eyes, Damn your eyes, sä de Engelsmann.
Gottverdori, Gottverdori! sä de Hollandsmann,
Vigolin, Vigolin, sä dat Geigeken.
Un Vigo-Vigolin, un Vigo-Vigolin,
un sin Deern, de heet Katrin.
5
Un dorbi wahnt he noch jümmer op de Lammer-Lammerstraat,
kann maken wat he will, swich man jümmer jümmer still.
Un dor makt he sick en Hanseat, Hanseat pardautz!
Sla em dot, sla em dot, sä de Hanseat,
Caramba, Carajo! sä de Spanischmann.
Damn your eyes, Damn your eyes, sä de Engelsmann,
Gottverdori, Gottverdori! sä de Hollandsmann.
Vigolin, Vigolin, sä dat Geigeken,
Un Vigo-Vigolin, un Vigo-Vigolin,
un sin Deern, de heet Katrin.
6
Un dorbi wahnt he noch jümmer op de Lammer-Lammerstraat,
kann maken wat he will, swich man jümmer jümmer still.
Un dor makt he sick en Wickelkind, Wickelkind pardautz!
Schiet di wat, schiet die wat, sä dat Wickelkind,
Sla em dot, sla em dot, sä de Hanseat.
Caramba, Carajo! sä de Spanischmann,
Damn your eyes, Damn your eyes, sä de Engelsmann.
Gottverdori, Gottverdori! sä de Hollandsmann,
Vigolin, Vigolin, sä dat Geigeken.
Un Vigo-Vigolin, un Vigo-Vigolin,
un sin Deern, de heet Katrin.
7
Un dorbi wahnt he noch jümmer op de Lammer-Lammerstraat,
kann maken wat he will, swich man jümmer jümmer still.
Un dor makt he sick Napoleon, Napoleon pardautz!
Ick bün Kaiser, ick bün Kaiser, sä Napoleon,
Schiet di wat, schiet die wat, sä dat Wickelkind.
Sla em dot, sla em dot, sä de Hanseat,
Caramba, Carajo! sä de Spanischmann.
Damn your eyes, Damn your eyes, sä de Engelsmann,
Gottverdori, Gottverdori! sä de Hollandsmann.
Vigolin, Vigolin, sä dat Geigeken.
Un Vigo-Vigolin, un Vigo-Vigolin,
un sin Deern, de heet Katrin.
Deze versie komt het dichtst bij de bovenstaande tekst.
Maar we zijn zo gewend aan en verwend door de koorversie van de Sonneveld Singers dat we nog even een koorversie zoeken. Op een LP van de NCRV, waarop de Hollandsman natuurlijk niet godverdorie kan zeggen – het wordt heel goed-christelijk ouwe klare.
Novi Cantus
Bewerking en dirigent: Lex Karsemeijer
De exegese van dit lied wil dat Jan Hinnerk voor het tetragram (JHWH) staat waarmee de Eeuwige wordt aangeduid. Hij woont tussen de schapenwolken (Lammerstraat). En Hij kan maken wat Hij wil, zeker en vast. Maar daar zwijgt men maar liever over. En de Sint-Katharinakerk was in de Napoleontische tijd de voornaamste kerk van Hamburg – Gods “meisje”. De dingen die de gemaakte mannen zeggen hebben geen olala-gehalte: Ik ben keizer, zegt Napoleon. Godverdorie, antwoordt de Hollander. Damn your eyes, zegt de Engelsman. Caramba, zegt de Spanjaard. Schijt hem onder, zegt de baby. Sla hem dood, zegt de Hanseat (Hamburger).
Het was een ook weer niet zo subtiel lied tegen de Franse verdrukker die een groot deel van het continent beheerste in de eerste veertien jaren van de negentiende eeuw.
De melodie is zo rijk dat er een modern-klassieke uitwerking van gemaakt is.
door de Duits-Nederlandse componist Julius Röntgen, hier uitgevoerd door
Katharina Troe, violoncello, Oliver Kipp – viool
We zijn er evenwel nog niet met de Europese niet-vaderlandse connectie. De melodie is een uitwerking van een motiefje in deze aria van Mozart, uit Le nozze di Figaro.
Kortom, we zijn van “oud-Nederlands” (toch al een onzinnig adjectief in dit verband) via Hamburgs Platt in Oostenrijk en Italië terechtgekomen.
Of Mozart te rade is gegaan bij een al bestaande melodie? Misschien zullen we het ooit weten. En wellicht is het wel origineel van hem.
Alle nationalisme is gevaarlijk en gebaseerd op leugens. En op kitsch.
De Sonneveld Singers mochten elk genoegen nemen met vijfentwintig gulden voor hun nummer-een hit.
Uitgelichte afbeelding: http://www.lot-tissimo.net/, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=575677
