Tussen de tweehonderd en driehonderd mensen voerden gisteren in Tilburg actie in solidariteit met de vele tienduizenden Poolse vrouwen die in opstand zijn gekomen tegen de extreme inperking van abortusrecht in Polen. Het was een levendige manifestatie. Ik ben erg blij dat ik er aan deel genomen.
We (kunnen) weten waar het om gaat. De Poolse regering van de autoritair rechtse, uit conservatief katholicisme puttende regeringspartij PiS, heeft van het Constitutionele Hof gedaan gekregen dat abortus nu ook verboden wordt als de foetus ernstig beschadigd is. Ook als het kind nauwelijks tot geen overlevingskansen heeft en de vrouw die het kind ter wereld moet brengen niet alleen de zwangerschap en bevalling te dragen heeft, maar er nog een zwaar trauma bij krijgt. Al in 2016 formuleerde PiS-baas Kaczyński het als volgt: ‘We streven ernaar dat zelfs in zwangerschappen die erg moeilijk zijn, wanneer het kind zeker doodgaat, erg misvormd zal zijn, vrouwen uiteindelijk het kind ter wereld brengen zodat het kind gedoopt kan worden, begraven wordt en een naam krijgt.’(1) Zo ver gaat het. Vrouwen, en gelukkig ook veel mannen, zijn razend over deze verdere inbreuk op de lichamelijke zelfbeschikking die met de huidige gerechtelijke beslissing griezelig dichtbij is gekomen.
Al meer dan een week zijn er felle demonstraties. Actievoerders manifesteerden zondag 25 oktober zelfs in kerken tijdens de mis.(2) Terecht zien ze de katholieke kerk als instantie die de aanval op hun lichamen en hun reproductieve rechten legitimeert en stimuleert. Demonstranten blokkeerden een dag later kruispunten en dergelijke.(3) Woensdag 28 oktober was er een vrouwenstaking.(4) En vrijdagavond 30 oktober demonstreerden tienduizenden mensen:(5) voor abortusrecht, tegen de rechtse regering en tegen het godsdienstige autoritaire conservatisme. Kaczyński had al eerder aanhangers opgeroepen kerken te beschermen.(6) Anders gezegd: de regering speelt met de inzet van knokploegen. Maar president Duda suggereerde intussen ook al een lichte versoepeling van de anti-abortusmaatregel, met name voor gevallen waarin er ‘grote waarschijnlijkheid’ was dat de zwangerschap tot een miskraam zou leiden of dat het kind na geboorte snel zou overlijden.(7) De regering voelt dus de druk van de straat, en begint een uitweg te zoeken.
Maar de opstandige vrouwen, lgbtqi+-ers en anderen die aan het protest deelnemen, zijn hoogstwaarschijnlijk niet erg in de stemming om zich met een fopspeen van de straat te laten manipuleren. De rebelse geest is juist uit de fles. Hoe de sfeer de afgelopen week op de straten van Warschau is geworden, lezen we in een prachtig verslag van Kris Oosting. ‘In de stad heerst een lichte maar vrolijke anarchie’. Het stuk heeft de veelzeggende titel: ‘In Warschau is de revolutie uitgebroken’.(8) Die revolutie hoort wat mij betreft te zegevieren, de abortusvrijheid veilig te stellen en minstens deze rechtse regering het regeren verregaand onmogelijk te maken.
Welnu, om mijn steun aan deze opstandige vrouwen en hun bondgenoten en medeplichtigen te betuigen, nam ik deel aan het protest dat vandaag in Tilburg plaats vond. Het was een manifestatie, een samenkomst op het Stadhuisplein. Hekken er om heen, maar die bleken minder als repressiemiddel dan als hulpmiddel om het aantal demonstranten op het terrein te reguleren te zijn bedoeld: boven een bepaald aantal kom je al gauw dichter bij dan anderhalve meter, en tot het onderling afstand houden wegens corona werd heel nadrukkelijk opgeroepen. Er waren ook kruisen gekrijt om op te staan, om dat afstand houden makkelijker te maken. Ook droeg iedereen een mondkapje, en kregen aanstromende demonstranten handgel voor desinfectie. Nee, al dat gereglementeer is niet prettig, maar dat is IC-bezoek nog minder. Het is nu nodig, en zolang het uit gaat van demonstranten en organisatoren zelf, is het goed.
Aanvankelijk stonden we met tientallen mensen. Ik was er met een maat naar toe gegaan, ter plekke ontmoette ik een goede vriendin die haar spandoek ‘Baas in eigen buik’ droeg, plus een zwart-paarse vlag, het vaandel van het anarcha-feminisme. Ik hielp haar met spandoek vasthouden, mijn maat droeg mijn zwart-roze vlag waarmee ook queer anarchy zichtbaar aanwezig was. Het aantal deelnemers nam gestaag toe. Een beetje tellen leverde ruim 150 mensen binnen de dranghekken op, maar al snel zag ik vele tientallen mensen om de dranghekken aan voor- en achterkant. Minder dan tweehonderd mensen waren er zeer zeker niet, volgens mij lag het er op een gegeven moment een flink eindje boven. Overal bordjes, met Poolse maar ook Engelse teksten en een enkele Nederlandse leus. Ik vermoed dat de meeste aanwezigen zelf Polen waren, veelal vrouw en veelal jong.
We kregen sterke sprekers, voornamelijk jonge vrouwen die uiteenzetten waar het vandaag om ging. We kregen de eisen te horen: deels staatshervormingen zoals een onafhankelijk constitutioneel hof. Dat is het slag eisen waar ik als anarchist niet veel mee heb, want de enige acceptabele staat is de staat die niet bestaat. Maar waar een rechterlijke macht geheel aan de regeringsketenen zit, snap ik dat onafhankelijke rechtspraak klinkt als een stap vooruit. Maar de kern was natuurlijk het recht van de vrouw om abortus te plegen als zij dat wil. Geen mitsen en maren. O ja, en die regering die mocht wel weg. Dat laatste werd ook via lekker botte leuzen gecommuniceerd, in het Pools maar dat pik je zo op.
Naast geplande toespraken was er ook de open mic: wie wat wilde zeggen, kon dat doen, dat gebeurde ook, en mij stoorde een beetje dat daar naar mijn indruk minstens zoveel mannen als vrouwen gebruik van maken. Ik ben blij dat ik als man welkom ben om steun te betuigen en mijn steentje bij te dragen. Maar in een protest als dit waar juist de zeggenschap van vrouwen over hun lichaam de essentie is, zie ik toch het liefste dat mannen zich een beetje bescheiden opstellen en de microfoon lekker aan vrouwen laten. Er is echt geen ruimte te weinig voor solidaire mannen om hun zegje te doen – maar laat ze dat dan vooral doen tegen hun minder solidaire collega’s, en niet zozeer op een actie voor vrouwenbevrijding.
Ik vond dit een minpuntje, dat ik organisatoren trouwens niet aanreken: het is aan aanwezigen zelf om het nut van die terughoudendheid waar ik voor pleit, te leren zien. Dat organisatoren de microfoon gewoon echt open zetten voor iedereen, is goed! En die ene Hongaarse jongen die sprak, dat was weer wel zinnig: Hongarije heeft een soortgelijk autoritair conservatieve regering als Polen, dat er herkenning en solidariteit is tussen mensen in een soortgelijk schuitje, was wel mooi.
Ook mooi waren trouwens de steunbetuigingen van buiten de actie zelf! Herhaaldelijk langskomende toeterende auto’s, eentje ervan zelfs voorzien van borden met leuzen die bij de actie aansloten! Die werd natuurlijk bij het langsrijden met luid applaus onthaald. Er kwam ook een fietser langs die een demonstratie leus riep. De haat die Poolse mensen – ik vermoed dat de langsrijdende steunbetuigers zelf Pools waren – voor de regering voelen, is wijdverbreid en gaat verder dan ‘louter’ de kwestie van het abortusrecht.
Gaandeweg begonnen er mensen te vertrekken, misschien had de organisatie de zaak iets eerder – op een moment dat nog vrijwel iedereen er was – pittig af kunnen sluiten. Nu liep het een beetje gezapig leeg, al bleven er groepjes enthousiast zich laten horen. En ja, zoals er vroegvertrekkers waren, waren er vast ook laatkomers. Hoe dan ook, na pakweg vijf kwartier, toen zeker de helft al was vertrokken, zetten ook mijn goede vriendin en ik er een punt achter. Het was weer mooi geweest. Organisatoren verdienen een heel groot compliment, ze hebben in korte tijd geweldig werk gedaan. En ik was erg blij met de opkomst en de sfeer van opgewekte boosheid die voelbaar was. O ja, en No Justice, No PiS!
Noten:
2 ‘Poland abortion ruling: Protesters disrupt church services’, BBC, 26 (?) oktober 2020
3 ‘Polen blokkeren straten uit protest tegen inperking abortuswet’, NOS, 26 oktober 2020
4 ‘Polish women strike over near-total abortion ban’, Aljazeera, 28 oktober 2020
8 Kris Oosting, ‘In Warschau is de revolutie uitgebroken’, (geen datum)
Ook verschenen bij: PeterStormt
