In een nieuw rapport roept Amnesty de regering van Nigeria op dringend iets te doen aan de bescherming en opleiding van een hele generatie kinderen in het noordoosten van het land. Die regio wordt al jaren geteisterd door wreedheden van zowel Boko Haram als het leger.
In ‘We dried our tears’: Addressing the toll on children of Northeast Nigeria’s conflict staat beschreven hoe de wijdverbreide onwettige detenties en martelingen door het leger het lijden van kinderen in de door Boko Haram geterroriseerde staten Borno en Adamawa alleen maar erger maakten.
Het rapport laat ook zien hoe internationale donoren een gemankeerd programma financierden. Dat programma, Operation Safe Corridor, zou erop gericht zijn voormalige vermeende Boko Haram-strijders te re-integreren, maar in feite worden kinderen en volwassenen onwettig opgesloten.
Verloren generatie
‘De Nigeriaanse autoriteiten lopen het risico een verloren generatie te creëren, tenzij ze snel maatregelen nemen om de duizenden door oorlog getraumatiseerde kinderen te helpen,’ zegt Joanne Mariner van Amnesty International. ‘Boko Haram viel herhaaldelijk scholen aan en ontvoerde kinderen om ze als soldaat of ‘echtgenote’ te laten werken. Maar ook de manier waarop het Nigeriaanse leger kinderen behandelt die aan de wreedheden wisten te ontsnappen, is verschrikkelijk. Van massale, onwettige detentie onder onmenselijke omstandigheden tot mishandeling, marteling en het toestaan van seksueel misbruik door volwassen gevangenen – het is onvoorstelbaar dat kinderen ergens zo erg worden beschadigd door autoriteiten die hen moeten beschermen,’ zegt Mariner.
Tussen november 2019 en april 2020 sprak Amnesty met meer dan 230 mensen uit het conflictgebied, onder wie 119 mensen die nog kind waren toen ze slachtoffer werden van Boko Haram, het Nigeriaanse leger of beide. Onder hen waren 48 kinderen die door het leger maanden en zelfs jaren waren gevangengehouden. En 22 volwassenen die samen met kinderen waren gedetineerd.
Wreedheden van Boko Haram
Al bijna tien jaar lang pleegt Boko Haram in grote delen van Noord00st Nigeria de meest gruwelijke misdrijven. Kinderen zijn daar ook vaak het slachtoffer van. Boko Haram heeft scholen aangevallen, op grote schaal kinderen ontvoerd, kindsoldaten gerekruteerd en meisjes en jonge vrouwen tot huwelijken gedwongen.
Bekend is de ontvoering in 2014 van honderden schoolmeisjes in Chibok. Maar vaak wordt de schaal waarop kinderen worden ontvoerd onderschat: het zijn er zeker duizenden. Boko Haram dwong ook ouders hun zoon of dochter af te staan. Wie probeert te ontsnappen, wordt vermoord. En kinderen worden in de gebieden waar Boko Haram het voor het zeggen heeft, gemarteld en gegeseld en ze worden gedwongen om naar openbare executies te kijken.
En 17-jarig meisje dat na haar ontvoering wist te ontsnappen, werd 4 jaar gevangengehouden. ‘[Mijn] slechte ‘echtgenoot’ sloeg me altijd. Elke dag bad ik, kookte ik als er eten was, ging ik naar Koranles. Ik mocht me niet vrij bewegen en geen vrienden bezoeken. Het was een verschrikkelijke ervaring en ik was getuige van verschillende afstraffingen, zoals doodschieten, stenigen en zweepslagen.’
Dit meisje en de meeste ‘kindvrouwen’ waarmee Amnesty sprak, kregen weinig of geen hulp om naar school terug te keren, een bestaan op te bouwen of psychosociale steun te ontvangen. ‘Ik zou graag naar school gaan, maar er is geen geld,’ zegt het 17-jarige meisje. ‘Weer naar school gaan zou de belangrijkste hulp voor mij zijn.’
Militaire detentie
Kinderen die uit door Boko Haram beheerste gebieden weten te ontsnappen, krijgen te maken met schendingen gepleegd door de Nigeriaanse autoriteiten. In het gunstigste geval raken ze ontheemd en proberen ze te overleven met weinig tot geen mogelijkheid om naar school te gaan. In het slechtste geval worden ze jarenlang willekeurig opgesloten in militaire barakken. De omstandigheden daar staan gelijk aan mishandeling of marteling.
De Verenigde Naties lieten Amnesty weten bewijs te hebben dat sinds 2015 2.879 kinderen uit militaire barakken zijn vrijgelaten. Eerder noemde de VN een hoger aantal kinderen dat tussen 2013 en 2019 vastzat. Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk nog vele malen hoger. De VN heeft slechts beperkt toegang tot de militaire detentiecentra en kan daardoor niet aangeven hoeveel kinderen werkelijk gevangengehouden worden.
De meeste detenties zijn onwettig: kinderen worden nooit aangeklaagd of vervolgd voor een misdrijf. Ze hebben ook geen advocaat, verschijnen niet voor een rechter en hebben ook geen contact met familie.
Marteling
Bijna iedereen die Boko Haram-gebied ontvlucht, wordt door het leger en de Civilian Joint Task Force doorgelicht. Velen worden daarbij gemarteld totdat ze ‘bekennen’ banden te hebben met Boko Haram. Vermeende Boko Haram-leden en -aanhangers worden vaak maanden of jaren onder slechte omstandigheden vastgezet, zoals in de Giwa-barakken in Maidduguri en de Kainji-militaire basis in de staat Niger.
Elke voormalige gedetineerde met wie Amnesty sprak, werd onder beroerde omstandigheden gevangengehouden: in extreem overbevolkte ruimtes met gebrek aan ventilatie terwijl het zeer heet is, met overal parasieten, en urine en uitwerpselen op de grond door een gebrek aan wc’s. Hoewel de omstandigheden de laatste jaren iets zijn verbeterd, hadden veel voormalige gevangenen te weinig water, eten en medische zorg. De omstandigheden zijn zo erbarmelijk dat ze gelijkstaan aan het oorlogsmisdrijf marteling.
Tienduizenden gedetineerden hebben dit ondergaan, ook veel kinderen van wie er veel nog steeds vastzitten ondanks de massale vrijlatingen eind 2019 en begin 2020. Amnesty schat dat ten minste 10.000 mensen in detentie zijn overleden.
Een 14-jarige jongen die door Boko Haram was ontvoerd en nadat hij gevlucht was door het leger werd gedetineerd, vertelde: ‘De omstandigheden in Giwa waren verschrikkelijk. Je kun eraan doodgaan. Er was geen plek om te gaan liggen… Het is heet, al je kleren zijn nat alsof je uit een rivier komt… Nog steeds heeft niemand me verteld waarom ik was opgepakt, wat ik heb gedaan, waarom ik werd vastgehouden. Ik vraag me af waarom ik [Boko Haram] ontvluchtte.’
Operation Safe Corridor
Amnesty doet in het rapport ook verslag van schendingen tijdens Operation Safe Corridor, een programma dat met miljoenen dollars werd gesteund door de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en andere partners. Buiten Gombe is in 2016 een door militairen gerund detentiecentrum opgezet met als doel om vermeende Boko Haram-strijders of -aanhangers te deradicaliseren en te rehabiliteren. Sindsdien hebben zo’n 270 mensen een ‘diploma’ gehaald.
Bij de Safe Corridor zijn de omstandigheden beter dan in andere detentiecentra en voormalige gedetineerden spraken positief over de psychosociale hulp en het volwassenenonderwijs dat er werd gegeven. De meeste mannen en jongens zijn echter nooit geïnformeerd waarom ze werden vastgehouden en hebben weinig toegang tot advocaten of een rechtbank om hun detentie aan te vechten. Het verblijf dat voor 6 maanden zou zijn, werd in enkele gevallen verlengd tot 19 maanden.
Voormalige gedetineerden vertelden Amnesty dat er nauwelijks medische zorg was. Zeven gedetineerden stierven, waarschijnlijk allen vanwege gebrek aan medische hulp. De Nigeriaanse autoriteiten brachten hun families niet van hun dood op de hoogte; zij kregen het nieuws te horen van vrijgelaten gevangenen.
Mensen die deelnamen aan de beroepsopleiding die onderdeel is van Safe Corridor, waren wellicht slachtoffer van gedwongen arbeid. De meeste gedetineerden, en misschien wel alle, zijn namelijk nooit veroordeeld voor een misdrijf en moesten schoenen, zeep en meubels maken zonder daarvoor betaald te krijgen. Het werk was niet altijd veilig. Sommige gedetineerden hadden ernstige verwondingen aan hun handen nadat ze met bijtende soda moesten werken zonder beschermende handschoenen.
Onderwijs en psychosociale hulp
‘Geen van de donoren van Safe Corridor zou een systeem van voortdurende en onwettige detentie van zijn eigen burgers goedkeuren, dus waarom laten ze het in Nigeria wel toe?’, vraagt Osai Ojigho van Amnesty Nigeria zich af. ‘Het Nigeriaanse leger moet alle kinderen vrijlaten die in willekeurige detentie zitten. Ook moet het een halt toeroepen aan andere schendingen die alleen maar bedoeld lijken om duizenden kinderen te straffen. Velen van hen waren ook al slachtoffer van de wreedheden van Boko Haram. De kinderen moeten onderwijs en psychosociale hulp krijgen.’
Feiten en cijfers over schendingen begaan door Boko Haram, militaire detentie, Operation Safe Corridor en onderwijs in Nigeria.
– Bron: Amnesty
