Luxemburg is een uitzonderlijk Europees landje. Niet alleen omdat het ooit door koning Willem III aan Frankrijk te koop werd aangeboden, maar ook om zijn politieke standpunten, zo bleek afgelopen zaterdag. Het ‘Comité pour une paix juste au proche-orient (CPJPO)’ organiseerde daar toen het symposium “What future for Israelis and Palestinians: Views for the Israeli and Palestinian civil societies” met deelname van zowel Israeli’s en Palestijnen. Dat op zich was niet zonder meer bijzonder, maar het feit dat het werd geopend door de minister van Buitenlandse Zaken, Jean Asselborn, met een heftig beroep op Europa om een krachtig eensgezind standpunt aangaande Israel in te nemen omdat de zaak daar volledig uit de hand loopt, was dat wel. En dat dat het werd bijgewoond door de broer van de groot-hertog en twee van diens kinderen, was dat eveneens. En dat terwijl Gideon Levy van de Israelische krant Haaretz een keynote speech gaf, waarin hij opriep tot BDS en druk op Israel van buiten, en zich uitsprak voor een één-staatsoplossing.
Asselborn (socialist) noemde onder meer de situatie in Gaza ‘onhoudbaar’ en vergelijkbaar met ‘een situatie uit een andere eeuw en op een ander continent’. Over de bezetting van de Westoever merkte hij op dat het aantal kolonisten sinds ”Oslo” is verviervoudigd, en dat een situatie van een ”apartheidsstaat” snel naderbij komt. Hij betreurde het dat in het tijdperk van Trump, waarin Oost-Jeruzalem en de Golan werden weggegeven, Europa nog meer verdeeld is geraakt en hij pleitte voor een krachtig eensgezind, alternatief Europees standpunt. Een standpunt dat de partijen naar de onderhandelingstafel dwingt om een twee-statenoplossing voor elkaar te krijgen.
Dag van hoop
Gideon Levy kwam daarna aan het woord en sprak Asselborn tegen: ”Sorry, meneer de minister, maar de trein van de twee-statenoplossing heeft het station allang verlaten. En treinen, ook in Luxemburg, keren nooit terug naar het station. De gedachte dat de twee-statenoplossing nog kan worden uitgevoerd is een hardnekkige mythe en het is tijd dat die mythe wordt doorbroken. De dag dat dit gebeurt zal een dag zijn van nieuwe hoop.”
In het begin van zijn speech ging Levy meteen al tekeer tegen het woordgebruik ”het Israelisch-Palestijnse probleem”. Er is geen Israelisch-Palestijns probleem, volgens Levy, er is sprake van een bezetting. ”Is er ooit iemand die in een zaak als van Algerije praat over het Frans-Algerijnse probleem? Nee, het was een Franse koloniale bezetting. In Israel is hetzelfde het geval. En die bezetting is daar om er te blijven. Het is de oudste bezetting ter wereld.” Veel mensen – hijzelf incluis – hadden destijds hoop na de Akkoorden van Oslo – dat er een einde aan zou komen, maar sindsdien is duidelijker dan ooit geworden dat het niet zal veranderen. ”Een half uur rijden van mijn huis bestaat een van de bruutste regimes van de wereld”. En: “Israel, de enige democratie in het Midden-Oosten, is alleen een democratie voor zijn Israelische burgers. Het is dus eigenlijk geen democratie. Kan een land half democratisch zijn? Bestaat er zoiets als een beetje zwanger?”
Vergelijkbaar probleem
Na de laatste verkiezingen is het misschien nog duidelijker geworden dan voorheen, dat Israel dit niet gaat oplossen. Links bestaat eigenlijk niet meer en tijden de campagne was er niet een partij die de bezetting zelfs maar heeft opgevoerd. De Palestijnen zijn verdeelder dan ooit. En als je goed kijkt zie je dat het trouwens niet alleen een verdeling is tussen de Westoever en Gaza, maar dat Israel erin is geslaagd ze nog veel meer uit elkaar te spelen. Er is ook het verschil tussen de Palestijnen in Israel en de Palestijnse in de bezette gebieden en tussen Palestijnen die in Palestina zijn er de Palestijnen erbuiten. Kortom, volgens Levy, ”wij, de Israeli’s en de Palestijnen kunnen dit niet oplossen, en zullen dit nooit kunnen oplossen. Het is daarom de hoogste tijd dat de wereld in actie komt. Het middel daartoe is BDS, de boycot van Israel, naar het voorbeeld van destijds de strijd in Zuid-Afrika. Als de wereld daar toen niet in actie was gekomen was Zuid-Afrika nog steeds een land van apartheid. En in Israel-Palestina wordt de wereld geconfronteerd met een vergelijkbaar probleem”.
Nog een zaak die Levy fel attaqueerde was de manier van de Israelische regering (en de joodse gemeenschappen buiten Israel), om kritiek op Israel scherp te onderdrukken en er het etiket ”antisemitisch” op te plakken. Levy: ”Alleen als het om Israel gaat worden standpunten gecriminaliseerd,” aldus Levy. ”Zou het ooit bij iemand opkomen om het misdadig te noemen als mensen weigeren kleding te kopen die in de sweatshops in Azië onder slechte omstandigheden is gemaakt? Of wanneer iemand weigert vlees te eten, omdat dat beter is voor het milieu? Natuurlijk niet. Maar alleen in het geval van Israel is elke kritiek ”antisemitisch”.
Ongeveer nihil
In een pauze stond Levy lange tijd te praten met de broer van de Luxemburgse groot-hertog. Toen ik zondag de kans kreeg wat langer met Levy te praten, vertrouwde hij me toe dat zijn huidige standpunten eigenlijk pas de laatste twee à drie jaar tot stand zijn gekomen, onder indruk van de situatie die in sneltreinvaart verslechtert. Een vredeskamp dat uit slechts enkele duizenden bestaat en dat minder en minder kan worden gehoord. Levy schat trouwens ook de ”impact” van zijn stukken in Israel op ”ongeveer nihil”. Hij lijkt er niet veel last van te hebben, al wordt hij de laatste tijd niet vaak meer uitgenodigd door de televisie. ”De uitgever van Haaretz houdt me de hand boven het hoofd. Er was een tijd dat hij heel veel geld, wel een miljoen shekel, heeft verloren door mij. Dat kon hem niet schelen, ik kan schrijven wat ik wil. Het is ook de enige plaats waar ik in Israel kan werken. Wat ik doe heeft wèl gevolgen voor de sociale contacten en soms is dat niet leuk, maar er valt mee te leven. En beveiliging zoals ik had in 2014 (rond de laatste Gaza-oorlog) is gelukkig niet meer nodig. Ik heb ook niet meer het gevoel – wat ik toen wel had – dat ik voor ik weg ga even goed mijn auto moet inspecteren.”
Zijn standpunten, zo voegt hij eraan toe zijn overigens nog steeds in beweging onder invloed van de actualiteit. Om met het besluit, ook van zijn presentatie, af te ronden: ”Het kan nog een tijd doorgaan zoals het is, soms moet iets nog veel erger worden voor er wordt ingegrepen. Maar bedenk dan wel, bij wijze van optimistische noot, dat de grootste veranderingen in de geschiedenis op de meest onverwachte momenten komen. Was er iemand die toen het gebeurde de val van de Berlijnse Muur had voorspeld?”
De rest van het symposium was, dat meldt ik nog even snel voor de volledigheid, ook interessant. Een Israelische dienstweigeraarster, en een rechtenstudente uit Palestijns Oost-Jeruzalem tegenover de vroegere kapitein van de luchtmacht Yonatan Shapira. En in een ander panel de stichter van Zochrot (een Israelische organisatie die de herinnering levend houdt aan het Palestijnse leven van weleer), Eitan Bronstein, met drie Palestijnse vrouwen, een lerares uit de buurt van Nazareth, een activiste uit Haifa en een Palestijnse feministe uit Dura (bij Hebron in bezet gebied). Boeiende discussies, dat wel, tussen mensen die het, vanuit verschillende vertrekpunten, over de meeste dingen eens zijn.
– Eerder verschenen bij Abu Pessoptimist
