Een uitspraak van Olly Robbins, Brexit-hoofdonderhandelaar voor het Verenigd Koninkrijk, dat de keuze is tussen of Theresa May’s deal of uitstel van Brexit, zorgde afgelopen week voor enige ophef. Hij deed deze uitspraak in een hotelbar en die werd toevallig opgevangen door een journalist. Deze omstandigheid maakt de geschetste keuze zonder meer geloofwaardig. Een no deal-Brexit lijkt al langer geen optie.
May’s deal is ruim verworpen in het Britse Lagerhuis met 432 stemmen tegen en 202 voor. Nu probeert Groundhog May ongeveer wekelijks de EU te overreden om haar onderhandelingsakkoord te herzien. Telkens krijgt ze nul op het rekest. Het grote struikelblok is de zogeheten backstop voor de grens tussen Noord-Ierland en Ierland. Deze backstopconstructie houdt in dat deze grens open blijft totdat er een definitieve oplossing is en heeft als gevolg dat Noord-Ierland de meeste EU-regels zal moeten blijven volgen. De consequentie kan zijn dat er een grens komt in de Ierse Zee tussen Noord-Ierland en Groot-Brittannië. Zo’n grens willen de Noord-Ieren noch de Britten. Zolang ze dat niet willen blijft het gehele VK in een douane-unie met de EU en moet het EU-regels volgen. Slechts met wederzijdse instemming van de EU en het VK kan deze backstopconstructie beëindigd worden. Dat betekent vooralsnog nooit. De EU zal niet de lidstaat Ierland laten vallen ten gunste van een afvallig VK. (Een variant van) May’s deal lijkt zo geen uitweg te bieden.
De andere optie, een uitstel van Brexit, moet door de EU geaccordeerd worden. Maar omdat de EU eveneens nadeel ondervindt van een Brexit, zal geen EU-lidstaat daar bezwaar tegen maken. Wat kunnen de Britten evenwel verwachten van uitstel? Geen concessies van de kant van de EU in ieder geval. Met dit scenario voor ogen lijken de Britten de langzamerhand in een Brexit-soap evoluerende scheiding beu te worden. Steeds meer Britten willen geen Brexit volgens peilingen van YouGov. De omslag gaat heel langzaam maar de trend is onmiskenbaar. Uitstel speelt derhalve in de kaart van de EU. Op termijn zal de keuze voor May nieuwe verkiezingen (uiterlijk mei 2022) of een nieuw referendum over Brexit inhouden. Nieuwe verkiezingen betekenen na May’s debacle in de afhandeling van Brexit zo goed als zeker verlies voor de Conservatieven. Met de uitslag van een nieuw referendum heeft ze waarschijnlijk meer speelruimte. Ook al is de uitslag dan in het voordeel van blijvend EU-lidmaatschap, ze poogde uit te voeren wat het volk vroeg maar ze kan er op wijzen dat ze oorspronkelijk een ‘remainer’ was.
Een eventueel mislukte Brexit heeft consequenties voor de politiek in de EU. Weinig politieke partijen zullen nog happig zijn op een vertrek uit Hotel California. En de Brexit-perikelen werpen hun schaduwen vooruit. Waar Thierry Baudet in een niet zo ver verleden nog vol branie pleitte voor een Nexit, een Nederlandse exit uit de EU, daarvan is FvD-‘lijsttrekker’ voor de Statenverkiezingen Henk Otten minder overtuigd. Zondag in een WNL-debat benadrukte Otten dan ook dat ‘hij de EU vooral wil hervormen; we zijn op zich niet voor Nexit.’
