Ach, ik moest denken aan ‘Der gute Mensch van Sezuan’ toen ik las dat een Pvda-er zich had verslikt in zijn bestuurlijke functie. Om mensen te redden van ontslag en werkloosheid, had de man een truc toegepast: voortaan werkten ze voor zijn uitzendbureau. Dat betaalde minder, maar dat ontslag had hij voorkomen.
Zo gaat het in de wereld: door op te treden als burgemeester in oorlogstijd kan een hoop ellende bespaard worden, zij het dat de ‘slachtoffers’ er niet echt beter van worden. Het is een klassieker: om erger te voorkomen moet men buigen voor de macht, meebuigen met ‘de markt’.
Principes? Allemaal mooi, maar er moet wel geld verdiend worden.
In ‘De goede mens van Sezuan’, een theaterstuk van Bertold Brecht uit 1942 komen drie ‘goden’ naar de aarde om Sezuan (een soort van verdorven Babylon) te redden, ze zoeken naar een goed mens die Sezuan kan redden van de ondergang. Ze vinden het hoertje Shen Te. Ze krijgt een hoop geld om een tabakswinkeltje te openen, maar werkt zich in no time in de schulden.
Wass zu tun? Ze verkleedt zich als haar neef Shui Ta, en hij is de man die die orde op zaken stelt: hij ontslaat, hij bedriegt, bedreigt, hij is de man die geld maakt.
En dat komt allemaal uit natuurlijk.
In het kapitalisme bestaat er geen ‘goede mens’.
Maar, maar…
In het voorwoord laat Brecht weten dat ‘Sezuan’ staat voor alle plaatsen waar ‘mensen door mensen worden uitgebuit’. Later voegt hij eraan toe dat het voorbeeld niet geldt voor het ‘huidige Sezuan in China’ (een communistisch paradijs tenslotte).
Dat gesjoemel is niet goed, maar die ideologische goedpraterij maakt misselijk. Ideologie als valkuil.
Laten we gewoon het probleem laten voor wat het is en per keer proberen de kern te zoeken, als in een strafrechtzaak. Hier voldoet ideologie niet, maar zijn omstandigheden, het gebrek aan alternatieven, een sentimenteel ogenblik, de onmogelijkheid om een goede keuze te maken doorslaggevend.
Strafbaar soms, maar geen zaak om ideologisch op te blazen.
Wat doe je als je onder dwang de keuze hebt of je broer of je zuster naar de hel te sturen?
Dat valt niet ideologisch op te lossen.
Wat niet wegneemt dat de PvdA-er in kwestie wellicht een heel andere keuze maakte: zijn eigen baan veilig stellen.
Maar dat moet dan wel eerst worden aangetoond.
Of doen we mee aan het blaming & shaming dat zo populair is?
