Wij zijn geen utopisten. Wij ‘dromen’ er niet van hoe men het terstond zonder elk bestuur, zonder elke ondergeschiktheid zou kunnen stellen; deze anarchistische dromen, die berusten op het niet begrijpen van wat de taken zijn van de dictatuur van het proletariaat, zijn volkomen vreemd aan het marxisme en dienen in werkelijkheid slechts om de socialistische revolutie op de lange baan te schuiven tot de mensen anders geworden zullen zijn.
Een citaat uit Lenins Staat en revolutie, een passage waar ik moeilijk mee kan instemmen behalve met het tweede deel van de laatste zin.
“Revolutie” krijgt men niet door eerst de volmaakte Mens op aarde te kweken – als ik het opschrijf zie ik het spiegelbeeldige ten opzichte van degenen die nu bestreden dienen te worden. Die hebben ook een volmaakte Mens, de witte “normale” varkensvleesetende patriot. Ik zal onmiddellijk toegeven dat dit wel de kern van de anarchistische idee is – of beter: wij zijn allen in de kern volmaakt, het wil er alleen niet zo uitkomen momenteel. En ik ga iets schrijven waar de jonge zich revolutionair achtende kern van mijzelf van een jaar of veertig geleden van zou hebben gegruwd. Ik kan dus weten dat wat ik zeg goed zal aankomen. Ik zie het dezer dagen alweer op allerlei plaatsen opduiken: jammeren over “witte vrouwen” die tegen Trump te hoop liepen op 21 januari. “Waar waren ze…?” De eerste reactie hierop is een wedervraag: “Waar was jij?” De tweede: “Zijn alle zogenaamd niet-witte demonstranten van 21 januari – alleen al in het organiserend comité goed vertegenwoordigd – in jouw ogen ‘wit’ of zijn ze hun ‘belangen’ vergeten?” En de derde: “Zelfs als klopt wat je zegt zou je misschien blij kunnen zijn dat er zoveel mensen demonstreren tegen het fascistisch regime in de VS”. Maar neen, zal het antwoord zijn (en ik heb ze genoeg gezien op mijn verder niet echt gestelde vragen), mokken in eigen gelijk is toch veel belangrijker voor “de strijd” – wat die strijd ook moge inhouden.
Ik vond in “mijn” verwachtingsvolle jaren zeventig de steun die kwam uit de theaterwereld, en van bands, wel belangrijk, maar de cultuur van celebrity, waar Donald ‘You’re fired’ Trump zelf levensgroot symptoom van is, bestond nog niet. Maar ik heb het hier al eerder geschreven: in deze tijd kun je niet genoeg ‘celebrities’ voor je zaak hebben. De volmaakte celebrityloze maatschappij komt dan nog wel.
Het point de non retour in de VS nadert snel. Het is dan ook zaak dit een ander point de non retour te maken. Een mobilisatie van miljoenen zoals 21 januari, en wat er op aan het volgen is, nu met de “moslimban”, verandert de mensen die er aan deelnemen. Een gezamenlijke ervaring die niet zomaar weg is – Paul Mason beschrijft het trefzeker. Het is zaak ter plaatse deze ervaring levend te houden en de mobilisatie door te laten gaan. En vergis u niet: zonder verongelijkte Democraten zal het niet gaan. Ik begrijp uw mogelijke verongelijktheid. Maar echt, er is iets aan de hand als nota bene de fractieleider van de Democraten met gebalde geheven vuist oreert op een demonstratie. U hoeft niet veel van hem te verwachten, maar besef dat er iets aan de hand is en verwelkom zijn achterban.
Misschien komt het ogenblik niet, maar reken er niet op. De van haat en gewelddadigheid vervulde politie en militie (“National Guard”) zal ingezet worden. Er is een grote kans dat er doden zullen vallen. Die kans is kleiner als er grote menigten in actie zijn, maar de kans blijft.
Revolutie is het punt waarop die uitvoerende geweldsmacht zegt tegen zijn opdrachtgevers: krijg de klere maar, dit doe ik niet meer. In diezelfde verwachtingsvolle jaren zeventig heb ik twee ogenblikken kunnen waarnemen waarop zoiets gebeurde. Portugal 1974, toen het leger zijn wapens tegen de fascisten keerde. Iran 1979, toen het leger overliep naar de massale demonstraties. Klaag niet over de resultaten, dat is van later zorg. Noch de ayatollahdictatuur noch de (neo)liberale dictatuur van de Markt lagen vast op het ogenblik dat de fascistische macht gebroken werd in de respectieve landen. De omwentelingen in Oost-Europa zijn ook te danken geweest aan een niet meer functionerende gewapende macht.
Maar besef wat er komen kan en dat die machtsvraag er bij inbegrepen is. En dat iedere bondgenoot v/m op dat ogenblik telt – van verontruste CDA’ers (Republikeinen in VS-context), nette conservatieven tot en met morrende anarchisten zoals aangeduid in het openingscitaat – geloof het of niet, tot wie ik mij nog steeds reken, ondanks wat ik hier geschreven heb.
