Ik ben klaarblijkelijk linkser dan de jonge generatie in GroenLinks. Dat gevoel klopt niet. Zo zou het niet moeten zijn – jongeren zijn over het algemeen radicaler in hun standpunten dan hun ouders. Deze jongeren echter niet. Of laat ik het preciezer formuleren: hun gekozen vertegenwoordigers in het bestuur van jongerenorganisatie Dwars zijn het niet.
Terug naar het partijcongres van afgelopen zaterdag. Ik sta nog steeds te tollen van wat er ’s ochtends vroeg gebeurde, tijdens een studiebijeenkomst over samenwerking met andere politieke partijen. Josse de Voogd, een jonge medewerker van het wetenschappelijk bureau, hield een inleiding over de demografie van GroenLinksers, en de mogelijkheden om tot een linkse meerderheid te komen. Josse publiceert over een paar weken een boek hierover, dus wie het demografische verhaal interessant vindt, kan dat binnenkort lezen.
Hij toverde het bekende diagram met de vier kwadranten tevoorschijn, waarin GroenLinkse kiezers links boven zitten, en PVV-kiezers rechts onder. Wie de stemwijzers invult, heeft dit diagram vast wel eens gezien. De PvdA-kiezers bevinden zich in hetzelfde kwadrant, maar iets meer naar onderen, en de SP-kiezers zitten ergens in het kwadrant hieronder. Nu zijn kiezers over het algemeen wel bereid van kwadrant te wisselen. De diagonale stap maken ze echter niet. Een PPV’er stemt van zijn levensdagen geen GroenLinks, en vice versa. En een SP’er stemt geen VVD, en vice versa.
Josse had ook berekend wat er zou gebeuren in het geval van nadrukkelijke linkse samenwerking. Dat was volgens hem geen goed idee. Om als linkse partijen kiezers uit de twee rechtse kwadranten te kunnen trekken, moest elke partij afzonderlijk blijven opereren. De ontevreden PVV-ers zouden terugkeren naar de SP, ontevreden CDA-ers zouden best eens de sprong naar GroenLinks kunnen maken, en ontevreden VVD-ers zouden hun heil zoeken bij D66. Een al te nadrukkelijke associatie met de PvdA was voor deze partijen echter de dood in de pot, want de rechtse kiezers zijn allergisch voor de PvdA.
Op zich niet onbegrijpelijk. Maar nu komt het: Josse de Voogd stelde ook vast dat een links kabinet er de komende jaren niet in zit. En misschien wel nooit. Beter was het aan te sturen op een GroenBlauwe coalitie, met … ahem… de VVD. En het CDA en D66.
Even later mochten enkele politici van verschillende generaties in de partij hun zegje doen. Eline van Nistelrooij van de jongerenorganisatie Dwars verklaarde zich hier een voorstander van. GroenLinks moest over tien jaar de grootste partij van Nederland zijn, en de PvdA’ers Albayrak en Frans Timmermans mochten zich dan wel bij GroenLinks aansluiten. Nu wil ik, overigens strikt uit inhoudelijke motieven, nog niet eens bij oud-staatssecretaris Albayrak in dezelfde treincoupé zitten, maar het jonge volkje van GroenLinks ziet in haar dus een rolmodel.
Ik begrijp het realisme van de Nederlandse coalitiepolitiek. Dat je moet wheelen en dealen met je politieke opponenten om iets gedaan te krijgen. Maar ik ben dan ook al in de overgang, en de datum van mijn vijftigste verjaardag nadert. In GroenLinks zijn de oude knarren echter linkser en principiëler dan de jongeren van de jongerenorganisatie. Ze moeten nog 25 worden en willen al gaan regeren met de VVD. En zijn voorstander van een militaire missie, en tegenstander van een motie die de partij oproept zich nadrukkelijker te bekommeren en uit te spreken over de achterstelling van moslims in Nederland.
Droeg ik klompen, dan waren ze afgelopen zaterdag gebroken.
Ik begrijp ook dat tijden veranderen en inzichten opschuiven. Dat Nederland in sommige opzichten linkser is geworden, maar in andere opzichten rechtser. Er is niemand op dit moment in GroenLinks die een basisinkomen bepleit. De partij heeft betaalde arbeid als nieuw mantra genomen. Aan de andere kant hoeven we ook niet meer tegen de Apartheid te strijden, of tegen chemische lozingen in beken en rivieren. Zelfs VVD’ers snappen inmiddels dat een schoner milieu op termijn goedkoper is.
Mijn irritatie geldt de uitverkoop van idealen, om maar regeerklaar te zijn. Niet eens om regeerklaar te líjken, in de ogen van de VVD, maar om het ten diepste te zijn. Om volledig te voldoen aan het beeld van een beschaafde, volwassen en redelijke partij. Dat we de moslims in het proces schofferen, nu ja, wat doet het ertoe. Om over andere zaken als onslagrecht en de WAO nog maar te zwijgen – maar hierover een andere keer.
Natuuurlijk mag dat ook allemaal, iedereen moet doen wat hij het liefste doet, (om een ander mantra aan te halen). Maar waar moeten linkse rakkers als ik, en met mij vele anderen, nu heen?
Uit mijn eigen verleden als lid van de Jonge Socialisten (jawel, maar ik geef het eerlijk toe) weet ik dat generaties in politieke partijen elkaar snel kunnen opvolgen. Die huidige lichting Jonge Socialisten is overigens nog veel erger dan de huidige lichting Dwarsers. Zowel bij GroenLinks en bij de PvdA is er sprake van een jeugdig klasje bureaucraten, die zullen opstomen naar vrijkomende posities. Elke keer wanneer ik gedurende een halve seconde overweeg terug te keren naar de PvdA, denk ik even aan de Jonge Socialisten anno nu, en dan weet ik weer waarom dat zo’n slecht idee is.
Maar op enig moment verschijnt er vanzelf een nieuwe generatie, met andere denkbeelden. Die nieuwe generatie zal de lichting voor zich een schop onder hun kont geven, en de generatie van de oude knarren kapittelen dat zij hun idealen niet hebben verwezenlijkt. Deze nieuwe lichting jongeren zal het wiel opnieuw uitvinden, maar dat is niet erg.
Daarom houd ik nog hoop, en vertrouw ik erop dat een nog jongere generatie de weg vindt naar de partij, om deze rechtse jongeren van katoen te geven.
Ik ben een blauwe maandag lid geweest van GroenLinks, lokaal zelfs nog op de kandidatenlijst gestaan. Dat was twintig jaar geleden. Al snel begreep ik wat Domela Nieuwenhuis pak ‘m beet 80 jaar eerder al begreep: het parlementarisme zal nooit wezenlijke veranderingen brengen in de machtsverhoudingen. Integendeel! De parlementaire democratie is een kapitalistische innovatie om alles bij het oude te houden. Opstand en verzet hebben we nodig. Sabotage, rellen en al wat er nog meer bedacht kan worden om de status-quo te doorbreken en de daad bij het woord te voegen. Om een lang verhaal kort te maken maakt het gewoon geen bal uit wie er in GroenLinks aan de touwtjes trekt. Uiteindelijk is het gelul in de uiterst smalle parlementaire marge. Ik ga nog wel stemmen om het afglijden naar een fascistische dictatuur wat af te remmen. Meer zit er bij de verkiezingen gewoon niet in.
Je zegt: ‘ Die nieuwe generatie zal de lichting voor zich een schop onder hun kont geven, en de generatie van de oude knarren kapittelen dat zij hun idealen niet hebben verwezenlijkt.’
Lekker ironisch. Dit denk ik juist over de vorige generatie. Altijd maar gelijk hebben ipv een beetje gelijk krijgen. Nooit in een regering komen, maar zeggen dat je ’tenminste je idealen trouw bent gebleven’. Voor mij is het niet in een regering belanden een nederlaag. Richt anders gewoon een actiegroep op. Een partij moet mee willen regeren. En als dan na decennia blijkt dat dat linkse kabinet er niet in zit, moet je andere opties bedenken. Liever GL in de regering dan de PVV lijkt me dan.