Zwarte vrouwen, witte mannen

Het was weer een week vol ophef. De plaatsvervangende chef digitale redactie van de Washington Post, Karen Attiah, had het gewaagd een kritisch blog te schrijven n.a.v. een publicatie in de NRC van twee weken geleden. In dat artikel werden drie boeken over de rassenkwestie in de VS onder de loep genomen met een de kop waarin het N-word gebruikt werd en een illustratie van blackface stond. De zinsnede waarin het N-word stond was een citaat uit een van de boeken, maar dat was onduidelijk want de richtlijnen voor de vormgeving van de NRC staan niet toe aanhalingstekens te gebruiken. In de VS waar racisme nou niet bepaald een onbekend fenomeen is, rust een taboe op het N-word en blackface. Enigszins geschrokken van de ophef kwam NRC met een verklaring dat men niemand had willen kwetsen en dat er helaas geen aanhalingstekens mochten worden gebruikt. Attiah was overigens hiervoor als reporter voor persagentschap AP gestationeerd op Curaçao, dus had al wat mogen proeven van de Nederlandse standaardhouding.

Natuurlijk schiet een groot deel van Nederland in een kramp als een donkere niet-Nederlandse vrouw het waagt iets te zeggen over het welig tierende racisme in Nederland. Er zijn immers hiphop-artiesten die het N-word ook gebruiken, dus waarom mag een blanke dat dan niet? Sylvia Witteman, de echtgenote van de hoofdredacteur van de Volkskrant, vond de “knieval” van de NRC schandalig en noemde Attiah dom en kleinerend een “redactricetje”. In ‘normale’ werelden telt natuurlijk alleen de stem van de vrouw van de hoofdredacteur van de krant die zichzelf de grootste kwaliteitskrant van Nederland noemt. ‘Ondernemer’ Erik de Vlieger wees Attiah via twitter erop dat zij een baan had dankzij het koloniale verleden van Nederland en postte vervolgens een fotoshoot voor Playboy van zichzelf met twee naakte donkere vrouwen als bewijs dat hij geen racist was. Zelfs personen waarvan je dacht dat ze in staat zijn tot genuanceerd denken vielen van hun voetstuk. Waar bemoeide dat mens zich mee?

In Nederland denken veel mensen dat racisme in Nederland helemaal niet bestaat en als het al bestaat dan is het racisme van de gekleurde minderheid die de superieure blanke meerderheid discrimineert. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat Attiah naar goed Nederlands gebruik werd overstelpt met scheldpartijen, schofferingen, verwensingen en bedreigingen. Ongelijke kansen op de arbeidsmarkt, discriminatie, onrechtmatige arrestaties, slechte behandeling van asielzoekers: in de VN en het Europese hof voor de Mensenrechten liggen stapels documenten en uitspraken waarin de Nederlandse opstelling wordt veroordeeld. De eigentijdse Nederlandse reactie is dan dat mensenrechten maar moeten worden afgeschaft, want die staan succesvol ondernemen in de weg. De Kerwin Duinmeijer-herdenking is dit jaar dan ook afgelast omdat men Sail Amsterdam niet wil verstoren.

Ondertussen wordt via de mainstream media de hetze tegen mensen die vluchten voor oorlog verder opgevoerd. Die worden tegenwoordig gelukzoekers, gevaarlijk en crimineel genoemd, net als de joden die in 1938 Nederland niet meer in mochten. Nederlanders die het buitenland alleen kennen van de televisie of een budgetvakantie, weten zeker dat vluchtelingen die moeten betalen om te kunnen vluchten geen echte vluchtelingen zijn. Een echte vluchteling is volgens veel Nederlanders iemand die in lompen rondloopt en geen mobieltje heeft. Onze nationale culturele identiteit wordt niet bepaald door wat we zijn, maar door wat we niet zijn of niet willen zijn. En iedere kritiek op onze gewoontes en cultuur wordt onmiddellijk, begeleid door een enorme hoeveelheid verwensingen en beledigingen aan het adres van de criticaster, naar de vuilnisbak verwezen. In een aanbeveling van het College voor de Rechten van de Mens (vroeger Commissie Gelijke Behandeling) over discriminatie in Nederland, wordt de regering daarom voorzichtigheidshalve slechts opgeroepen de “discussie in goede banen te leiden”. Dat de overheid de taak heeft discriminatie te bestrijden is kennelijk een stap te ver. Of te gevaarlijk?

De vraag is wat de overheid zou moeten of kunnen doen om het tij te keren en van Nederland een beschaafd land te maken. Premier Rutte staat aan de kant van de pro-Zwarte-Piet-aanhangers en meent dat immigranten discriminatie en racisme maar moeten accepteren en zich moeten invechten om een plekje in de samenleving te veroveren. Eerder wist hij na een vraag waarom er zo weinig vrouwen in zijn eerste kabinet zaten te melden dat hij had gekozen voor kwaliteit. Dit vraagt om een tegengeluid. Het probleem zit diep maar we willen het niet weten. Niet alleen immigranten en allochtonen worden gediscrimineerd, maar ook kinderen, vrouwen, gehandicapten, bejaarden, armen, noem maar op. De norm is de rijke westerse witte man en wil je erbij horen en gelijkwaardig behandeld worden dan moet je daar zoveel mogelijk op lijken. Daar zit het probleem. Daarom zitten er nauwelijks vrouwen en allochtonen in besturen en zijn de redacties van media grotendeels wit en mannelijk. Je kunt het misschien niet afdwingen met quota — hoewel dat in andere landen prima blijkt te werken — maar laten we dan eens beginnen de stereotypering in schoolboeken uit te bannen. Als kinderen van jongs af aan met blackfacekarikaturen, zoals Zwarte Piet, en vooroordelen — een juf is voor de kleuterklas — worden opgevoed, wordt ongelijkheid doelbewust in stand gehouden. Doelbewust is hier wel het sleutelwoord: als zelfs in de VS over dit aspect van onze cultuur geschreven wordt, kan niemand meer zeggen dat hij het niet geweten heeft.