Onverwerkt voltooid verleden

In Reykjavik op IJsland wordt een moskee gebouwd. Hierin zagen ultraconservatieven en extreemrechtse randfiguren, die tot dusverre nog nooit een vertegenwoordiging in de gemeenteraad hadden, kansen en startten een campagne vol haat, laster en bangmakerij zoals we dat hier in Nederland kennen. Bij de laatste verkiezingen in mei van dit jaar won de centrumrechtse Framsóknarflokkurinn (De ‘Progressieve Partij’ van de huidige premier Sigmundur David Gunnlaugsson) vanuit het niets twee zetels in de gemeenteraad met een campagne vol islamofobie en vreemdelingenhaat. De partij werd niet uitgenodigd door andere partijen, omdat die vonden dat deze ongeschikt waren voor het stadsbestuur en een partijnaam niet altijd weergeeft waar die eigenlijk voor staat. Dàt kennen we hier te lande natuurlijk ook.

Framsóknarflokkurinn probeert nu vanuit de gemeenteraad de bouw van de moskee tegen te houden. In reactie hierop zijn honderden IJslanders lid geworden van de moslimgemeenschap. Bekering is geen vereiste om lid te worden van Félag múslima á Íslandi (Vereniging van Moslims). Afhankelijk van het ledental gaat een deel van de belastingopbrengst naar de vereniging, net als bij andere religieuze verenigingen. De voorzitter van de vereniging van moslims heeft in een verklaring gezegd dat hij het jammer vindt dat mensen kerken de rug toekeren; je kunt in IJsland maar van één religieuze vereniging lid zijn. Er is al een gebedsruimte voor moslims in een kantoorgebouw. Men heeft veertien jaar campagne gevoerd voor de bouw van de moskee. Er wonen al sinds de zeventiende eeuw moslims op IJsland. De eerste die voet aan wal zette op IJsland was overigens de Nederlandse VOC-kapitein Jan Janszoon, die zich had bekeerd en in 1627 400 IJslanders ontvoerde en aan Turken doorverkocht als slaven.

De eerste moslim die ooit voet aan land zette in wat nu de Verenigde Staten heet was ook een Nederlander. Anthony Janse van Haerlem-Salee was de zoon van Jan Janse van Haerlem-Salee, die als piraat voor de kunst van Barbarije een aardig zakcentje verdiende. Het was de tijd van ‘Liever Turks dan Paaps’ en de jonge Republiek was in oorlog met Gods leger uit Spanje. Om zijn ondernemerschap te stimuleren werd hem door de Noord-Afrikaanse piratenstaatjes aan de rand van het Ottomaanse rijk aangeboden om onder hun vlag te varen. Voorwaarde was wel dat hij zich zou bekeren tot de islam. Eerst koopman, dan pas dominee. Uiteindelijk vestigde hij zich in Tunesië en trouwde hij met een Moorse. Hun zoon vertrok in 1630 naar Nieuw-Amsterdam om zich daar definitief te vestigen, eerst in wat nu Manhattan heet en later naar wat nu Coney Island heet en tot in de 19e eeuw Turk’s Island heette met verwijzing naar Salee, die lokaal ‘The Terrible Turk’ werd genoemd.

Vandaag heeft de rechtbank in Den Haag geconcludeerd dat Dutchbat medeschuldig is aan de moord op 300 moslims in Srebrenica, maar niet aansprakelijk kan worden gehouden voor de moord op de overige 6.700 moslims. De massamoord van Srebrenica is bijna twee decennia oud, veel Bosnische moslims worden nog vermist, veel documentatie ontbreekt en het beeld is dus nu al onvolledig en met de islamofobie van de afgelopen tijd verwrongen. Geschiedenis is een complex verhaal dat voortdurend wordt bijgesteld afhankelijk van culturele en politieke invloeden. Eigenlijk hebben we geen flauw benul hoe het er pak ‘em beet 200 of 2000 jaar geleden hier uitzag. Bronnen zijn naarmate de tijd vordert schaars, altijd incompleet en veelal beperkt tot formele en goedgekeurde, heel vaak indirecte documentatie en populaire verzinsels. We hebben daarom veelal een gekleurd beeld van de geschiedenis, dat wordt aangepast aan de behoefte iets te zien wat we graag zouden willen zien.

Het komende weekeinde vindt in Amsterdam op de Dam een demonstratie plaats als steunbetuiging aan Israël door Christenen voor Israël, een religieuze organisatie van eindtijd-christenen, die met het oude testament in de hand het beloofde land tot de laatste zullen verdedigen. Om mogelijk te maken dat de verlosser op aarde terugkeert moeten joden wel aanvaarden dat ze ook echte christenen zijn, zo is hun gedachte. Tot die tijd mogen die best wel wat illegale nederzettingen bouwen en moslims bombarderen om Lebensraum te creëren. Men ziet dit natuurlijk als verdediging, want met zo’n smoes kun je veel Nederlanders over de streep trekken om laffe moord, diefstal en onderdrukking van weerlozen goed te praten. Het is onduidelijk of Theodor Holman en Leon de Winter de menigte op de Dam zullen toespreken nadat die de afgelopen dagen in respectievelijk Parool en Telegraaf zeiden dat je best Palestijnse kinderen mag doden voor een hoger doel. Wat een eventuele voltooide toekomst zal brengen weten we nog niet.