De compensatiesamenleving

Nederland is een handelsland. Tenminste, dat geloven we graag zelf. Men verdient graag een centje aan inkoop en verkoop van goederen. Een beproefd middel is goederen in steeds kleinere stukjes verdelen. Zo kun je bij de groothandel voor drie euro 1.000 roerhoutjes of ijslollystokjes kopen om je verf door te roeren of zelf je ijslolly’s te maken. In de detailhandel en online worden die dingen per vijf stuks aangeboden in een handige cadeauverpakking voor anderhalve euro. Het wezen van onze kapitalistische economie wordt hierin fraai verbeeld. Je kunt met her-verpakken van weinig tot niets enorm veel geld verdienen.

In de afgelopen decennia zijn in de grensstreken pal op de grens honderden pompstations gebouwd. Er was namelijk een tijd dat benzine of diesel hier goedkoper was dan in Duitsland. Dat voordeel is deels terug te voeren op accijnzen. Wil je in Duitsland tanken dan moet je vaak een stukje doorrijden tot je de bebouwde kom nadert. Zo niet in Nederland. Daar zijn pompstations in het niemandsland gebouwd dat onze grensstreken kenmerkt. Nu voorspelt Bovag dat wanneer de accijnzen niet omlaag gaan er complete spookdorpen zullen ontstaan op die plekken aan de grens waar nu nog pompstations staan en de pomphouders eisen compensatie voor hun mislukte ondernemerschap.

Het doet een beetje denken aan bouwen in de uiterwaarden, die bedoeld zijn om onder te lopen bij hoog water. Dat de kans op hoog water vrij groot is staat natuurlijk niet in de prospectus van de ideale woning pal aan het water. Bij de eerste de beste overstroming regent het klachten en wordt geroepen dat men gecompenseerd moet worden voor de geleden schade. Dat het niet zo heel slim is om zo dicht bij het mogelijk wassende water te bouwen, daar had niemand aan gedacht. Je wil je droomhuis natuurlijk niet laten ondermijnen door de grillen van de natuur. In de ideale wereld gaat er nooit iets mis.

Het doet ook een beetje denken aan de perikelen rond het jaarlijkse vuurwerkfestijn rond oud en nieuw. Er wordt voor miljoenen aan illegaal vuurwerk het land binnen gesmokkeld om een traditie (sinds de jaren 70 van de vorige eeuw) te koesteren met tientallen verminkten als gevolg. Er wordt daarnaast zo’n kleine 100 miljoen euro uitgegeven aan legaal vuurwerk dat op de laatste dag van het jaar en de eerste uren van het nieuwe jaar wordt aangestoken. De volgende dag is het land 100 miljoen euro armer en weer wat giftige stoffen en gehoorbeschadigden rijker.

Maar niets is zo erg als een alternatieve elfstedentocht die wordt afgelast. Er waren 6.000 Nederlanders naar Oostenrijk afgereisd om op de Weissensee een paar rondjes te schaatsen ter compensatie van het uitblijven van een echte winter in Nederland. Er was in een paar dagen tijd bijna een meter sneeuw gevallen — dat heet dan slecht weer, waardoor het festijn te elfder ure moest worden afgeblazen. De teleurstelling was natuurlijk groot. Het is voor eerst sinds 2007 dat deze manifestatie geen doorgang vindt. De traumateams staan in Nederland klaar om de gedupeerden op te vangen. Volgende keer toch maar naar Dubai, waar je het hele jaar door kunt schaatsen.