Voor de bezetting van het Maagdenhuis van 1969 was de jaarlijkse inschrijving van studenten een handeling die daar plaatsvond. Een oude traditie kan het niet geweest zijn, want het gebouw is pas sinds 1961 van de Gemeente Universiteit/Universiteit van Amsterdam. Na de bezetting dorst men een dergelijke studentenmenigte niet meer aan in het gebouw en na enkele jaren Oudemanhuispoortcomplex werd de procedure verder per post uitgevoerd. Zoals ik al verteld heb was ik niet binnen destijds.
Later, in het opvolgende studiejaar moest ik voor onderzoeksdoeleinden wel in het Maagdenhuis zijn. Je voelde de argwaan die je als student opriep, verplichte legitimatie, noteren wanneer je binnenkomt… Maar ik was er binnen, en verdiepte mij in senaatsstukken (de senaat, dat waren de gezamenlijke hoogleraren, die toen nog aan het hoofd van de universiteit stonden), de besluitvorming die voorafging aan de totstandkoming van het Academisch Medisch Centrum (AMC).
Een gebouw dat eerder Abcoude Medisch Centrum mag heten naar de hedendaagse ergerlijke “marktgerichte” naamvorming. Toen zoals nu is het moeilijk als een plaats in Amsterdam aan te merken. De twee toenmalige academische ziekenhuizen, het Binnengasthuis en het Wilhelmina Gasthuis, zouden hier in elkaargeschoven worden. Het verschil was dat de oorspronkelijke twee ook echt in de stad lagen, in woonwijken. Het plan van de totstandkoming namens de senaat getuigde van de heerlijke nieuwe wereld die ook werkelijk nog steeds door de huidige bestuurderen tot stand gebracht wordt.
De vers bouwrijpgemaakte Bijlmermeer, die toen nog zo mocht heten, zou een waarachtige prettige nieuwbouwwijk voor de arbeiders worden, er werd al gebouwd. (Terzijde: voor mijn gevoel is die wijk nooit afgekomen, er wordt alweer volop gesloopt overigens). De universitaire gebouwen, te beginnen met het AMC, zouden zich daar bevinden. Het werk voor de arbeiders in de Bijlmer bevond zich dan in de binnenstad, waar de rijke geleerden woonden. ’s Ochtends vroeg reden de arbeiders dan met de nog aan te leggen metro naar hun werk in de stad en vervolgens reden de universitaire stafleden van hun woonst naar de gebouwen in de Bijlmer. Zo had de universiteit van toen ruimtelijke ordening en bevolkingspolitiek op het oog. Het is niet zo uitgekomen als het er stond maar in grote lijnen klopt er wel iets aan. En iets soortgelijks voerde een genie, werkzaam bij de VU, aan voor het smikkel-en-smulproject voor de vastgoed- en bouwmaffia, de Noord-Zuidlijn. Een bankier neemt niet de tram, die neemt de metro. En daarom dus. Bovendien brengt die metro vijftigduizend banen met zich mee.
Ze zijn onverbeterlijk.
De meeste mensen die zich als georganiseerd student(e) inzetten tegen de metrobouw in 1975 waren ook betrokken geweest bij de Maagdenhuisbezetting zes jaar eerder. Nee, zo lang mag je nu over geen enkele studie meer doen, hoeveel je ook betaalt (en ik durf te verklappen dat het voor menigeen nog lang zou duren voor het afgerond zou zijn – voorzover studie in het echte leven ooit afgerond kan zijn).
Daarnaast was er een gideonsbende betrokken bij het strijden tegen de megalomane plannen voor het Binnengasthuisterrein, waarover ik hier als dichter de waarheid lieg. Zowel verdere metrobouw als hoogbouwplannen voor het BG-terrein hartje stad werden in 1975-76 officieel opgegeven.
Maar “ze” geven niet op. Hun metro zal er komen. De ringlijn om de negentiende-eeuwse stad, waarvoor geen huis gesloopt is omdat het dijklichaam er al vele tientallen jaren voor klaarlag, maakte het makkelijk de volgende operatie, die wel een flink deel van de binnenstad tot een aanfluiting heeft gemaakt en ingezakte huizen en failliete bedrijven op haar conto heeft, door te zetten. Tegen de tijd dat het ding af is zijn “de bankiers” die er zo nodig gebruik van moesten maken weg van de zogeheten Zuidas. En de megalomane plannen voor het BG-terrein worden ook weer uit de kast gehaald. “We” hebben zo’n dertig, veertig jaar uitstel, geen afstel, weten te bewerkstelligen.
De universiteit als grootschalig projectontwikkelaar, die prioriteit geeft aan de bouw van luxe hotels boven onderwijs in en onderzoek naar “kleine talen” die onrendabel worden verklaard – zou die nu eens wankelen in en na deze dagen waarin sprake is van een Nieuwe Universiteit?
Ik hoop het vurig. Als strijder uit 1975, daarvoor en daarna.
