Het is de grootste sociale crisis sinds het einde van de apartheid, veroorzaakt door ellende, werkloosheid en ongelijkheid. Tenminste 72 mensen zijn er al omgekomen.
Het begon allemaal afgelopen weekend na de arrestatie van de voormalige president van het land, Jacob Zuma. Hij werd veroordeeld tot 15 maanden gevangenisstraf wegens minachting nadat hij had geweigerd voor de rechter te verschijnen in het kader van een onderzoek naar corruptie tijdens zijn ambtstermijn (2009-2018). Zijn aanhangers riepen onmiddellijk op tot zijn vrijlating, vooral in zijn thuisregio KwaZulu-Natal in het oosten van het land. De mobilisatie veranderde echter al snel in een diepe sociale explosie, waarbij demonstranten overgingen tot massale plunderingen van winkelcentra, supermarkten, warenhuizen, winkels van allerlei aard. Sommige waarnemers zeggen dat de beweegredenen voor de mobilisatie van vandaag niets te maken hebben met de vrijlating van Zuma en raken aan de structurele tegenstellingen van het land sinds het einde van het apartheidsregime.
De beelden die uit het land binnenkomen zijn indrukwekkend. Duizenden mensen bestormen winkelcentra, vrachtwagens, winkels; buurten volledig verwoest, auto’s en panden in brand gestoken. Op de video’s zie je jonge mensen, oude mensen, vrouwen, mannen, zelfs kinderen. Dit zijn grotendeels de armste bevolkingsgroepen die te lijden hebben onder ongelijkheid, ellende en werkloosheid, waarvan het officiële percentage 32,6% bedraagt. Het is een opstand van wanhoop waarbij, geconfronteerd met het gebrek aan bijna alles, de sociale explosie vooral tot uiting komt in het plunderen van onder meer levensmiddelen, huishoudelijke apparaten en meubilair.
This has nothing to do with Zuma- There’s No #FreeJacobZuma poster , Its time for people for people to loot their COVID-19 relief resources.. These is a sign of Poverty, Inequality and unemployment. #ShutdownSA#ShutDownGauteng pic.twitter.com/69hhRZRpsE
— DuMisane ShiRilele (@Dumisane_rsa) July 12, 2021
??? Afrique du Sud : la protestation gagne +sieurs villes du pays. Ici à #Umzinto, les populations s’adonnent désormais aux pillages. Cette ville a basculé dans la violence depuis l’incarnation de l’ancien président #JacobZuma. #KZNViolence #ZumaArrest #ZumaJudgment #SouthAfrica pic.twitter.com/noWF6ApBsS
— LSI AFRICA (@lsiafrica) July 12, 2021
De verschillende mobilisaties en acties zijn geconcentreerd in de regio’s KwaZulu-Natal en Gauteng, waar Johannesburg, de belangrijkste stad van het land, gelegen is. De plunderingen vinden vooral plaats in volksbuurten en -steden, maar de autoriteiten vrezen dat ook andere regio’s zullen worden getroffen. Om het hoofd te bieden aan deze situatie, die uit de hand lijkt te lopen, heeft de regering op maandag 12 juli de hulp van het leger ingeroepen; in totaal werden 2.500 soldaten ingezet. Bovendien zijn er “burgermilities” opgericht, hoofdzakelijk bestaande uit blanke burgers en mensen van Indiase afkomst, die samenwerken met de politie (en soms zelfs in plaats van de politie) en particuliere beveiligingsbedrijven.
Dit alles doet vrezen voor een toename van het geweld en het aantal doden, dat nu al op zijn minst 72 bedraagt. Bovendien kon met de vorming van deze milities de raciale kwestie aan de sociale crisis worden toegevoegd. En dit in een land waar het einde van het racistische apartheidsregime de arbeidersklasse en de zwarte meerderheid niet in staat heeft gesteld te ontsnappen aan de sociale en raciale ongelijkheden.
Maar aan deze structurele problemen van het Zuidafrikaanse kapitalisme moeten wij een bijkomend element toevoegen dat de situatie heeft verergerd: de Covid-19 pandemie. Niet alleen is de werkloosheid de laatste maanden geëxplodeerd, maar het land verkeert ook in een rampzalige gezondheidssituatie en de prijzen van consumptiegoederen, met name levensmiddelen, zijn sterk gestegen, waardoor een deel van de Zuidafrikaanse bevolking in een situatie van voedselonzekerheid terecht is gekomen. Deze voortdurende opstand en sociale explosie is dus ook een soort “hongeropstand”.
De legitieme redenen voor de opstand van de arbeidersbevolking, de jeugd en de volksklassen hebben echter voor het ogenblik een vorm aangenomen die eerder wanhoop uitstraalt. De plundering van winkels, de beschadiging van diezelfde winkels en plaatselijke bedrijven en van bepaalde infrastructuurvoorzieningen die nuttig zijn voor de bevolking (vaccinatiecentra, openbaar vervoer, enz.) zullen uiteindelijk vooral de arbeiders en hun gezinnen treffen. En dan hebben we het nog niet eens over het feit dat de werkgevers die verliezen zullen hebben geleden, hun werknemers daarvoor zullen laten opdraaien. Bovendien zijn ook kleine bedrijven beschadigd of geplunderd, wat een deel van de kleinburgerij kan vervreemden van de rechtvaardige zaak van de armste lagen van de bevolking.
Men mag echter niet vergeten dat de hoofdschuldigen in deze situatie de heersers en de kapitalistische klasse zijn die het land sinds het einde van de apartheid hebben geregeerd, waardoor de meerderheid van de zwarte arbeiders en werkende klassen in marginalisatie en armoede zijn vervallen. De pandemie en de crisis die zij heeft teweeggebracht, hebben de situatie alleen maar verergerd. Tegen deze achtergrond moeten de organisaties van de arbeidersbeweging de demonstranten een actieprogramma voorstellen dat volledig onafhankelijk is van de kapitalistische politieke stromingen die de situatie voor hun eigen doeleinden proberen uit te buiten, dat in staat is de eenheid van de arbeidersklasse en de volkssectoren tot stand te brengen en een antwoord te geven op de fundamentele problemen van de arme bevolking die in opstand komt.
(Door Philippe Alcoy Revolution Permanente, vertaling globalinfo.nl. Overgenomen van GlobalInfo. Zéér aanbevolen.)
Uitgelichte afbeelding: Empty shelves in a grocery store due to panic buying during the 2021 South African unrest – By Aleksandar Bulovic’ – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=107579217
