Die wolf toch! Eerst Nederland uit geterroriseerd, zeg maar gerust uitgeroeid. En nu opgewekt bezig aan een comeback. Ik vind het, in deze barre tijden, toch weer goed nieuws dat zoiets mogelijk is. Geef de natuur een klein beetje ruimte, en de natuur begint zich te herstellen. Stop het jagen op de wolf, stop met die dieren te vermoorden met kogel, vallen of met gif, en de wolf komt gaandeweg terug. Mooi, en enigszins hoopgevend ook. Maar de comeback stuit alweer op weerstand, uit de meest merkwaardige kringen. Boeren zijn niet blij. Maar parkbeheerders van De Hoge Veluwe ook niet. Terwijl dat gebied toch doorgaat voor ‘natuurschoon’. Je zou toch denken dat de terugkeer van de wolf daar zou worden toegejuicht. Niet dus.
Arme schapen
Niet verbazingwekkend is de houding van veehouders. Als schapenboer vind je het prima om zelf dieren te gebruiken en zelfs te laten doden om ze op te laten eten… dat de wolf ‘jouw’ schaap opeet, is dan een kwestie van concurrentie.
Ik snap dat schapenboeren hekken tegen wolven willen. Ik snap dat veehouders in Friesland juichen als Hans Wiegel, VVD-er uit vervlogen tijden, een groot hek om Friesland neer wil zetten en er zelfs een begin mee heeft helpen maken.(1) Ik vind het onzin, dat hek. Ik vind dat zo’n schapenboer gewoon pech heeft als een wolf doet wat een wolf nu eenmaal doet – gewoon om in leven te blijven en niet om winst te maken. Maar ik snap wel dat het voor een schapenboer niet leuk is als ‘zijn’ schapen slachtoffer vallen aan een wolf die niet betaalt, in plaats van aan een slachthuis dat wel betaalt. Kwestie van rendement.
Accepteren doe ik die houding van een schapenboer daarmee overigens niet, want dieren zijn geen gebruiksartikelen die voor rendement mogen worden gedood. Het zijn levende wezens, net als jij en ik. Dat een wolf dieren doodt en opeet, daar kan die wolf weinig aan doen: het is wat wolven nu eenmaal doen om te overleven. Dat mensen dat doen, niet uit noodzaak maar uit gewoonte, verslaving en/of vanwege winst, is verwerpelijk. Dat de schapenboer dit anders ziet, kan ik vanuit diens bedrijfsbelang snappen, maar dus niet goedkeuren.
Arme herten
Maar de terugkeer van de wolf stuit ook op heel andere tegenstand: van natuurbeschermers, of wat daarvoor doorgaat! Dat bleek gisteren, 3 augustus 2021, uit een hoogst curieus nieuwsbericht op Nu.nl: ‘Wolf gespot: hoge hekken houden roofdier niet buiten Hoge Veluwe’.(2) Het is de wolf verdorie gelukt om in dit met grote hekken omheinde Nationaal Park de Hoge Veluwe door te dringen. Ik vind het mooi nieuws: de wolf die de vrijheid neemt, dat akelige hek dat de wolf niet weet tegen te houden. Maar de gezaghebbers van de Hoge Veluwe denken er heel anders over. Geen begaanheid met natuurherstel, geen blijdschap dat de wolf het natuurgebied de eer van een bezoek, en misschien wel van vestiging aandoet. Nee, angst, paniek bijna!
Zo heeft het nationale park een directeur, een heuse baron met de naam Van Voorst tot Voorst. Die maakt zich al langer zorgen en ‘pleitte al eerder voor de mogelijkheid tot het afschieten van het roofdier’, toen de wolf nog niet was gekomen. En hij ‘heeft twee wilddoorgangen afgesloten met hoge hekken’. Om de wolf weg te houden maar nu zitten edelherten feitelijk ook opgesloten.
Waarom wil de baron/directeur geen wolven in ‘zijn’ natuurgebied? Er worden twee argumenten aangevoerd. De baron ‘is bang dat de wolf de moeflonpopulatie (…) uitroeit en dat edelherten meer in roedels gaan leven, waardoor ze voor het publiek minder zichtbaar zijn’. Ik begin met die herten. Die dreigen zich dus te gaan gedragen zoals ze zich nu eenmaal gedragen als ze natuurlijke vijanden hebben. Iemand die de natuur echt ter harte gaat, zou zoiets prima vinden.
Maar de baron heeft andere zorgen: de zichtbaarheid van de edelherten. Die zijn er in dat park namelijk niet voor hun eigen plezier, maar voor dat van ‘het publiek’. Dat publiek betaalt voor de kijkpret, in de vorm van toegangskaartjes. Geen herten te zien? Minder publiek, en hopsakee, daar gaat je verdienmodel. Ik wil best geloven dat er flinke subsidie naar de Hoge Veluwe gaat, en dat die kaartjes niet kostendekkend hoeven te zijn. Maar dan nog: de zichtbaarheid van de edelherten is geen natuurbeschermingsargument, maar stelt de recreatie als bedrijfstak in het middelpunt. De wolf is niet welkom, omdat het park dan iets minder een attractiepark is. Daar komt het op neer. Recreatie gaat voor natuur. Mensen – sommige mensen – gaan voor andere dieren.
Arme moeflons
Dan die arme, met uitroeiing door wolven bedreigde moeflons. Hoe zijn die op de Hoge Veluwe terechtgekomen? Is het een bedreigde diersoort? Welnee. De pakweg 200 moeflons zijn nakomelingen van dieren die in de negentiende eeuw uit Sardinië zijn geïmporteerd. Waarom? Jagersplezier!(3) Intussen is daar toeristenplezier bij gekomen. Begrijp me goed: niets mis met dat die dieren er nu rondlopen. Maar met het opeten van moeflons door wolven is geen enorm natuurbeschermingsbelang in het geding. En als we werkelijk willen dat de moeflons een kans maken tegen de wolven, geef die dieren dan de vrijheid! Het nationale park is weliswaar flink groot, maar de moeflons kunnen er niet weg. Dat hek dat wolven buiten mocht houden, dat zelfde hek houdt al veel langer de moeflons binnen, tamelijk kansloos als effectieve jagers het op de dieren hebben voorzien. Haal die hekken toch weg, als de levens van moeflons je echt zoveel interesseren.
Maar de Hoge Veluwe heeft nog een argument voor het belang van die arme moeflons. ‘Volgens het parkbeheer van de Hoge Veluwe zorgt de schapensoort ervoor dat het park niet dichtgroeit met bomen (…) en als de moeflon verdwijnt zou dat het einde betekenen van de open heide- en stuifzandgebieden.’ Vertelt u eens, mijnheer de baron. Niet ver van Tilburg ligt een groot heidegebied, Kampina geheten. Er is daar geen moeflon te bekennen, net zo min als in de Loonse en Drunense Duinen, waar je ook heide hebt, en stuifzand bovendien. Bij Dwingeloo in Drenthe heb je een groot heideterrein. Op de Veluwe heb je meerdere grote heidevelden, en op het Gooi ook, en op diverse Waddeneilanden. En in Zuid-Limburg heb je de Brunssumerheide. Nergens moeflons. De hei wordt er open gehouden door er schaapskuddes te laten rondlopen, door het terrein periodiek te maaien of af te plaggen of periodiek te laten afbranden, of door er halfwilde runderen, Schotse Hooglanders, te laten rondbanjeren. Het idee dat je moeflons nodig hebt omdat anders je heideveld in bos verandert is overduidelijk onzin. Een smoes.
Wel kan het zo zijn dat moeflons minder kosten dan een schaapskudde, minder winterse bijvoeding nodig hebben dan Hooglanders en geen personeelskosten met zich meebrengen zoals bij het maaien of afplaggen het geval kan zijn. Die moeflons zijn dus onbetaalde arbeidskrachten van het nationale park. Zonder moeflons kost het openhouden van hei en stuifzand wellicht wat meer. De wolf mag niet aan de moeflons komen en is dus niet welkom. Natuurbescherming? Laat me niet lachen. Bedrijfsbelang, dat is het, wellicht aangevuld met sentimentaliteit rond die arme moeflons wier leven kennelijk bij voorbaat mee waard is dan dat van een wolf. Want ja, die moeflon, daar hebben ‘wij’ voor gekozen, en die wolf niet. En ‘wij’ gaan altijd voor, nietwaar?! Dit gaat allemaal niet om het belang van dieren op zich. Dit gaat om mensen. Om sommige mensen om precies te zijn.
Over de noodzaak om hei en stuifzand koste wat kost open te houden, kunnen we het een andere keer nog uitgebreider hebben. Ik vind het best, zolang we ons maar realiseren dat een heideveld geen ongerept natuurgebied is, maar eigenlijk een soort middeleeuws weiland, bedoeld om schapen op te laten grazen. Dat heeft cultuurhistorische waarde, het biedt ook een biotoop voor allerlei planten- en dierensoorten die zulk open land nodig hebben, en mensen vinden het gewoon ook mooi om te zien. Prima, maar heide intact houden is dan dus landschapsonderhoud, parkbeheer, gecombineerd met monumentenzorg. Natuurbescherming is daarvoor het verkeerde woord. En in een tijd van klimaatrampzaligheid is het dichtgroeien van open heideland land met CO2-vasthoudende bomen misschien wel een beter idee.
Hoe dan ook, de moeflons heilig verklaren als onbezoldigd graaspersoneel lijkt me geen goede reactie op de wederkeer van de wolf. En laat niemand het in het hoofd halen daadwerkelijk weer op wolvenjacht te gaan. Die wolf is welkom, ik heb het vaker gezegd. Jagers zijn dat nergens.
Noten:
1 ‘Hans Wiegel slaat eerste paal voor proef-wolvenhek bij Boijl’, Omrop Fryslân, 29 juni 2021, https://www.omropfryslan.nl/nieuws/1072067-hans-wiegel-slaat-eerste-paal-voor-proef-wolvenhek-bij-boijl
2 ‘Wolf gespot: hoge hekken houden roofdier niet buiten Hoge Veluwe’, 3 augustus 2021, https://www.nu.nl/dieren/6149470/wolf-gespot-hoge-hekken-houden-roofdier-niet-buiten-hoge-veluwe.html
3 August Hans de Boef, ‘Wie bedreigen de natuur? Wilde wolven of boze boeren?’ Joop, 1 juli 2021, https://joop.bnnvara.nl/opinies/wilde-wolven-en-boze-boeren
- Uitgelichte afbeelding: Door Petra Karstedt (User admin at tiermotive.de) – http://www.tiermotive.de/tieralbum/4images/details.php?image_id=1979, CC BY-SA 2.0 de, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=277533
Ook verschenen bij PeterStormt
