Spoorwerkers hebben in februari in een achttal steden het werk voor korte tijd neergelegd. Zij vrezen de dupe te worden van het goedkope aanbestedingsbeleid van ProRail, het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de onderhoud van het spoor. Niet alleen de kwaliteit van het spoor, maar ook de veiligheid staat op het spel.
Door Kees Hoogendijk
Zowel het gebruik als het beheer en onderhoud van het spoor is in Nederland geprivatiseerd. In 2005 kreeg de NS een concessie als gebruiker van het spoor en ProRail een concessie voor het beheer en onderhoud. ProRail voert het onderhoud niet zelf uit, maar heeft hiervoor grote aannemers gecontracteerd zoals VolkerRail en Strukton. De cao-onderhandelingen zijn de directe aanleiding voor de stakingen van de spoorwerkers, maar tegen de achtergrond van de gevolgen van de marktwerking op het spoor.
Net als in andere sectoren, worden werkers geconfronteerd met opdrachten die naar de laagste bieders gaan. Schoonmakers maakten met hun stakingsoverwinning in 2011 al duidelijk dat marktwerking leidt tot onderbetaald en ondergewaardeerd personeel en meer werk in minder tijd.
Doordat aannemers steeds minder geld krijgen voor hun werk aan het spoor, wordt er veel gereorganiseerd en ontstaat er onzekerheid bij de spoorwerkers over de toekomst van hun baan. De spoorwerkers willen een loonsverhoging van 2,5 procent en de garantie dat personeel wordt overgenomen als een bedrijf een aanbesteding overneemt van een andere aannemer. Ze eisen verder dat aannemers Strukton, BAM en Volker het bij ProRail voor elkaar krijgen dat de cao voor de railinfra-sector verplicht wordt opgenomen in alle aanbestedingen: dan kunnen contracten niet meer vergeven worden aan een aannemer met slechte arbeidsvoorwaarden.
Niet alleen arbeidsvoorwaarden staan op het spel, maar ook de veiligheid van het spoor zelf. Precies in de periode van de acties liet staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur en Milieu) per brief aan de Kamer weten dat ProRail het spoor tot 2025 mag blijven beheren en onderhouden. Volgens haar heeft ProRail de afgelopen jaren ‘een stevige bijdrage’ geleverd aan het verbeteren van de veiligheid op het spoor.
Peter den Haan, machinist en kaderlid bij FNV Bondgenoten, denkt daar anders over. ‘Je merkt dat de kwaliteit van het spoor de afgelopen jaren achteruit is gegaan, door gebruik te maken van goedkoop personeel en materiaal. De rails slijten bijvoorbeeld sneller. Dit komt doordat er goedkoper staal wordt gebruikt. Vroeger kwam dit staal uit de Hoogovens, maar tegenwoordig wordt goedkoop staal uit China geïmporteerd.’
Op dit moment zijn vakbondsleden die bij het spoor werken in deelbonden georganiseerd, omdat het beheer en het vervoer zijn opgesplitst. Volgens Den Haan is het belangrijk om de handen ineen te slaan. ‘Eenheid maakt macht. We moeten toe naar een situatie waarin er meer direct toezicht is op wat er met en op het spoor gebeurt.’
Voor de actuele stand van zaken zie FNV Spoor.
Verscheen eerder op socialisme.nu. Auteur: Kees Hoogendijk
