Op weg naar een samenleving zonder Zwarte Piet

“Een product van het koninkrijk”, noemt Quincy Gario zichzelf ironisch. Hij is geboren op Curaçao, maar heeft een flink deel van zijn jeugd doorgebracht op Sint-Maarten en in Nederland. Hij studeerde theater-, film- en televisiewetenschappen en hield zich ook bezig met gender- en postkoloniale studies. Inmiddels kan hij zichzelf theatermaker, trendwatcher, performancedichter en activist noemen, een duizendpoot dus. Boeit een onderwerp hem, dan stort hij er zich vol overgave op. Zo ging het ook toen hij actief werd tegen de racistische karikatuur Zwarte Piet.

“Er wordt te vaak gedacht dat de vrijheid van meningsuiting mensen ook het recht geeft om te beledigen en kwetsen”, aldus Gario. “In de discussie rondom Zwarte Piet worden racistische uitspraken gedaan alsof ze een gegeven van de discussie zijn. Nou nee, racisme is geen gegeven, maar een moedwillige daad. Men vergeet dan ook dat de vrijheid van meningsuiting twee kanten heeft. Roep jij iets racistisch, dan geef ik aan dat je iets racistisch hebt geroepen. Het benoemen van racistische voorvallen is onlosmakelijk verbonden aan het project ‘Zwarte Piet is racisme’. Mij of anderen in de discussie proberen te kleineren, omdat je dat nodig vindt om je mening kracht bij te zetten, toont alleen de zwakte van je argument.” Gario wil zich niet laten intimideren door “autochtone woede”.

http://www.youtube.com/watch?v=MEo4_3trabU

Trendwatcher

De zwarte knecht van de witte baas Sinterklaas kwam in Gario’s leven tijdens zijn werk als trendwatcher. Hij moest een keer een reclamefilmpje van Hema bekijken dat was gericht op consumenten in Londen. De Hema-reclamemakers meenden dat een oerhollands bedrijf in Groot-Brittannië het best geïntroduceerd kon worden met een oerhollandse traditie, het Sinterklaasfeest. “Maar vreemd genoeg ontbraken in het filmpje de Zwarte Pieten”, vertelt Gario. “Wel waren er een soort plaatsvervangers van de knechten te zien: mensen met een zwarte stip op hun wang.” Waarschijnlijk durfde het bedrijf het om commerciële redenen niet aan om in Engeland onbekommerd te koop te lopen met Zwarte Piet. Dat valt te begrijpen, want tegen de Golliwog, het Britse broertje van Zwarte Piet, is zoveel bezwaar gerezen dat de Britse koningin zich een tijd geleden gedwongen zag om de verkoop van de racistische pop in haar eigen monarchistische souvenirwinkel te staken. De houding van Hema intrigeerde Gario. En nadat zijn moeder een keer was thuisgekomen met het verhaal dat ze op straat was uitgescholden voor Zwarte Piet, kon de knecht van Sint helemaal rekenen op zijn aanhoudende kritische aandacht.

Gario besloot om het Zwarte Piet-racisme publiekelijk ter discussie te gaan stellen. Het begon met een grappig aanmoedigingsbericht voor Hema, waarin hij het deed voorkomen alsof het bedrijf oprecht van plan was om zich tegen het Zwarte Piet-racisme uit te spreken. Vervolgens bedacht hij een slogan voor T-shirts. Na wat wikken en wegen werd dat: “Zwarte Piet is racisme”. Hij koos weloverwogen voor een T-shirt-campagne. “Daarmee hoef je niet meteen mensen te overtuigen van je eigen gelijk, maar kun je vrijelijk rondlopen, een statement maken en hen op jou af laten komen. Zij beginnen dan zelf met een discussie, waardoor je hun aandacht hebt en hen op andere gedachten kan brengen.”

Arrestatie

Met de strijdbare leus begeeft Gario zich volop in de publieke arena, op straat en op internet, waarbij hij zich bedient van een aanstekelijk enthousiasme. De opkomende “Zwarte Piet is racisme”-beweging manifesteert zich sinds ruim een jaar onder meer op festivals, exposities en bijeenkomsten. De statement tegen Zwarte Piet maakt een heleboel commotie en vaak ook irritatie en agressie los, zoals in 2008 al bleek rond een uiteindelijk afgelaste protestmars van de kunstenaressen Annette Krauss en Petra Bauer en van Doorbraak. In discussies met Zwarte Piet-fans blijft Gario opvallend kalm en vriendelijk, overigens zonder zijn eigen mening te verdoezelen. Hij is zich terdege bewust van de verwachtingspatronen die bij anderen kunnen leven. Als hij zich emotioneel uit, dan kunnen anderen hem beschouwen als de boze gewelddadige zwarte man, een diepgeworteld clichébeeld in films en andere media. Aan de andere kant gaat men er wel vanuit dat hij zich gevoeliger zou moeten tonen dan witte mensen, alsof een anti-racistische stellingname alleen maar zou zijn voorbehouden aan zwarten. Zijn gedrag en woorden worden vaak op een goudschaaltje gewogen, terwijl witten het voorrecht lijken te hebben om hun hele emotionele bagage over de veronderstelde Nederlandse cultuur en tradities met veel kabaal in de strijd te werpen.

Zijn coming out als Zwarte Piet-criticus beleefde Gario tijdens een poëzie-festival in 2011. “Ik had een lokale poetryslam gewonnen en mocht meedoen aan een groot evenement. Dat vond ik een uitgelezen kans om een ‘Zwarte Piet is racisme’-shirt aan te trekken. Toen ik op het podium stond, trok ik mijn jas uit en werd de tekst zichtbaar, tot verbazing en ontzetting van het alternatieve en progressieve poëziepubliek, dat verder helemaal uit witten bestond. De eerste minuut leek het wel alsof alle lucht uit de zaal werd gezogen. Na afloop van mijn voordracht werd ik eerst flink genegeerd. Pas later kwamen er reacties los. Als je het over racisme wilt hebben, dan moet je wel iets nemen dat daarmee te maken heeft, was het kenmerkende commentaar waarmee men het probleem onbespreekbaar wilde maken.” Een dieptepunt in de omgang met de Zwarte Piet-kritiek was de schandalige arrestatievan Gario en enkele andere activisten tijdens de Sinterklaasintocht in Dordrecht vorig jaar. “We stonden daar alleen maar te staan, met onze T-shirts aan. We deden verder niets en bleven rustig.” Maar diverse politie-agenten werkten Gario en andere activisten ruw tegen de grond, in een poging om hun vrijheid van meningsuiting de nek om te draaien.

Bingo

Maar ondanks deze tegenwerking is Gario vast van plan om het thema Zwarte Piet op de agenda te blijven zetten. “Sommigen waarschuwen me dat dat funest is voor mijn maatschappelijke carrière”, lacht hij. Veel multiculturele organisaties hebben zich in de loop der jaren afhankelijk laten maken van overheidssubsidies, stellen zich nauwelijks nog weerbaar op of zijn voorgoed verdwenen. De strijd tegen racisme staat op een laag pitje, vindt Gario. Daar moet verandering in komen. Maar hoe graag hij ook zijn nek wil uitsteken, toch moet het niet om zijn persoon draaien, vindt hij, maar om de boodschap. Iedereen kan daaraan bijdragen, bijvoorbeeld door zelf met een “Zwarte Piet is racisme”-shirt rond te lopen.

Vanaf oktober begint de “Zwarte Piet is racisme”-campagne met een winkeliersactie in Amsterdam Zuidoost, waarbij de winkeliers worden opgeroepen om in de aanloop naar het Sinterklaasfeest het element van de zwarte knecht weg te laten uit hun etalages en reclamemateriaal. Klanten die in winkels zonder Zwarte Piet boodschappen doen, krijgen een anti-racistisch boek. Gario streeft ernaar om via een “Pietvrij”-keurmerk heel Amsterdam Zuidoost om te toveren tot een Zwarte Piet-loze zone. Ook is er een speelse bingokaart ontworpen en bestaat het plan om op 5 december in Amsterdam Zuidoost een kinderfeest zonder racisme te organiseren. Verder is er een voorbeeldbrief opgesteld waarmee Zwarte Piet-critici bedrijven kunnen verzoeken om voortaan geen Zwarte Piet-racisme meer in hun reclame-uitingen te gebruiken.

Geschreven door Jos Hooimeijer en Harry Westerink, oorspronkelijk verschenen op Doorbraak.eu

15 gedachten over “Op weg naar een samenleving zonder Zwarte Piet”

  1. De sunderkloasen hebben geen flikker met racisme te maken.
    de afgelopen eeuwen zyn er veenlyken opgegraven die zwart waren
    De Grote Kloas is eigenlijk een eeuwenoude sjamaan heer van het dodenleger.
    eerst werd een en ander door de katolieke kerk geanexeerd .
    natuurlijk laten we lekker de kerstman en rudolf rendier uitgevonden door coca cola gaan vereren, kan de dierenparty protesteren..

    eerst wat lectuur lezen bv.
    Janssen= sint nicolaas en de doden
    seiffert= santa claus the last wild man.

    de oudste afbeelding van sinterklaas is 20.000 jaar

    een andere teorie is een verwyzing naar Kalki de hindoegod de laatste avatar.
    (Klaas Komt)
    dat de zwarte pieten vaak dames zyn is een verwyzing naar Kali, de zwarte moedergodin

  2. Als de zwarte knecht vervangen wordt door een blanke knecht is er sprake van rassen discriminatie.

  3. Als iemand zich hier aan zou moeten ergeren zouden het de Marokkanen moeten zijn , want de knechten zijn “moren ” .. van Moor-okko en Moor-etanië .. Nederlanders denken dat alle Marokkanen Op Ali of Mohammed B lijken , maar de meerderheid is veel donkerder.. De “Marokkanen” hier in Nederland komen meestal uit de Rif .. met heel veel blank ( Vandaals ) bloed .. In het zuiden is het donker en kroes , tot zwart aan toe …

  4. Laat hij eens bedenken dat alle studies die hij hier heeft kunnen doorlopen ,die hij zeker niet had kunnen doen op curacao .Indien hij zo af wil geven op een oud nederlands gebruik moet hij maar lekker terug gaan zijn land word tog onafhankelijk ,dus hoeft zich niet meer te ergeren .maar van mij krijgt hij zelf de zwarte piet .

  5. @7 Als jij nu zelf eens een eind opzoutte naar de achterbuurt of strontpolder waar je dit soort walgelijke ideeën ongetwijfeld opgedaan hebt. Negers die hier hebben gestudeerd moeten volgens jou dus dankbaar buigen en zich willekeurig welk koloniaal-racistische behandeling nederig laten welgevallen zeker?

  6. @3
    Ja, dat is de romantische interpretatie, en wie weet wat er van klopt.
    Maar het kostuum, het brabbelen en de onderdanigheid van de gekleurde knecht van Nicolaas zijn producten van slavernij en kolonialisme. Weg er mee.

  7. @9 – Arnold J. van der Kluft

    Natuurlijk is het geen slavernij, wanneer heeft Sinterklaas tijd gehad om Zwarte Pieten te ronselen?

    Wat ik hierboven in het artikel lees is vooral een persoonlijke “vendetta” ! Gebasseerd op onbegrip, weinig feitenkennis en zogenaamd racisme!

    En wat ik zie in de video is is vooral “ophitsen” en de “same shit” die ze altijd verkondigen!

    Niks nieuws dus!

  8. In de wikipedia lees ik over zwarte piet dat die in nederland is geintroduceerd door onderwijzer Jan Schenkman in zijn boekje “Sint Nicolaas en zijn Knecht” . (1850) Dus die traditie is al nieuwlichterij. Daarvoor had sint in nederland geen knecht. In andere landen waar sint een knecht heeft is die knecht niet zwart.
    Het is onmiskenbaar dat het huidig uiterlijk van de knecht van sint (in nederland) is ontstaan vanuit een koloniale beeldvorming. Dus weg met die zwarte schmink de lippenstift het kroeshaar en de oorringen etc.
    Het verwijderen van de rascistische stereotype (ook al is het onbedoeld/onbewust) is vast mogelijk. Ook sinterklaas kan met zijn tijd mee gaan. Dat doet ie nl al eeuwen.

  9. @10
    Geen persoonlijke vendetta,
    Al sinds de jaren 60 komen er kritische geluiden tegen het zwarte piet verschijnsel. en die zullen er blijven komen totdat het verschijnsel zijn rascistische stereotype kwijt is.

  10. …en menstruatie is moord.
    Voor alle terpetijnpisserige voor- en tegenstanders een goed idee:
    aangezien de ‘aanhangers’ van zwarte Piet het verschil tussen een schoorsteenveger en een neger niet kunnen maken mag het gezicht alleen maar met roetzwarte schmink gedeeltelijk bedekt worden zodat in ieder geval de nek gedeeltelijk onbedekt blijft. De oorbellen en lippenstift blijven verder achterwege.
    Iedereen over eens? Mooi.
    Zijn we weer van dat gezeur af. De redneck kindjes krijgen, met en zonder zwarte Piet, toch wel een hekel aan alles wat niet uit het dorp komt, en de andere kindjes hebben dat dan weer niet. Kunnen de grote mensen ook weer zinnige discussies voeren en Sinterklaas aan de kinderen en commercie overlaten.

  11. Zolang de Pieten geen rare stemmetjes opzetten en duidelijk net zo slim of dom en net zo aardig zijn als Sinterklaas, zie ik niet in waarom het kostuum nog een probleem zou moeten zijn. Zo zien ze er nu eenmaal uit, en we weten waar dat vandaan komt, maar het denigrerende is er dan vanaf.

Reacties zijn gesloten.