De Russische revolutionair en anarcho-communist Peter Kropotkin heft Mutual aid: A factor in evolution, Nederlands: Wederkerig hulpbetoon, geschreven in 1902 als direct antwoord op eigentijdse malthusiaanse verkeerde uitleggingen van Darwins theorieën over evolutie door natuurlijke selectie. Die hielden in dat de strijd om het bestaan van organisme tegen organisme ons dwingt tot de conclusie dat de menselijke aard wordt aangestuurd door concurrentie voor persoonlijk voordeel. Kropotkin wilde aantonen dat er andere contexten zijn voor deze strijd waarin samenwerking in plaats van concurrentie onder leden van dezelfde soort – in het bijzonder die waarin organismen het moeten opnemen tegen de onherbergzaamheid van de leefomgeving – organismen en soorten de mogelijkheid biedt vol te houden onder ongelooflijk zware omstandigheden *). Deze vormen van strijd worden gekenmerkt door wat hij wederkerig hulpbetoon noemt.
Hoewel we het er misschien niet allemaal over eens zijn dat de natuur iets moet zijn dat ons troost of morele leiding biedt in menselijke termen, toont de geschiedenis dat in tijden van crisis het principe van wederkerig hulpbetoon – buren werken samen met buren, in wezen – vaak de snelste en doeltreffendste manier is om praktische hulp te bieden aan wie die nodig heeft. Tegelijkertijd biedt het een betekenisvolle en nuttige activiteit waar iedereen in de gemeenschap bij betrokken kan worden.
Als mensen samenkomen om snel te reageren zal een beginperiode gekenmerkt door schrik en opwinding onvermijdelijk gevolgd worden door een van vragen met betrekking tot coördinatie; hoe mogelijk grote hoeveelheden mensen bijeen kunnen komen, overleggen en samenwerken; waar materiële steun vandaan kan komen of geproduceerd kan worden en dan verdeeld; hoe taken te delegeren en leiderschapsfuncties gedeeld worden zonder verloren te raken in ruzies over strijd om macht en prestige.
We kunnen uit een weelde aan voorbeelden uit de recente geschiedenis putten die nuttige en concrete ideeën bieden voor hen die vandaag organiseren. Ofwel als antwoord op buitengewone omstandigheden of als onderdeel van een een bredere strijd voor een maatschappij die geteisterd is door eeuwen van sociaal onrecht en uitbuiting door het kapitalistisch systeem.
Deze groepen kunnen ons leren hoe we kunnen omgaan met deze beangstigende en storende eerste ervaringen, en hoe we deze kunnen overwinnen. Aangevuurd door de overtuiging dat we samen leven of afzonderlijk sterven.
*) Deze samenwerking beperkt zich niet tot binnen een soort, zie bij voorbeeld de symbiose tussen bittervoorn en schildersmossel, of het leven op een koraalrif, voorbeelden die Kropotkin ook noemt. (noot vertaler)
– Via Organise ontleend aan We are Plan C.
