Mijn eerste grote liefde kwam van een plaats die een boogscheut van de grens lag. Een grens die ook maar het product is van een oorlog, burgeroorlog zou het genoemd zijn als hij lang geduurd had – de bevrijdingsstrijd van het “zuiden”, België dus. Over een paadje tussen de velden door passeerden we de grens en in geen velden of wegen was er een andere mens te zien dan wij, hand in hand in het groen lopend. Ik vol ver- en ook bewondering over de Vlaamsheid van geliefde die hier tot uiting kwam, zoals niet in het hier plotseling misplaatst lijkende Amsterdam.
Ik zie die grens niet “dicht” gaan. Hij had er nooit moeten zijn.
De Pyreneeën waren nu juist de vluchtroute bij uitstek toen Frankrijk overweldigd was. De vluchteling die mij in dit verband te binnen schiet is Walter Benjamin, die in de betrekkelijke veiligheid van Franco-Spanje alsnog een einde aan zijn leven maakte. Zijn bekende uitspraak dat het juist de catastrofe is dat alles gewoon voortgaat is het gepaste motto in dagen als deze.
In Dinxperlo loopt de grens “gewoon” ergens over straat, vanuit Nieuweschans loop je ook weer door velden zo naar wat nog niet zo heel lang geleden het vijandelijk gebied was, waartegen de plaats – de naam drukt het al uit, of je er nu speciaal voor de Duitse toeristen Bad voor zet of niet – juist is opgericht.
In 1980 was ik op weg met de trein naar Portugal. In Hendaia, dat voor de duidelijkheid verfranst is tot Hendaye, dan begrijpt u de naam beter, bleef de trein steken. Bij de Spaanse spoorwegen werd voor een dag gestaakt. Meermalen die dag liepen wij over de grens, zonder papieren bij ons te hebben. Spanje was nog niet lid van “Europa” en overal had men eigen valuta. Over de grens had het stadje plotseling een andere Baskische naam, Irún.
Lui die de kreet “grenzen dicht!” aanheffen, hebben die ooit wel eens bij een grens gewoond, zijn ze er wel eens een overgestoken? Je zou haast denken van niet. Bij het vreemde bericht dat president Hollande, wiens naam de grenzeloosheid van de wereld mooi uitdrukt, de Franse grenzen gesloten had, was ik plotseling in gedachten in Irún, niet in Parijs. Was dat nou echt de bedoeling?
