De Sowjets veroverden Berlijn in 1945; de Amerikanen kwamen er toen ook, plus wat Britten en Fransen. De Berlijnse man was toen verdwenen; hun vrouwen, moeders, kinderen niet. Die eerste chaotische weken liet de meerderheid van de Berlijnse vrouwen zich verkrachten om simpelweg aan enig eten en brandstof te komen. Dat ging vaak zonder veel of enig geweld.
Sowjetsoldaten kregen van hen de slechtste recensie: onbegrijpelijk onderontwikkeld, vaak vies, en soms werd je wel twee keer, drie keer op een dag gepakt. Over geslachtsziekten dacht niemand: condooms waren er toch niet, evenmin geld om ze te kopen en eten had je toch onmiddellijk nodig voor je kinderen.
Amerikanen waren iets beter: je kon een beetje met ze praten, waren wat schoner, hadden wat meer eten.
Dat was wat me te binnen schoot bij het lezen van een bericht over een tentoonstelling van 420 jurken van verkrachte vrouwen uit Kosovo, getiteld ‘Thinking of you’ in het stadhuis in Den Haag. Waslijnen vol jurken, donaties van slachtoffers van seksueel geweld. De samenstelster is de Kosovaarse kunstenares Alketa Xhafa Mripa. Zij voert actie tegen verkrachting als wapen.
Mripa verzamelde voor haar installatie jurken en rokken van vrouwen uit ruim twintig landen – zoals Colombia, Democratische Republiek Congo, Ethiopië, Oekraïne, Myanmar, Irak, Ivoorkust en Bosnië en Herzegovina.
Dit is de tweede Thinking of You-expositie van Mripa, na die uit 2015 in haar geboorteland Kosovo. Toen hingen er 5.000 jurken van vrouwen die tijdens de Kosovo-oorlog (1998-’99) waren verkracht. Er zijn schattingen dat 20.000 Albanese vrouwen – en sommige mannen – slachtoffer waren toen Albanese separatisten vochten tegen het Servische regime.
Overigens zijn er berichten genoeg dat ook de nazilegers verkrachtten, ook Joodse vrouwen. Uit Azië zijn de verhalen bekend van de Japanse soldaten die veel verkrachtten, en dan de Japanse legerbordelen met voornamelijk Koreaanse vrouwen, de ’troostmeisjes’. Dan zijn er wat vagere berichten over Nederlanders in Indonesië, die er bijvrouwen, njajs, op na hielden, zoals de grootmoeder van schrijfster Dido Michielsen, die op 4 mei in de Nieuwe Kerk de 4-meilezing gaf.
Er blijkt een UN-organisatie voor vrouwen te bestaan, UNWOMEN.ORG. Deze biedt gegevens over verkrachting in momenteel Myanmar, Soedan, Rwanda, Sierra Leone en Congo.
Van 3 tot 28 juni is Thinking of You te zien in het Atrium van het stadhuis, ook op zaterdagen. Van 18 tot 23 juni gaat de installatie ook naar de bomenlaan op het Lange Voorhout. Ook de Haagse wethouder Mariëlle Vavier (internationale zaken/inclusie) heeft een jurk gedoneerd voor de expositie. Zij zegt: “Met deze installatie in Den Haag vragen we aandacht voor seksueel geweld tegen vrouwen en meisjes in oorlog- en conflictsituaties. Iets dat een onvoorstelbare en vaak verwoestende invloed heeft. We moeten wereldwijd een stevige vuist maken om deze misdaad tegen de menselijkheid sterk te veroordelen en uit te bannen.”
– Uitgelicht: videostill van Alketa Xhafa Mripa
