Vluchten uit Afrika

BUITENLAND De Italiaanse kustwacht heeft alleen vandaag al 2.700 bootvluchtelingen van zee gered.

Terwijl de focus van Europa zich op dit moment op de Griekse crisis richt, werden afgelopen weekend ook al 4.800 migranten van zee gered, aldus de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Voor 25 vluchtelingen kwam de hulp te laat, zij vonden afgelopen vrijdag de dood bij een schipbreuk voor de Tunesische kust. Volgens het IOM zijn dit jaar al 1.900 migranten omgekomen tijdens pogingen Europa te bereiken over zee. In totaal bereikten dit jaar al meer dan 157.000 vluchtelingen Italië of Griekenland. (NRC)

Wat een aantallen, en hoe wanhopig moeten die mensen niet zijn om iets dergelijks gevaarlijks te wagen. Natuurlijk zijn er de oorlogsgebieden waar er velen vandaan komen, daar horen we hier ook over en daar kan men zich hier – bezijdens een helaas substantieel contingent empathiegestoorden, doorgaans ter rechterzijde van het politieke spectrum – in het algemeen goed wat bij voorstellen.

Toevallig raakte ik enige tijd geleden via internet in contact met een jonge man uit Gambia. Natuurlijk kende ik de naam van het land wel, maar ik zocht het eens op, op de kaart en op wikipedia.

Het is een uiterst merkwaardig land, zo bleek. Ten eerste is het het kleinste land van Afrika, ter grootte van Brabant en Gelderland samen, dat in feite niet meer behelst dan een strook van enkele tientallen kilometers breed om de rivier de Gambia heen, die zo’n 250 kilometer landinwaarts reikt. Het land zou logischerwijze gewoon bij Senegal moeten horen, dat het omsluit.

Uiteraard is deze situatie door Europese kolonisten ontstaan, eerst de Portugezen en later de Engelsen, die de rivier als handelsroute gebruikten en als zodanig niet aan de Fransen in Senegal prijs wilden geven. Met als gevolg dit onmogelijke land, waar men weinig anders kan doen dan pinda’s verbouwen. Het is dan ook een van de armste landen ter wereld. Twee keer is er geprobeerd een unie met Senegal aan te gaan, eind jaren zestig en eind jaren tachtig, maar beide keren is dit uiteindelijk mislukt.

Mijn jonge Gambiaanse vriend heeft dan ook in eerste instantie contact met mij gelegd om financiële steun te krijgen, die ik hem voor zover mogelijk (ik zit zelf tijdelijk even ook wat krap) geef. Natuurlijk had ik aanvankelijk wat aarzelingen, maar naarmate ik meer over Gambia las begreep ik wel dat het leven er erg moeilijk moet zijn. En dan is het toch een kwestie van put your money where your mouth is.

Hij is 18, en heeft de middelbare school niet af kunnen maken omdat zijn vader enkele jaren geleden overleed, en er geen geld meer voor was. Hij heeft nog een jongere zus en broer en zijn moeder leeft nog wel. Tot voor kort verdiende hij een beetje geld met hout sprokkelen, maar dat mag niet meer van de overheid. Soms maakt hij wat schoon in een internetcafé, en mag hij in ruil daarvoor een tijdje op internet.

Voor zover er werk is, kun je dat al helemaal niet krijgen zonder middelbare school. Hij leeft met zijn familie in een soort van lemen hut met een dak van gras, dat lekt in het regenseizoen.

Waar ook moeilijk aan te ontsnappen is in Gambia, is malaria, en toen ik hem laatst na meerdere dagen radiostilte vroeg waar hij al die dagen gebleven was, bleek hij dat dus te hebben opgelopen. Ik weet niet veel van de tropen af, maar wel dat malaria geen grap is. Het had maar weinig gescheeld of ik was er zelf nooit geweest ten gevolge ervan, want mijn vader werd twee maanden te vroeg geboren in Indonesië, ten gevolge van de kinine die zijn moeder moest slikken na malaria opgelopen te hebben. Zijn eigen vader heeft hem in leven gehouden door hem dag en nacht met een pipet te voeden.

Een korte google-opdracht leerde me dat er in Gambia nota bene nog niet lang geleden twee Nederlandse toeristen aan overleden zijn, en het is dan ook de belangrijkste doodsoorzaak in Gambia. Men wordt aangeraden permanent anti-malariamedicatie te slikken en altijd een muskietennet te gebruiken. Beiden zijn natuurlijk niet beschikbaar in de lemen hut van mijn Gambiaanse vriend. Wel heb ik hem naar de dokter gestuurd na het benodigde geld overgemaakt te hebben. Daar is hij nu geweest en heeft medicijnen gekregen, maar hij voelt zich nog niet beter.

Het is allemaal volkomen onvoorstelbaar voor ons westerlingen, in onze bakstenen woningen met dubbele beglazing, televisie, centrale verwarming en snelle internetverbindingen. Internet en televisie zijn echter ook al geruime tijd op het Afrikaanse continent doorgedrongen, en dus weet men daar wel een en ander van onze prinsheerlijke leventjes af. En zolang we niet zorgen dat men ook daar fatsoenlijk kan leven zullen ze – terecht – met vele duizenden per week blijven proberen om te ontsnappen aan de hel, of op zijn minst uitzichtloos deprimerende toestand van hun eigen land. En gelijk hebben ze. En we zouden ze welkom moeten heten in plaats van ze smalend  ‘gelukszoekers’ te noemen, als lastige vliegen van ons af proberen te slaan, zolang de problemen daar niet opgelost zijn.