Na mijn kritiek op Yanis Varoufakis, de ex-minister van Financiën van Griekenland, heeft hij beseft dat het anders moet en komt hij met plan voor een pan-Europese partij. Dit wekt wellicht de suggestie dat er een causale relatie bestaat tussen mijn kritiek en Varoufakis’ actie. Die is er natuurlijk niet, er is alleen een toevallig temporeel verband. Het plan drukt de daad bij het woord uit, is de actie na de conclusie, die menigeen in Europa al heeft getrokken, dat alleen pan-Europese inspanning kans op links succes biedt.
De mislukking van de Griekse opstand tegen de dictaten van de trojka heeft zaken op scherp gezet, eindelijk. Varoufakis verwoordt hierop het einde van een achterhaald model.
Nationale partijen vormen broze allianties binnen een Europa dat werkt als een blok, als een macro-economie met zijn eigen belangen – dat model werkt niet meer. Ik denk dat we moeten pogen te mikken op een Europees netwerk dat op een bepaald ogenblik tot een pan-Europese partij kan evolueren.
(DeWereldMorgen)
De pan-Europese idee scherpt de crisis bij links aan. Waarschijnlijk hangt de meerderheid nog steeds de aloude stalinistische idee van ‘socialisme in één land’ aan. Stalin bracht zijn ‘vernieuwing’ van het marxisme in weerwil van Marx’ uitdrukkelijke stellingname in het Communistisch Manifest: ‘De arbeiders hebben geen vaderland. Men kan hun niet ontnemen wat ze niet hebben.’ Natuurlijk stelde Marx het polemisch. In realiteit voelden en voelen arbeiders zich betrokken bij een land. Eeuwenlange indoctrinatie van het belang van de natie door de verschillende nationale elites laat zich niet makkelijk uitwissen. Op Krapuul is die gedachtegang keurig herkauwd door G. Matthijssen wanneer hij stelt dat ‘onze nationale identiteit, ook de culturele, onder druk komt te staan‘ in een federatie. Hoezo nationale identiteit? Zelfs onze nationale vorstin Máxima kon na jaren speurwerk geen nationale identiteit ontwaren.
Wel bestaan er natuurlijk verschillende culturen. De met de paplepel ingegeven gewoonten zullen ook niet gauw verdwijnen. Zo zijn er nu ook nog steeds Schotten die Schots spreken, Ieren die Iers spreken, Bretoenen die Bretoens spreken, Basken die Baskisch spreken, Friezen die Fries spreken en Fransen die een computer een ordinateur noemen. Des Wilders’ zou ik angstzaaien voor verdwijning van die culturen willen noemen.
Soit. Wanneer de meerderheid van links nog steeds stalinistisch denkt, betekent dat er nog een lange weg te gaan is voor Varoufakis en aanhang. Maar het begin is er. Ik zal me in ieder geval snel aanmelden bij een eventuele Nederlandse afdeling van de beweging van de Griek. Sterker nog, al voor de overwinning van Syriza in Griekenland heb ik al voor een dergelijke aanpak gepleit.
