Ik ben dan wel geen jurist maar iedereen met een beetje moreel besef en boerenverstand kan zien dat in deze zaken [zie deel 1; red] geen recht gesproken is.
Als ik tegen niet-juristen en niet-bloggers hierover vertel geloven ze niet dat dit in Nederland gebeurt. Wat een Amerikaanse toestanden verzuchten ze dan.
Van contentmakers en juristen hoor ik: “Zo werkt het nu eenmaal, je had het beter niet tot een rechtszaak kunnen laten komen.” Of ze zwijgen***, nog erger, want dit houdt niet op, niet vanzelf.
Dat proceskosten de laatste tijd gematigd worden helpt niet om de tsunami aan brieven te stoppen omdat het de toegekende schadevergoeding is die wordt geclaimd.
Het gaat mijn inziens fout op 3 factoren:
A. Stichting Foto Anoniem
De tarieven van Stichting Foto Anoniem worden door de rechter uit gemakzucht overgenomen van eiser en als een standaard gehanteerd voor het bepalen van de schade. Deze tarieven zijn voor foto’s die je commercieel wilt gebruiken zonder toestemming van de fotograaf omdat deze niet bekend is. Het tarief is inclusief opsporingskosten en een vrijwaring mocht de fotograaf zich bekend maken. Er zal weinig gebruik van deze dure dienst gemaakt worden omdat er altijd wel een alternatieve, niet-anonieme en goedkopere foto te vinden is die je op legale wijze kunt gebruiken.
Alle zaken die voor de rechter komen hebben als kenmerk dat de fotograaf wèl bekend is. DUS het deugt niet dat juristen deze tarieven als marktconform inbrengen.
Nog erger is dat er vaak een toeslag bovenop deze tarieven komt wegens ontbreken naam en waardevermindering omdat de exclusiviteit zou afnemen. Bij een anonieme foto ontbreekt de naam per definitie en een foto die makkelijk vindbaar is via Google afbeeldingenzoeker is sowieso niet meer exclusief.
Ooit is het tarief van Stichting Foto Anoniem ingebracht in een rechtszaak om de waarde naar beneden bij te stellen. Als de waarde niet bekend is zou een foto toch niet meer kunnen kosten dan dat.
B. Daadwerkelijke schade
Foto’s zijn flink in waarde gedaald. Voor een paar euro kun je de mooiste foto’s kopen. Veel foto’s mag je gratis delen. De professionele fotograaf ontvangt van ANP soms nog maar 19 cent voor al bestaande foto’s. Van de aangeboden foto’s wordt slechts een klein deel überhaupt ooit verkocht. Iedereen heeft een mobiel. Iedereen maakt foto’s. Nieuwsfoto’s worden al gedeeld op de sociale media nog voordat de professionele fotograaf ter plaatse kan zijn. Het is een kwestie van vraag en aanbod.
 |
| Uit een artikel op Dupho.nl maart 2013. De prijs voor een in opdracht gemaakte foto. |
Bij Hollandse Hoogte vangen ze zelfs voor de best verkochte foto’s niet het tarief dat zij in een rechtszaak inbrengen herleid ik uit dit krantenbericht. In dat artikel uit 2010 (toen foto’s nog niet eens zo ver in prijs gedaald waren als nu) blijkt verder dat de prijs afhangt van waar de foto staat en er wordt gezegd: “van iedere 250 foto’s verkopen we er slechts eentje.”
Auteursrecht vereist creatieve inspanning en originaliteit. Met het enorme aanbod van foto’s kan er sprake zijn van creatieve inspanning zonder dat het nog een originele foto oplevert. Het zo goed mogelijk in beeld brengen van een (nieuws)item kan ten koste gaan van creativiteit. Het in beeld gebrachte, bijvoorbeeld een optreden (kostuums, decor, dans), kan een hogere creatieve waarde hebben dan de gemaakte foto ervan. Ik vind de eisen van Ariane Grande dan ook niet gek, temeer daar zij momenteel een zaak heeft lopen over een foto die zijn waarde ontleent aan het feit dat zij erop staat.
Wel/niet auteursrecht en waardepaling zijn nooit exact te bepalen en het is voor beide partijen een risico dat het eindoordeel hierover bij de rechter ligt. Voor zaken waar het enkel om de hoogte van de misgelopen licentievergoedingen gaat is afwijzen van originaliteit of gebrek aan creativiteit een instrument om gesteggel over de waarde van een foto, die vaak slechts enkele eurootjes is, te voorkomen. Het is in ieder geval eerlijker dan wat er nu gebeurt; standaard het niet-marktconforme tarief van Stichting Foto Anoniem overnemen.
Van mij mogen al deze vonnissen herzien worden wegens valsheid in geschrifte; het inbrengen van een valse waarde voor de foto. Dan is het gelijk afgelopen met neuzelzaken die niet alleen gedupeerden, doch ook de gemeenschap bakken met geld kost.
Goeder trouw en gebrek aan opzet
Een ander merkwaardig gegeven is dat de rechter bij het bepalen van het schadebedrag bij auteursrechtelijke inbreuken de laatste jaren niet of nauwelijks meeweegt of er sprake is van goeder trouw of gebrek aan opzet. De copyrightmaffia schrijft in haar communicatie; “Opzet of intentie speelt geen rol inzake auteursrechtelijke inbreuken”. Dat klopt. Een inbreuk is een inbreuk. Maar het is volstrekt onlogisch om dit bij het bepalen van de schade buiten beschouwing te laten omdat dat zou betekenen dat je voor elk minuscuul foutje voor de rechter gesleept kunt worden. Dat levert een onwerkbare situatie op voor onze rechtspraak.
Het is wèl wat er momenteel gebeurt: Je stuurt per abuis een niet rechtenvrije foto van een band mee met een persbericht om deze, nog onbekende, band te promoten en je wordt voor de rechter gesleept omdat de fotograaf €1.500,- niet voldoende vond. Of je vergeet de naam van een amateurfotograaf bij een foto te zetten in een lokaal krantje en €60,- en een rectificatie vindt de rechter niet genoeg om dat foutje te herstellen. Of je gebruikt foto’s (die je in opdracht hebt laten maken) om je bedrijf te promoten en de fotograaf vindt dat je dan opnieuw tig keer de aanschafprijs moet betalen.
Dat is werkverschaffing voor juristen en ons rechtssysteem. Werkverschaffing zonder toegevoegde waarde voor de maatschappij. Sterker nog het is werkverschaffing TEN KOSTE VAN de argeloze mens en waaraan de maatschappij meebetaalt.
Het is alsof je de automobilist die een voetganger aanreed op het zebrapad met hoge snelheid èn doorreed tot hetzelfde bedrag veroordeelt als de automobilist die een voetganger aanreed op de snelweg waar je niet mag lopen.
Voor Permission Machine:
Rot op met beweren dat uit jurisprudentie blijkt dat jullie voor werkelijk elke foto die in jullie licentie-klauwen terecht gekomen is de tarieven van Stichting Foto Anoniem mogen vragen. Da’s jurisprudentie die voortkomt uit intimidatie en oplichting.
Voor juristen die hieraan meewerken:
Ik dacht dat er een eed bestond, iets met rechtvaardigheid. Hoe kunnen jullie zo gewetenloos mensen dagvaarden en uitknijpen?
Voor rechters:
Verlang van eisers bewijs van hun verkooptarief in plaats van automatisch, zoals eisers graag willen, aansluiting te zoeken bij de duurste tarievenlijst die er online te vinden is. En houd alstublieft weer rekening met de omstandigheden.
***
* De NVJ vindt het geloof ik allemaal wel prima. Snap ik, want je schrikt hier mensen mee af om foto’s te jatten. Iets waar alle aangesloten fotojournalisten last van zullen hebben. Als er al aandacht besteed wordt in de media zoals bij Radar of VTM-Nieuws dan komt men niet verder dan waarschuwen; “De wet steekt nu eenmaal zo in elkaar dat je hoge bedragen moet betalen; jat geen plaatjes.”
Nee lezers, zo steekt ons rechtssysteem niet in elkaar. Het is absurd dat je voor kleine foutjes die te goeder trouw en zonder opzet gemaakt zijn enorme bedragen moet betalen. Rechters nemen momenteel valse waardes over en wegen (wellicht uit tijdsgebrek door de tsunami aan auteursrechtzaken) te weinig mee hoe de inbreuk plaats vond.
** Dat is wellicht een idee voor een afstudeerder, de laatste keer dat vonnissen vergeleken werden is alweer even geleden. Update: er is inmiddels een afstudeerder geweest en over zijn scriptie is dit artikel over auteursrechttrollen verschenen.
*** Dat ik niet zwijg komt doordat ik er ingezogen werd door Permission Machine. Anders had ik nooit geweten dat dit zo’n geldgedreven wereld is, een verdienmodel voor juristen en rechtenbeheerders. Lange tijd vond ik het zelfs wenselijk om contentjatters aan te pakken. Doch de menselijke maat is volledig weg, ik zie teveel mensen spartelen en grote copyrightboeven worden met rust gelaten. Dit verneuken van het recht heeft gevolgen voor alle fotografen, ook degenen die daadwerkelijk schade lijden bij een inbreuk.
Ik blijf doorschrijven net zo lang totdat het stopt.
S p r e a d t h e w o r d .
**** Update 8 mei 2020.
De fotograaf is in hoger beroep gegaan omdat de kosten gemachtigde niet zijn toegewezen. Gelukkig maakt de rechter daar korte metten mee en schrijft in het vonnis:
“De door de gemachtigde van [appellante] ingediende berekening van de kosten tot een bedrag van € 12.920,51 was naar het oordeel van de kantonrechter overigens buitensporig. De kantonrechter heeft in dit verband (ten overvloede) overwogen dat het auteursrecht is bedoeld om aan auteurs van werken een gerechtvaardigde vergoeding te geven voor het vervaardigde werk en niet voor het op de gedane wijze opdrijven van een vergoeding voor de gemachtigden”
https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2020:1193
(Dit artikel verscheen in augustus 2019 op Martine Bakx’ weblog)
Teken ook de petitie Stop Onredelijke Fotoclaims van Martine Bakx
(Uitgelichte afbeelding: Cartoon Stop Onredelijke Fotoclaims (Martine Bakx))
