Het Forum voor Democratie (FvD) dreigt deel te gaan uitmaken van het provinciebestuur in Noord-Brabant. VVD en CDA zijn met die club in gesprek. Daarmee dreigen gewone rechtse partijen een coalitie te gaan vormen met fascisten. Er wordt her en der wat over gemopperd, er verschijnen wat kritische artikelen hier en daar. Van de benodigde explosie van woede – aanhoudend, rumoerig en doelbewust wanordelijk protest bij provinciehuis, en bij partijkantoren van CDA en VVD bijvoorbeeld – is echter geen sprake. Zo dreigt een volgende stap in de fascisering van Nederland tamelijk geruisloos te zullen slagen. Het is nog niet te laat om hier verandering in te brengen. Maar de klok tikt.
Er is natuurlijk wel wat kritiek op de stap van vooral het CDA om met Thierry’s geboefte in zee te gaan. Die komt voornamelijk uit twee hoeken. Allereerst uit het CDA zelf. Niet iedereen is daar bereid over het evidente racisme van de Leider van het Forum heen te stappen. Niet iedereen accepteert dat het CDA zich wederom opstelt als Partij van de Collaboratie. Niet iedereen is daar vergeten hoe slecht de gedoogcoalitie met die andere fascist, Geert Wilders, destijds tussen 2010 en 2012 is bevallen. Oprechte afkeer van fascistische politiek, gecombineerd met pragmatische angst om weer met een onberekenbare bestuurspartner opgescheept te raken, spelen een rol bij de zorgen die in het CDA wel degelijk opborrelen. Van die oprechte angst zou ik graag ook wat meer merken buiten een CDA dat als zodanig natuurlijk geen antifascistische bondgenoot is, al geldt dat voor afzonderlijke CDA-ers als David Ensberg potentieel wel. Iemand met zijn standpunten hoort niet in de collaborateursclub die het CDA inmiddels is. Maar waar kan hij naar toe?
Overigens wordt precies de bestuurbaarheid ook binnen het CDA aangevoerd om juist wel met het FvD samen te gaan werken, nu in Noord-Brabant en straks wellicht in de landelijke regering. CDA-chef Pieter Heerma waarschuwt voor ‘onbestuurbaarheid’. ‘Dat zag je bij de kabinetsformatie van 2017: toen was er zoveel polarisatie dat er bijna geen kabinet meer te formeren was.’ Dus moeten we samenwerking met het FvD volgens hem niet bij voorbaat uitsluiten. En in de provincie? ‘Ik durf wel te voorspellen, wat er ook uitkomt: als dat college er een paar weken zit, hoor je er niemand meer over, net zoals in Limburg.’ Daar zitten FvD-ers al in het provinciebestuur, weliswaar ‘op persoonlijke titel’, dus ‘niet namens de partij’.(1) Maar toch. Het klopt helaas dat ook dit geruisloos verloopt. Zo worden we dus in slaap gesust, terwijl fascisten zich in het bestuur van provincie na provincie weten te nestelen.
De andere bron waar de deelname van FvD aan het Brabantse provinciebureau met scherp kritische blik wordt gevolgd is het radicale antifascistische weblog Krapuul, waar ook mijn artikelen veelal verschijnen. De ontwikkelingen daar worden door onder meer Pyt van der Galiën nauwlettend gevolgd, met ook afgelopen zondag weer een update.(2) Bij Krapuul zijn ze waakzaam, en op hun post. Maar daarbuiten heerst in de linkse en radicale gelederen vooral een doodse en hoogst onverstandige stilte. Ik doe mijn best die te doorbreken, maar ik kan dat natuurlijk niet in mijn eentje.
Waarom reageren wij als linkse mensen, als strijdbare radicalen en antifascisten, zo sloom? Waarom is er nog steeds geen oproep om dat provinciehuis met boze antifascisten te gaan belegeren totdat de onderhandelingen met het FvD zijn afgebroken en het Forum weer gestuurd is naar de politieke marge waar ze horen? Ik zie daarvoor – naast onze geringe aantallen en beperkte slagvaardigheid – twee redenen, die feitelijk dezelfde reden zijn, maar dan in elkaars spiegelbeeld.
Allereerst is ook ter linker- en radicale zijde nog lang niet iedereen ervan doordrongen hoe gevaarlijk het FvD eigenlijk is. Ja, we maken ons kwaad om de racistische en seksistische uitspraken van Baudet, en om zijn provocerende ontkenningen van de klimaatcrisis en haar menselijke oorzaken. We vinden hem allemaal een reactionaire engerd. Maar we nemen hem niet serieus als fascistisch gevaar. We behandelen hem als een soort losgeslagen VVD-er die voor zichzelf is begonnen en ietsje verder naar rechts gaat dan de VVD verstandig vindt.
We zien zijn uitspraken te vaak nog als blunders en uitglijders, niet als zeer doelbewuste provocaties en hints aan zijn achterban. En we miskennen de samenhang tussen zijn achterban en de FvD-leider. We denken te vaak dat zij de uitspraken van Baudet niet al te serieus neemt, en dat we dus de partij als zodanig niet op dezelfde lijn als Baudet zelf hoeven te plaatsen.
Ik geloof echter dat een zeer fors deel van zijn achterban die hatelijke tweets van hem – zoals die tweet waarin hij een kaartcontrole in de trein omtovert tot een daad van intimidatie door ‘vier Marokkanen’ – helemaal niet als uitglijders opvat, maar er juist een bevestiging voor het eigen racisme in ziet. Met dit soort tweets laat Baudet als het ware weten: ‘U bent racist, maakt u zich geen zorgen, ik ben ook racist. U bent bij mij aan het goede adres, al moet ik het wat omfloerster doen dan u. Geloof mijn racistische hints, en niet mijn halfslachtige excuses en ontkenningen die ik er soms op laat volgen.’ Zulke racistische hints staan bekend als dogwhistles. Het systematisch hanteren ervan is een klassieke fascistische truc. Baudet hanteert deze truc met overgave.
Baudet is met dit racistische gestook bezig aan het vormen en activeren van een snoeiharde, levensgevaarlijke achterban. Uit zijn opstelling jegens andere partijen, jegens mensen in onderwijs en wetenschap die – wetenschappelijk onderbouwd veelal – dingen zeggen die hem niet bevallen, uit de zeer agressieve bejegening die zijn aanhangers loslaten op mensen die de Grote Leider kritiseren – verrijst een beeld van een organisatie-in-wording die helemaal niet de doodgewone partij is die het lijkt te zijn. Gewone partijen vechten om kiezers en aandacht, maar accepteren dat ze niet voor honderd of zelfs negentig procent hun zin krijgen. Bij de VVD vinden ze de PvdA niks, en andersom. Maar de VVD accepteert dat de PvdA bestaat en erkende machtsposities inneemt en zo nu en dan ook regeert. Andersom ook. De gangbare partijen erkennen elkaars legitimiteit, en de legitimiteit van het politieke bestel.
Het FvD is anders. Die beschouwt andersdenkenden niet als competitie binnen een wedstrijd waarvan ze de spelregels accepteren, ook als ze zelf verliezen. Het FvD wil zijn tegenstanders opruimen, en elke rem voor zijn eigen macht – of het nu gaat om actievoerende antifascisten, klimaatactivisten, van de regering onafhankelijk opererende rechters – slopen. Het streeft naar een zeer veel sterkere uitvoerende regeringsmacht. Het FvD wil een soort ‘democratie’ waarin het haar wil doordrukt ‘uit naam van het Volk’, dat geen tegenspraak duldt. Het FvD is niet zomaar een gewone politieke partij met extreem reactionaire standpunten. Het FvD is een fascistische organisatie in wording, met de ambitie een soort dictatuur te vormen die ongebreideld racistisch beleid kan voeren en iedere tegenstand kan breken. Te veel linkse en radicale mensen zien dat fascistische karakter van het FvD nog steeds niet of onvoldoende in.
Er is echter ook de omgekeerde vergissing, die vrijwel op hetzelfde neerkomt. Er zijn er onder ons gelukkig die het fascistisch karakter van het FvD wel inzien. Maar te veel van ons voegen er aan toe: hetzelfde geldt ook voor VVD en CDA. Het zijn allemaal fascistenclubs. Rechts is als zodanig fascistisch, het neoliberalisme is feitelijk ook een soort van fascisme. Ik deel de woede en de zorg die aan deze houding ten grondslag ligt. CDA en VVD voeren een beleid van uitsluiting en onderdrukking, en gaan daarbij over lijken. Het neoliberalisme behandelt mensen maar al te vaak als kostenpost, zodra ze onvoldoende winst opleveren. Het reactionaire, gewelddadige karakter van het huidige neoliberalisme-aan-de-macht is glashelder. Dat neoliberalisme dient bestreden te worden, en VVD en CDA zijn onze vijanden.
Maar niet alles wat gewelddadig, onderdrukkend en racistisch is, is daarmee vanzelf ook fascisme. Door het verschil tussen fascistische politiek enerzijds, en de huidige neoliberale politiek anderzijds, weg te wissen, door ze allemaal op die ene grote fascistenhoop te gooien, wordt de dreiging die van het FvD uit gaat, schromelijk en gevaarlijk onderschat. Er is wel degelijk een onderscheid tussen wat Van der Galiën aanduidt als ‘burgerlijk rechts’ enerzijds, en ‘extreemrechts’ anderzijds. We verliezen dat onderscheid slechts tot onze eigen schade uit het oog. Niet voor niets noem ik het CDA een colloborateursclub, geen fascistenclub.
En als CDA en VVD al fascistisch zijn, waarom zouden we ons dan druk maken als er nog een derde fascistenclub dreigt mee te gaan besturen? Het is dan toch immers een pot nat. Ik denk dat hier ook een reden ligt waarom het nog niet tot felle acties tegen de dreigende deelname van FvD aan het provinciebestuur komt. Wie het FvD niet als fascistisch ziet, maar als gewoon iets-rechtser-rechts, hoeft nu niet op extra alarm. Wie alle rechtse partijen als fascistisch ziet, hoeft echter nu ook niet op extra alarm. De twee vergissingen zijn elkaars spiegelbeeld, en werken de huidige passiviteit in de hand. Die passiviteit kan maar beter zeer snel veranderen.
Het is dus nodig om verschil te blijven maken tussen de huidige vorm van politiek, en de fascistische vorm ervan. Laten we hopen dat het verschil niet pas tot zulke mensen doordringt als FVD of PVV de regeringsmacht hebben overgenomen en de omvorming van Nederland in de richting van een fascistisch regime in volle gang is.
Zulk verschil ga je echt merken, mocht het zo ver komen. Het gangbare uithollen van de rechten van mensen met een migrantenafkomst, mensen met een donkere huidskleur, mensen met een moslim-achtergrond en van vluchtelingen zou escaleren tot regelrechte, openlijke rechteloosheid en staatsterreur.
Van de toch al beperkte ruimte om bovengronds actie te voeren, zou weinig tot niets overblijven als fascisten de macht hebben. In de huidige politieke vorm waarin het neoliberalisme opereert worden KOZP-demonstraties wel al sterk ingeperkt, maar niet volledig onderdrukt. Onder fascistische verhoudingen zouden ze uit elkaar worden geschoten, en organisatoren tot jarenlange celstraffen worden veroordeeld, of erger. In de huidige verhoudingen wordt iemand als Joke Kaviaar twee maanden en twee weken opgesloten voor het schrijven van kritische artikelen en het deelnemen aan een demonstratieve actie in een gemeenteraadszaal. Onder fascistisch bestuur zou ze de buitenkant van de gevangenis gewoon niet meer te zien krijgen. Het maken van een blog zoals waar deze tekst op verschijnt zou in een fascistisch regime levensgevaarlijk zijn. Bij klimaatdemonstraties en scholierenstakingen zou de vrolijkheid worden uitgeranseld, van staatswege en/of door paramilitaire groepen en knokploegen. Fascisten aan de macht is echt nog iets anders dan democratische neoliberalen aan de macht.
Het fascisme is dus niet hetzelfde als de huidige politieke vorm waarin het neoliberalisme opereert, hoe akelig die vorm al is. Het is niet nodig om die huidige vorm te verdedigen om toch te erkennen dat een overgang naar fascistische verhoudingen de speelruimte om ons te verzetten ernstig verder zou verkleinen, en de onderdrukking van migranten, moslims en vluchtelingen aanzienlijk zou verscherpen. Die ontwikkeling dienen we te dwarsbomen, niet om de bestaande orde te verdedigen maar om maximale ruimte en zo gunstig mogelijke voorwaarden te behouden dan wel te kunnen creëren voor de noodzakelijke strijd voor vrijheid in gelijkwaardigheid en solidariteit.
Er is alle reden voor een staat van scherp verhoogde antifascistische waakzaamheid. En bij die waakzaamheid hoort actie. De tijd dringt.
Noten:
1 ‘CDA-leider steekt geen stokje voor samenwerking met FvD in Brabant’, NOS, 16 februari 2020
2 Pyt van der Galiën, ‘CDA sluit regering met fascisten niet langer uit’, Krapuul, 16 februari 2020 ; zie eerder al Pyt van der Galiën, ‘Brabant: coalitie burgerlijk rechts en fascisten komt steeds dichterbij’, Krapuul, 14 februari 2020. In de kop wederom dat typerende en zeer verstandige onderscheid tussen ‘burgerlijk rechts’ en ‘fascisten’.
Ook verschenen bij: PeterStormt
