10. “Vluchtelingen krijgen hier een huis vol met gratis spullen.”
Deze stelling wordt met name gezien in reacties van lezers op social media of op artikelen op nieuwswebsites.
Wat krijgt een vluchteling dan precies bij plaatsing in een gemeente52?
Op het moment dat een vergunninghouder in aanmerking komt voor een huurwoning in de gemeente waar hij of zij geplaatst is, dan heeft deze meestal (na een soms jarenlang verblijf in AZC’s en veelvuldige overplaatsingen) niet de spullen of de financiële middelen om dat huis te stofferen en te meubileren.
Vanaf de ondertekening van het huurcontract krijgt de vluchteling een bijstandsuitkering toegekend en is er een bedrag beschikbaar voor de aanschaf van meubilair en witgoed. Dit bedrag verschilt per gemeente en varieert tussen de €1.000 en de €1.300 euro. De vluchteling krijgt dit bedrag niet cadeau; het wordt verstrekt als lening die in totaliteit moet worden terugbetaald.
De meeste mensen met een laag inkomen die witgoed nodig hebben – en zeker op een moment dat meerdere apparaten in één keer moeten worden aangeschaft – besluiten dan om tweedehands witgoed aan te schaffen, zodat de kosten zo laag mogelijk kunnen worden gehouden. Maar ondanks het feit dat de vluchteling de lening terugbetaalt (en de aanschaf van witgoed dus feitelijk zelf bekostigt), legt de gemeente aan vluchtelingen de verplichting op om nieuw witgoed aan te schaffen; wasmachine, koelkast en gasfornuis moeten nieuw worden gekocht, anders wordt de lening geweigerd. Dit betekent dat een substantieel gedeelte van het beschikbare bedrag al opgaat aan de aanschaf van deze drie apparaten.
Ook heeft de vluchteling geen eigen keuze als het gaat om het afsluiten van een zo goedkoop mogelijke zorgverzekering, maar wordt het afsluiten van een zorgverzekering bij een door de gemeente gecontracteerde zorgverzekeraar verplicht. Met name de jongere vluchtelingen die normaal gesproken in aanmerking zouden komen voor goedkopere zorgpremies, zijn zo per maand duurder uit.
De vaste lasten en de afbetaling van de lening starten gelijk in de eerste maand. Vluchtelingen mogen echter niet zelfstandig huur- en zorgtoeslagen aanvragen; dit kan alleen via Vluchtelingenwerk, waarna de vluchteling in een speciale screeningsprocedure terecht komt. Dit betekent dat het enkele maanden duurt voordat de verschillende toeslagen maandelijks gestort worden53.
Iedere vluchteling moet verplicht een inburgeringscursus volgen en een inburgeringsexamen afleggen54. Als een vluchteling niet binnen twee jaar slaagt voor het inburgeringsexamen, dan riskeert hij of zij de intrekking van de verblijfsvergunning. De kosten voor deze cursus en het examen worden in principe de eerste keer door de overheid gedragen. Het kan echter zijn dat een vluchteling niet gelijk de eerste keer slaagt: bijvoorbeeld omdat de vluchteling in het land van herkomst geen onderwijs heeft gehad en dus als analfabeet start, of omdat er door traumagerelateerde problematiek concentratiestoornissen zijn. In dat geval moeten vluchtelingen de kosten van de volgende examens zelf betalen, à €350.
52 De hierna volgende informatie is verkregen door interviews met vluchtelingen en tijdens gesprekken tussen vluchtelingen en medewerkers van Vluchtelingenwerk Nederland, waar ik als ondersteuner bij zat.
53 Wellicht gaat hier verandering in komen, zie hier
54
Deel van een serie door Dhjana.
Eerdere afleveringen: Ten geleide, deel 1, deel 2, deel 3, deel 4, deel 5, deel 6, deel 7, deel 8, deel 9.
