Veel klimaatprotest in allerlei landen afgelopen zaterdag, ook in Nederland. Veel protest ook de afgelopen dagen om de staatsgreep te verslaan in Soedan. Repressie bleef vervolgens bepaald niet uit. De gebeurtenissen probeer ik te volgen, maar in deze kroniek laat ik ze liggen. Deze week in de aanbieding: berichten uit Peru, Iran, de VS en om te beginnen Polen.
- Polen: weer strijd tegen anti-abortuswet
- VS: Striketober, Great Resignation en meer
- Peru: blokkades tegen mijnbedrijf
- Iran: arbeidersprotesten
Polen: weer strijd tegen anti-abortuswet
In Polen is de strijd voor abortusvrijheid opnieuw naar de voorgrond gekomen. Op 22 september overleed Izabela, een vrouw van dertig, tijdens haar zwangerschap. De foetus had ernstige problemen, maar artsen wachtten tot de toekomstige baby daadwerkelijk dood was. Pas toen wilden ze overgaan tot abortus, maar toen was het te laat. De vrouw overleed aan sepsis en hartstilstand. Dit kwam pas zeer recent naar buiten.
Deze vrouw had niet dood hoeven gaan als artsen meteen hadden ingegrepen en niet hadden gewacht op de dood van de foetus. Maar Polen kent sinds vorig jaar een anti-abortuswet die abortus verbiedt, behalve na verkrachting of het leven van de zwangere persoon in gevaar is. Een ernstige afwijking aan de foetus – zoals in dit geval – geeft dus geen recht op abortus. Het is aannemelijk dat artsen daarom wachtten, al wees de regering naar door artsen gemaakte fouten.(1) Als die echter zijn gemaakt, dan is dat door de wetgeving in de hand gewerkt. Die wet beloont immers afwachten tot er echt levensgevaar is – en dus het risico nemen dat het te laat is. Het is volstrekt legitiem om de dood van deze vrouw met de repressieve anti-abortuswetgeving in verband te brengen.
Dat deden veel mensen dan ook. Maandag 1 november 2021 waren in diverse Poolse steden wakes. Demonstranten hadden leuzen bij zich als ‘Genoeg’ en ‘Niet een vrouw meer’. Iemand van een abortus support groep in Polen stelde over de doktoren, de foetus en de vrouw vast: ‘Ze keken en wachtten tot het hart van de foetus ophield met kloppen. Zij had ook een hart dat stopte met kloppen!’(2) Protesten vonden plaats in stilte, in Gdansk, Kraków en in de hoofdstad Warschau.(3)
Op zaterdag 6 november volgden grote demonstraties vanwege dezelfde zaak, tegen die akelige anti-abortuswet. Een van die demonstraties begon bij de plek waar rechters vorig jaar het recht op abortus nog verder inperkten en dus de abortusvrijheid in geval van ernstige afwijkingen bij de foetus schrapte, het gebouw van het Constitutionele Hof.(4) De crime scene dus. Dat was in Warschau maar in andere steden waren ook demonstraties.
Het is bemoedigend dat, in het door rechts steeds autoritairder bestuurde Polen, demonstraties als deze keer op keer blijven plaatsvinden. Of ze voldoende zijn om de regering echt te verslaan, is vooralsnog twijfelachtig. Maar de regering voelt wel druk. Adam Niedzilski, minister van volksgezondheid in Polen, zegt dat artsen gewoon betere instructies nodig hebben: bij levensgevaar staat de wet ingrijpen toe (5)… Maar de wet is nu juist zo kwalijk omdat ze artsen dwingt daarop te gaan zitten wachten en het risico dat het te laat is, absurd groot maakt.
Bovendien is het niet alsof de wet okay zou zou zijn als artsen iets eerder – bij het vaststellen van een afwijking, bijvoorbeeld – al zouden mogen ingrijpen. Of iemand abortus laat plegen is de keus, niet van artsen en van wetgevers en politici, maar aan de zwangere persoon zelf. Abortus hoort vrij te zijn, niet onderworpen aan welke patriarchale autoritaire wettelijke bepalingen dan ook.
VS: Striketober, Great Resignation en meer
In de VS zijn groepen arbeiders flink aan het staken. Sommige van die stakingen duren al geruime tijd. Er staan serieuze zaken op het spel.
Bij Kellogg’s bijvoorbeeld. Arbeiders staken in vier vestigingen van dat voedingswarenbedrijf: in Michigan, Nebraska, Tennessee en Pennsylvania.(6) De staking is al een maand bezig, het gaat om 1400 arbeiders, georganiseerd via de Bakery, Confectionary, Tobacco Workers and Grain Millers’ International Union oftewel de BCTGM. Het conflict draait om de eis van Kellogg’s om de verdeling in twee groepen personeelsleden met verschillende rechten steeds verder in het voordeel van het bedrijf te verschuiven. Mensen die nieuw in dienst komen krijgen geen recht op de pensioen – en gezondheidsregeling waar personeel dat langer in dienst is wel aanspraak op kan maken. Eerst was er nog een maximum van dertig procent gesteld aan het aantal personeelsleden dat die nieuwkomersvoorwaarden kreeg opgelegd. Kellogg’s wil die grens verleggen. Daarmee dreigt een steeds groter deel van het personeel die slechte arbeidsvoorwaarden opgelegd te krijgen. Om dat te blokkeren, staken arbeiders. Onderhandelingen zijn onlangs weer vastgelopen, omdat de vakbond het terecht vertikte om akkoord te gaan met Kellogg’s asociale plannen. Het is zeer te hopen dat arbeiders het volhouden, en daarvoor is solidariteit en ondersteuning door anderen zeer welkom.
Heel interessant is ook een staking bij Deere, een bedrijf waar ze apparatuur voor de bouw en de landbouw maken.(7) In 12 vestigingen van het bedrijf zijn daar arbeiders in staking. De betrokken vakbond, de United Auto Workers (UAW) had eerder al bijna een overeenkomst met het bedrijf. Volgens dat akkoord zouden arbeiders 5 tot 6 procent loonsverhoging krijgen, en later nog eens 3 procent. Vakbondsleden stemden dat akkoord in grote meerderheid weg en staakten door. Op 2 november had de bond een nieuw akkoord bereikt, met daarin een loonsverhoging van 10 procent. Een meerderheid van 56 procent van vakbondsleden stemde wederom tegen! De staking gaat door. Overigens gingen arbeiders bij twee vestigingen wel akkoord. Maar in grote lijnen zeggen arbeiders: dit is ons niet genoeg. En waarom ook. Arbeider Derek Woolam zei dat zijn vader toen hij met pensioen ging een hoger loon bij Deere dan hij nu verdient. Arbeiders willen een inhaalslag, een loon om behoorlijk van te leven, en dat vergt dus meer dan die tien procent.
Dit past in een breder plaatje. Bedrijven in de VS hebben personeelstekorten. Steeds meer arbeiders willen niet werken tegen de lage lonen die ze krijgen aangeboden. Voor arbeiders bij Deere’s betekent dit: we gaan staken voor hoger loon. Veel andere arbeiders zeggen: toedeledokie, bekijk het maar met dat werk, ik neem ontslag. Dan maar een tijdje van spaarcenten leven, werkloosheidsuitkering vangen of kijken of je zelf een bedrijfje kunt starten. Het verschijnsel heeft al een naam: ‘The Great Resignation’.(7) Sommigen spreken in dit verband zelfs van een informeel soort algemene staking. De daadwerkelijke stakingsgolf is ook van een maan voorzien, er wordt gesproken van Striketober.(8) Daar kunnen we inmiddels Strikevember aan vast plakken.
Het zal er in de stakingen steeds wel op aan komen dat initiatief en zeggenschap van de strijd van onderop wordt uitgeoefend, door betrokken werkers zelf en niet door vakbondsbestuurders over hun hoofden heen. Zoals arbeiders tegen een slecht akkoord kunnen stemmen, zo kunnen ze ook stakingen op gang brengen, gaande houden, in eigen handen nemen. Voor een werkelijk succesvolle stakingsstrijd is zoiets van het grootse belang.
Peru: blokkades tegen mijnbedrijf
Kort bericht nog uit Peru. Daar blokkeren boze mensen de toegang tot een kopermijn van het Australische mijnbedrijf BHP Billiton.(10) Boeren uit de streek zijn kwaad omdat de kopermijn, Antamina geheten, voor haar uitbreiding grond van arme boeren heeft gebruikt, terwijl het bedrijf de gemeenschap niet bepaald ten goede komt. Blokkades duurden een week. Op 31 oktober zag Antamina zich genoodzaakt het bedrijf stil te leggen. Op 2 november schortten actievoerders de blokkades op, maar ze willen met blokkeren doorgaan zolang ze niet als gesprekspartners worden erkend.
Iran: arbeidersprotesten
Ten slotte even naar Iran. Daar vonden de afgelopen maanden grote stakingen plaats in de energiesector, bij oliebedrijven en dergelijke. Arbeiders zijn veelal wel weer aan het werk gegaan na toezeggingen, om het werk soms weer neer te leggen als die niet worden nagekomen. Het blijft dus rommelen. Intussen zijn er ook in andere bedrijfstakken acties: ene protest van arbeiders van autobedrijf Arak op 3 november, ‘tegen lage salarissen en slechte levensomstandigheden’ ; en een werkonderbreking van bouwvakkers in de provincie Chabahar. Ze hadden hun loon nog niet ontvangen, vandaar.(11)
Dit soort protesten zijn kennelijk min of meer schering en inslag in Iran als je berichtgeving oppikt. En het is niet niks, gezien het repressieve karakter van de Iraanse staat. Kennelijk is de onvrede zo groot dat die staat zich genoodzaakt ziet een zeker niveau van protest te tolereren, zodat arbeiders in kleinere groepen op verschillende momenten stoom af kunnen blazen en niet allemaal tegelijk in staking gaan, en wellicht meer. Het lijkt me echter een kwestie van tijd – en van hoop en solidariteit! – voor er weer grotere arbeidersopstanden los komen.
Noten:
1 ‘Duizenden Polen de straat op na door vrouw die geen abortus mocht ondergaan’, Nu.nl, 7 november 2021, https://www.nu.nl/buitenland/6166433/duizenden-polen-de-straat-op-na-dood-vrouw-die-geen-abortus-mocht-ondergaan.html
2 Julia Conley, ‘ “Her Heart Was Beating Too!” Protests Erupt in Poland After Woman Dies as Direct result of Abortion Ban’, Common Dreams, 2 november 2021, https://www.commondreams.org/news/2021/11/02/her-heart-was-beating-too-protests-erupt-poland-after-woman-dies-direct-result
3 ‘Polish abortion law protests over woman’s hospital death’, BBC, 3 (?) november 2021, https://www.bbc.com/news/world-europe-59130948 (er staat geen datum bij het artikel, er staat ‘five days ago’, en dat is dus 3 november. Ik twijfel echter of dit klopt. Als het artikel er meer dan een week staat, verschijnt er vermoedelijk een datum en kan ik het eventueel aanpassen).
4 ‘Polen massaal op de been tegen abortuswet na dood zwangere vrouw’, NOS, 7 november 2021, https://nos.nl/artikel/2404661-polen-massaal-op-de-been-tegen-abortuswet-na-dood-zwangere-vrouw
5 ‘Polen demonstreren tegen strenge abortuswet na dood zwangere Iza (3)’, RTL Nieuws 6/7 november 2021, https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5265522/polen-demonstratie-abortuswet-dood-zwangere-iza-30
6 Alex N. Press, ‘The Strike at Kellogg’s Is Now Entering Its Second Month’, Jacobin, 5 november 2021, https://jacobinmag.com/2021/11/kelloggs-strike-bctgm-union-tiered-contracts
7 ‘US: Deere union workers reject contract offer, extend strike’, Aljazeera, 3 november 2021, https://www.aljazeera.com/economy/2021/11/3/deere-employees-reject-contract-offer-will-stay-on-strike
8 Zie bijvoorbeeld Erika Rodriguez, ‘The Great Resignation has employers sweating. It’s time to escalate the pressure’, The Guardian, 1 november 2021, https://www.theguardian.com/commentisfree/2021/nov/01/great-resignation-employers-sweating-time-to-escalate-pressure
9 Zie onder meer Antony Pahnke, ‘“Striketober” can be a turning point for the US labour movement’, Aljazeera, 29 oktober 2021, https://www.aljazeera.com/opinions/2021/10/29/striketober-can-be-a-turning-point-for-the-us-labour-movement
10 ‘Protests shut down Peru’s largest copper mine’, CounterVortex, 5 november 2021, https://countervortex.org/blog/protests-shut-down-perus-largest-copper-mine/
11 ‘Iran: Workers Strikes in Parsian refinery, and Arak car manufacturing’, Free Them Now, 4 november 2021, https://free-them-now.com/?p=3281 (gevonden via Labourstart.org)
Peter Storm
- Ook verschenen bij PeterStormt
- Uitgelichte afbeelding: By Xtremizta – https://www.flickr.com/photos/locoperucho/4658256759/in/photostream/, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=16048547
