Yanis Varoufakis heeft Jeroen Dijsselbloem een onbetrouwbare intellectuele lichtgewicht genoemd in een interview aan El País. Het is alsof Cristiano Ronaldo een trap heeft uitgedeeld aan het schoppertje Nigel de Jong, die het van spelbederf moet hebben. Hoe terecht de uitspraak van de Griekse ex-minister van Financiën ook is, het is klein bier. Veel belangrijker is zijn schets van Wolfgang Schäuble, zijn Duitse ex-collega. De Duitser is de kwade genius achter de poging tot vervolmaking van de neoliberale Europese Unie in haar huidige vorm.
Hayek
In het vervolg van dit artikel kan ik dankbaar gebruik maken van eerdere analyses en uitleg op Krapuul. Ik noem dit expliciet want op Krapuul verschijnen de nodige trefzekere stukken. Fact free verhalen laten we liever over aan mainstream media. De Nederlandse MSM hebben overigens geen aandacht besteed aan de deconfiture van Dijsselbloem door Varoufakis, terwijl internationaal georiënteerd Politico dat wel deed.
Ik ga door met mijn verhaal. Zo is de gedachtegang van Friedrich von Hayek, de voornaamste aartsvader van het neoliberalisme, al ter sprake gebracht in ‘Hayeks natte droom: de huidige EU‘. Deze Hayek was een fan van de Chileense dictator Augusto Pinochet – Milton Friedman, een andere belangrijke neoliberale aartsvader, was trouwens ook fan. Deze achtergrond is elementair om te onthouden dat het neoliberalisme een ideologie zonder scrupules is: voor zwakheid past alleen verachting.
Schäuble vreest de matigende, zwakheid enigermate tolererende invloed van het Europees Parlement op de Europese Commissie (EC). Dat kunnen we niet hebben, volgens de Duitser. Daarom wil hij de portefeuilles van Mededinging en Handel uit de EC wegsnijden en onderbrengen in een apart ‘onafhankelijk’ orgaan. Opdat alleen de belangrijkste marktspelers daar onderling kunnen bakkeleien zonder storende invloed van publieke verantwoording. Varoufakis verwijst in het interview ook naar Schäuble’s voorstel. Dit voorstel moet de neoliberale structuur van de EU versterken.
Varoufakis’ kruistocht
De afgelopen zes maanden heeft met name Varoufakis hard gestreden tegen het neoliberale karakter van de EU. Omdat hij daarmee een bedreiging vormde voor de bestaande machtsstructuur mocht Syriza niet slagen: ‘Syriza was tot falen gedoemd‘. De vernedering van de Griekse regering dient als afschrikwekkend voorbeeld. Op korte termijn hebben Schäuble en consorten daarmee succes. Zo is Podemos in Spanje fors in kiezersgunst gedaald.
Maar Varoufakis merkt in het interview op:
We hebben zes maanden lang gestreden. Voor degenen die zeggen dat we hebben gefaald, dat deze zes maanden tevergeefs waren, zeg ik: “Nee, we hebben niet gefaald.” Nu hebben we een debat in Europa dat niet alleen over Griekenland gaat, het gaat over het continent. Een debat dat we anders niet hadden gehad. Een debat dat het gewicht van Griekenland, van ons continent, in goud waard is. [vertaald uit het Engels]
Tja, je kunt argumenteren wat je wilt, uiteindelijk gaat het om de lakmoesproef, ’the proof of the pudding is in the eating’ zoals de Engelse taal het zo mooi uitdrukt. Ten langen leste moest een lidstaat opstaan tegen de neoliberale EU-politiek om de onmogelijkheid van succes van een land afzonderlijk aanschouwelijk te maken.
Soevereiniteit
Het debat gaat derhalve tevens over soevereiniteit. Ik ben blij met de serie bijdragen van collega Leo Schmit over dit topic. In mijns inziens het beste stuk ‘Noorse soevereiniteit‘ laat hij zien hoe Noorwegen naar het pijpen van de NAVO moet dansen. Dat is van belang omdat Noorwegen door een groep in Nederland wordt beschouwd als voorbeeld van een natie die los staat van het ‘juk’ van de EU. Maar zelfs als je daar geen lid van bent, ben je slechts soeverein om ja en amen te zeggen tegen een grote speler op het wereldtoneel.
Plan B
En ik ben ook blij met de bijdrage van gastcollega Peter Pot: ‘Krugman heeft groot gelijk, Syriza faalde op alle fronten‘. Ofschoon we pertinent met elkaar van mening verschillen. Het stuk geeft een goed beeld van een simpele gedachtegang (van velen): je belooft iets en als je niet slaagt, doe je het fout. Zo werkt politiek niet. Politiek is oneindig veel complexer. Een tip: lees of herlees Il Principe (De Heerser) van Niccolò Machiavelli. Politiek gaat onder meer over liegen, bedriegen, aansprekende retoriek, vorming van strategische coalities, voorlopig onbereikbare langetermijndoelen en soms ook gewoon over de waarheid op tafel leggen, zoals Varoufakis doet. De weergave van de simpele gedachtegang geeft tevens het belang aan van Varoufakis’ post-ministeriële verslagen van de gang van zaken in de beraadslagingen in de eurozone. Een insider vertelt precies, soms ondersteund door geheime opnames van gesprekken, welke snode plannen er spelen.
Overigens blijkt uit verklaringen van Varoufakis dat er wel degelijk een plan B voor Griekenland was. Paul Krugmans verwijt van een ontbrekend plan B is onterecht. Maar het risico van plan B werd te groot ingeschat en het is derhalve niet uitgevoerd door de Griekse regering. Vooralsnog is Schäuble aan de winnende hand. Maar Varoufakis’ odyssee vormt wel een gigantische bedreiging voor de Duitser, Dijsselbloem en andere kompanen.
