Saoedi-Arabië executeert 47 politieke gevangenen

Saoedi-Arabië heeft afgelopen nacht 47 politieke gevangenen geëxecuteerd, waaronder de sjiitische geestelijke Nimr al-Nimr. De meeste gevangenen werden volgens het Saoedische Ministerie van Binnenlandse Zaken  geëxecuteerd wegens betrokkenheid bij een aantal door Al Qaeda opgeëiste bomaanslagen. Het probleem is dat niemand kan beoordelen of dat juist is: de rechtszaken vonden achter gesloten deuren plaats.

Let nobody fool you about “due process” in the case of these executions in Saudi Arabia – the trials and executions happened in secret.

— Iyad El-Baghdadi (@iyad_elbaghdadi) January 2, 2016

Hoe dat ook zij, al-Nimr was in elk geval niet betrokken bij Al Qaeda. Nimr al-Nimr was de enige sjiitische leider die in 2011 de protesten en demonstraties in het oosten van het land en in het naburige Bahrain steunde. De meeste andere geestelijken riepen uit angst voor represailles – demonstreren is in Saoedi-Arabië verboden –  sjiieten zelfs op thuis te blijven en niet deel te nemen aan publieke protesten. Die angst bleek niet ongegrond: de Saoedische politie trad hard op tegen de demonstraties en doodde in 2011/2012 zeker 20 deelnemers. In 2012 werd al-Nimr gearresteerd, wat leidde tot heropleving van de protesten. Het harde optreden van de politie, in combinatie met het gebrek aan steun uit de rest van het land leidde er uiteindelijk toe dat de protesten verliepen.

Al-Nimr wilde vrije verkiezingen en een einde aan de institutionele discriminatie van sjiieten in Saoedi-Arabië. Volgens hem zouden Saoedi’s hun eigen regering moeten kunnen kiezen en diende het Saoedische koningshuis te vertrekken, liever vandaag dan morgen.  Ook verklaarde hij enkele keren publiekelijk dat het in meerderheid sjiitische oosten van het land zou moeten overwegen zich af te scheiden, indien er geen gehoor zou worden gegeven aan de eis tot democratisering. Op de Saoedische autoriteiten werkten deze uitlatingen natuurlijk als een rode lap op een stier.

Amnesty International oefende felle kritiek uit op de rechtszaak tegen al-Nimr. Volgens de mensenrechtenorganisatie waren de aanklachten tegen de geestelijke gebaseerd op uitlatingen tijdens interviews en toespraken, waarin al-Nimr op geen enkel moment opriep tot geweld.

Evidence for all the other charges he was convicted of came from religious sermons and interviews attributed to the cleric. Amnesty International’s review of these texts confirms that he was exercising his right to free expression and was not inciting violence. Some of the charges, such as disobeying the ruler, should not be offences as they criminalize the right to freedom of expression. Other charges are vague and have been used simply to punish him for his peaceful activities.

Wat Saoedi-Arabië precies hoopt te bereiken met de executie van al-Nimr is onduidelijk. Mogelijk is het in de eerste plaats bedoeld om de sjiitische minderheid te intimideren. Door Iran zal de executie van al-Nimr ongetwijfeld worden opgevat als een bewuste provocatie. Dat Saoedi-Arabië de sektarische spanningen in de regio nog op wil laten lopen, zoals her en der gesuggereerd wordt, lijkt me ondanks alles onwaarschijnlijk, al is het gedrag van staten niet altijd even rationeel. Mogelijk is het Saoedische regime niet eens in staat zich te bevrijden uit de dodelijke omhelzing van Wahabitische reactionairen en sektarische anti-sjiieten, ook al zou het dat willen.