Herinnert u zich de overstromingen in de Nederlandse provincie Limburg nog, afgelopen zomer? Als u niet in het overstromingsgebied zelf woonde, uiteraard. Je hoort er niets meer over.*) Er is al zoveel schandaal dat zonder consequenties – eh – boven water komt, nietwaar. Ik zie er geen recent nieuws over behalve iets over verzekeringen die de schade “voor ondernemers” moeten vergoeden. De ramp is vergeten – in België en Duitsland was het erger tenslotte en het kabinet doet al zoveel goeds tegen de klimaatcrisis, lees ik ook.
Holland heeft zichzelf de kachel in gegraven, althans niet alleen Holland, maar het weggraven van hoogveen in Groningen, Friesland, Drenthe en de Peel leverde geen plassen op. Het afgraven van het laagveen wel, het heeft geleid tot het geheel aan plassen dat dan weer toeristische trekpleister kan zijn voor zeilers. “Nederland maakt zichzelf”, u krijgt er niet bij te horen dat eventueel ingepolderde gebieden moesten worden drooggelegd nadat ze eerst aangelegd waren. Het duidelijkste geval is het Haarlemmermeer – het heeft heel wat voeten in de aarde gehad om het drooggelegd te krijgen. Het mocht beslist niet Leidsemeer heten, want dan zou Leiden misschien moeten meebetalen.
U vraagt zich bij de naam Nieuw-Vennep wellicht nooit af: waar ligt (Oud-)Vennep eigenlijk? Het is een verdronken dorp dat op de plaats van het nieuwe Vennep lag.
Het onderhoud van dijken was sluitpost voor ingelanden (=grondbezitters binnen het waterschap, met doorslaggevend stemrecht) voor zie het allemaal te duur was. In voorbije eeuwen. En nu is het achterstallig dijkonderhoud niet anders. Maak uw borst maar nat (de zoveelste uitdrukking die te denken geeft tussendoor).
Die verwaarlozing van dijken speelde ook een rol bij de watersnoodramp in Zuidwest-Nederland, 1953. Hoezeer, is geen onderwerp van gesprek geweest, behalve voor de enige oppositiepartij in de Tweede Kamer, de CPN, die al evenzeer buitengesloten was als die ene enkele stem dit jaar over de coronacrisis. De CPN had gelijk maar zou dat niet gekregen hebben, zelfs als ze niet hadden geklaagd dat het geld aan “defensie” werd verspild.
Het afgebeelde boek van Kees Slager, een beeldende oral history van de overstroming is tot mijn verrassing nog steeds leverbaar. Er zou een herdruk nodig hebben moeten zijn vanwege de nieuwste overstroming, maar daarover is mij niets bekend. Het lag op de stapel “nog te lezen” – waterstaatkundige onderwerpen hebben mijn voortdurende aandacht die evenwel regelmatig wordt doorbroken. Doordat het in mijn datsja lag heeft het ondanks de gerechtvaardigde aanbeveling van de Haagsche Courant op het omslag – ach, waar zijn de couranten van weleer – een tijd geduurd totdat ik het helemaal gelezen had. Het is en blijft een zeer belangrijk boek over een stuk Nederlandse geschiedenis dat door het Deltaplan overschaduwd wordt.
Eerst nog over die dijken. Het gebrekkig onderhoud ligt aan “de boeren” die zuinig zijn (die ergerlijke reclamespreuk van Unilever zou over dat soort lui moeten gaan). Soms laten ze hun koeien over het binnentalud grazen, waardoor de dijk verder wordt ondermijnd. En de rijksoverheid had ook andere prioriteiten. Heeft die nog steeds, zoals we weten na COP26.
De ramp vindt plaats in de nacht van 31 januari 1953 op 1 februari – een zondag. Velen worden overrompeld in hun slaap. Over hoe mensen moeten toezien hoe hun allernaasten worden meegesleurd door de binnenstormende zee ga ik niets meer zeggen dan wat in deze zin staat, men leze het boek.
De huizen en dus de bewoners die het meest getroffen worden zijn die van de arbeiders, in Zeeland vaak landarbeiders in dienst van die zuinige boeren. Die ook geen hand uitsteken voor de herstelwerkzaamheden, dat is werk voor de arbeiders.
In de nasleep van de ramp is het snel afgelopen met het landarbeiderswezen. De landbouw wordt gemechaniseerd in het kader van herstelbetalingen, de arbeiders vinden emplooi in de bloeiende haven van Rotterdam.
Er werd flink geprofiteerd van de herstelbetalingen, niet alleen die welke tot de mechanisering (“modernisering”) van het landbouwbedrijf hebben geleid. Wat met “de kennis van nu” zeker opvalt: de Sywertjes zijn echt van alle tijden.
In Overijssel wordt gratis en voor niets door vrijwilligers rijshout verzameld voor het dichten van de dijken in Zeeland. Neenee hoho, gratis rijshout, dat kan zomaar niet. Dat is marktverstoring! Dat moet wel geld kosten zodat iemand rijk kan worden. Of blijven.
Wat is hier veel herkenbaar en wat is er eigenlijk weinig veranderd.
*) Toch wel. In Nederland gaat het natuurlijk over geld, wel 250 miljoen of zoiets – in Duitsland gaat het om 30 miljard en heel wat doden.
- Uitgelichte afbeelding: Door Nationaal Archief – Geruïneerde huizen tijdens de Watersnoodramp van 1953, No restrictions, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=11827954
