De titel zegt eigenlijk alles al: na langdurig beraad heeft het Poolse constitutioneel gerechtshof zijn oordeel over de door PiS doorgedrukte wijzigingen in de werking van het het Poolse constitutioneel gerechtshof als ongrondwettelijk beoordeeld.
Alleen de in een controversiële benoeming door de regerende PiS geplaatste rechters oordelen dat het prima is, zo.
Een belangrijke wijziging waar het hof ernstige moeite mee heeft is dat onder de nieuwe regels een minderheid van 4 rechters (er dienen 15 rechters in het tribunaal) de mogelijkheid krijgt om uitspraken van het hof voor zes maanden te blokkeren. Opvallend genoeg kunnen hiermee de rechters die PiS heeft geïnstalleerd het werk van het orgaan volkomen platleggen.
Daarnaast eisen de nieuwe regels dat zaken voortaan zullen worden behandeld in de volgorde waarin ze binnen komen, waarmee het voor het hof onmogelijk wordt gemaakt om adequaat te reageren op politiek gemotiveerde wetswijzigingen.
Ook het feit dat zelfs na een uitspraak van het hof alsnog een handtekening van de president wordt vereist geeft aan dat PiS hardnekkig blijft pogen om van het hof een symbolisch ornament te maken, dat volledig ondergeschikt is aan de wensen van de heersende regering.
Krzysztof Mieszkowski, leider van Teatru Polskiego we Wrocławiu is van mening dat Jarosław Kaczyński, officieel slechts partijleider van PiS, maar in de praktijk ook de sterke man achter President Duda en premier Beata Szydło, uit is op een dictatuur: in zijn ogen is een illiberale samenleving waarin de regering naar willekeur kan handelen een droom van de feitelijke leider van Polen.
Ook vanuit de Europese Unie is ernstige kritiek op het handelen van de Poolse regering steeds duidelijker hoorbaar: de Commissie van Venetië noemt de gang van zaken rondom het constitutionele hof “een ernstige bedreiging van de Poolse rechtsstaat” en is van mening dat de huidige gang van zaken kan zorgen voor een ernstig gevaar voor de mensenrechten in het land.
Polen, dat de zesde economie van de EU vormt, en het grootste ex-communistische land binnen de unie is riskeert met de koers die momenteel gevaren wordt ingrijpende sancties binnen de unie, waaronder de ontneming van het stemrecht in het Europees parlement. Hiertoe is echter een unanieme stemming onder de overige lidstaten noodzakelijk, en de grote vrienden van rechtstaat en mensenrechten in Hongarije hebben al aangegeven hier nooit aan mee te willen doen.
Binnen Polen gaan intussen stemmen op die waarschuwen voor het verlies van de nog altijd prille democratie in Polen: veel mensen met ervaringen onder het communisme en de nationalistische periode tussen WO I en WO II zien angstige parallellen in de wijze waarop overheden chauvinisme aanwakkeren ten koste van een kritische geschiedschrijving, en de opkomst van extremistische groeperingen als ONR en fascistisch georiënteerde groepen hooligans.
In het Poolse straatbeeld is deze verandering al duidelijk zichtbaar: de modetrends onder jonge Polen neigen naar nationalistische symbolen en semi-militaire insignia.
(voor een grondige Engelstalige analyse van de wijze waarop PiS het constitutionele hof van Polen de nek om heeft gedraaid, zie Farewell to the Polish Constitutional Court door Hoogleraar in de Rechten en directeur van het Departement Europees en Vergelijkend Recht aan de Universiteit van Gdańsk, Polen, en op dit moment (2015 – 2016) een Fulbright Visiting Professor aan de Berkeley Law School, Universiteit van Californië.)
