Paus Franciscus roept de wereldleiders tot de orde over het klimaat

Na elk rapport van het IPCC (de Intergouvernementeel Werkgroep inzake klimaatverandering) is te horen dat er bijna geen tijd meer is om een klimaatcrisis te voorkomen. Toch reageren overheden te weinig en te traag op dit doemscenario. In een niet mis te verstane boodschap stelt paus Franciscus het economische systeem in vraag en wijst hij de wereldleiders op hun verdomde verantwoordelijkheid.

Naar aanleiding van de top van de G20 (de 20 grootste geïndustrialiseerde landen) in Rome, vlak voor de klimaattop in Glasgow, sprak Paus Franciscus een krachtige boodschap uit.

Volgens hem hebben de klimaatverandering en de pandemie onze grote kwetsbaarheid blootgelegd. Ook hebben ze talloze twijfels doen rijzen over onze economisch systeem en de manier waarop wij onze samenlevingen organiseren. “We zijn ons gevoel van veiligheid kwijt en ervaren een gevoel van machteloosheid en verlies van controle over ons leven.”

Opeenvolging van crises

De uitdagingen zijn immens. We worden geconfronteerd met een opeenvolging van crises in de gezondheidszorg, het milieu, de voedselvoorziening en de economie, om nog maar te zwijgen van de sociale, humanitaire en ethische crises. “Al deze crises zijn diep met elkaar verbonden. Zij voorspellen een perfecte storm die de banden zou kunnen verbreken die onze samenleving bijeenhouden.

In zijn Encycliek Laudato Si’ over het milieu benadrukte hij al dat de klimaatopwarming andere matschappelijke problemen als gezondheid, voedsel, water, nationale en internationale veiligheid, verergert.

Deze crisissen nopen ons “om radicale beslissingen te nemen die niet altijd gemakkelijk zijn”. Maar, zo voegt hij er aan toe, “tegelijkertijd bieden moeilijke momenten als deze ook kansen die we niet mogen laten liggen”.

We staan voor de keuze. Ofwel plooien we terug op onszelf en zoeken we onze toevlucht tot protectionisme en uitbuiting. Ofwel zien we in de situatie een reële kans op verandering. Voor de paus kan alleen deze laatste optie ons naar “een helderdere horizon leiden”. Maar dat kan alleen maar op basis van “een hernieuwd gevoel van gedeelde verantwoordelijkheid voor onze wereld en een daadwerkelijke solidariteit, gebaseerd op rechtvaardigheid”.

Immense uitdaging

Die optie stelt ons echter voor een “immense culturele uitdaging”. Het betekent dat we voorrang moet geven aan het “algemeen welzijn” (“common good”). Het vraagt om een verandering van perspectief, een nieuwe kijk waarin de waardigheid van ieder mens centraal staat.

“De belangrijkste les die we uit deze crises kunnen trekken, is dat we samen moeten bouwen zodat er geen grenzen, barrières of politieke muren meer zijn waar we ons achter kunnen verschuilen.” Als de zaken evolueren zoals dat nu het geval is dan zal de wereld binnen vijftig jaar onleefbaar geworden zijn. “Dat mogen we niet laten gebeuren.”

Ieder van ons kan zijn of haar steentje bijdragen. “Het is van essentieel belang dat ieder van ons zich inzet voor deze dringende koerswijziging, gesteund door ons eigen geloof en onze eigen spiritualiteit. We moeten onvermoeibaar werken aan het uitroeien van de kiemen van conflict, hebzucht, onverschilligheid, onwetendheid, angst, onrechtvaardigheid, onveiligheid en geweld.”

Dringende oproep

De paus stipt aan dat de mensheid nog nooit zoveel middelen tot haar beschikking heeft gehad om een klimaatcrisis te vermijden. Maar dan moeten de regeringsleiders hun verantwoordelijkheid opnemen. “De politieke besluitvormers die tijdens Cop26 in Glasgow bijeen zullen komen, worden dringend opgeroepen om doeltreffende antwoorden te geven op de huidige ecologische crisis en op die manier concrete hoop te bieden aan toekomstige generaties.”

Zijn boodschap is ook gericht naar ieder van ons: “Het is het herhalen waard, ieder van ons, wie en waar we ook zijn, kan zijn eigen rol spelen in het veranderen van het collectieve antwoord op de ongekende dreiging van klimaatverandering en de aantasting van ons gemeenschappelijk huis.”

  • Uitgelichte afbeelding: Door U.S. Department of State from United States – Secretary Blinken Meets With Pope Francis, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=111454716