Er was een tijd waarin vegetarisme, verzet tegen vivisectie en in het algemeen tegen wreedheid ten opzichte van dieren als het ware natuurlijk verbonden was aan het Nederlandse anarchisme. De rol bij het vegetarisme is voortreffelijk gedocumenteerd in Het dierloze gerecht. Een vegetarische geschiedenis van Nederland door Dirk-Jan Verdonk, thans getooid met de titel Dierloos – een geschiedenis van vegetarisme en veganisme in Nederland. Ik word er meermalen goed in geciteerd dus u begrijpt dat ik het van harte kan aanbevelen. Zowel het vegetarisme als het veganisme is krachtig voorgestaan door anarchisten, te beginnen met Domela en wat het veganisme betreft allereerst onze makker Bas Moreel. Het veganisme heeft het vegetarisme enigszins ingehaald: zuivel, eieren of honing zijn niet bijzonder diervriendelijke producten, zachtgezegd. Het lijkt mij dat we allang blij mogen zijn dat het vegetarisme niet meer met scheve ogen wordt aangezien door de Meerderheid: graseters, groenzoeters, u zult het niet meer horen. En veel vegetarische waar is als vanzelfsprekend ook al veganistisch verantwoord.
De vivisectiebestrijding is nogal in mindere mate een succesverhaal. De christen-anarchist Felix Ortt was op dit punt de grote voorman, een inzet van zo’n zestig jaar en nee, de cijfers van “gebruikte” proefdieren zijn niet noemenswaardig gedaald, nog steeds niet. Bij de oprichting van de Dierenbescherming waren christen-anarchisten Ortt, Bähler en Van Rees betrokken en verder de man achter Natuurleven, J.J. Hof. Over de rol van anarchisten als Hof bij het ontwakend natuurbesef rond 1900 zie hier . Of Dierenbescherming tot opzienbarende resultaten heeft geleid zou ik in deze tijden van megastallen, knorhoven en koeien het hele jaar in de schuur niet durven zeggen. Hier ligt een mooie taak voor dierenbevrijding, je hoort er eigenlijk niet veel meer over. Ik durf wel te zeggen, of men het weet of niet (ik heb de indruk van niet), dat de geesten voor een Partij voor de Dieren door het ethisch gekleurde anarchisme in Nederland rijp zijn gemaakt.
Dierenbevrijding – onder dit motto zijn in 1979 enkele bewoners van een afdeling van studentenflat de Zilverberg actief geweest. We hadden ons radiostation, Radio Kemphaan, waarover ik eerder geschreven heb . De naam verwees naar een karakteristieke vogel van het nabije Waterland. We hielden soms matineuze fietstochten om te kijken of de vogels toernooien hielden (ze zijn vernoemd naar hun baltsgevechten), maar we hebben ze nooit bezig gezien. De grote actie van dit kortstondige dierenbevrijdingsfront was plakken tegen de aanleg van een snelweg door Waterland. Hierbij zijn twee van ons opgepakt, wat eigenlijk knap is achteraf, als je de aanwezigheid van politie in Amsterdam-Noord, landelijk of niet, kent. Ik weet eigenlijk niet of meer acties waarover we spraken ook daadwerkelijk zijn uitgevoerd of niet. Maar die snelweg is er niet gekomen. Niet in 1979 in ieder geval.
In het georganiseerde anarchisme zoals ik het heb meegemaakt 1972-74 was het idee van dierenbevrijding volstrekt afwezig. En die Dubbele Boterham met Kaas in de mede door de Federatie van Vrije Socialisten gedreven Koffiebar Roodmerk was in feite een boterham ham/kaas. Het zij mij geoorloofd een sprong in het verdere verleden te wagen, in de nadagen van een klas van de J.P. Coenschool in Amsterdam (nu quasi-dekoloniaal Indischebuurtschool genoemd, want mijn suggestie “Kartinischool” ging natuurlijk te ver). Ik weet vrij zeker dat ik oprichter en spil was van de hoogst actieve Dieren Vrienden Klub (DVK)*). Wij haalden oud papier op voor zwerfkatten in de buurt en – gewaagd, ze kwamen net op in het nieuws – zeehonden in de Waddenzee. Hoe diervriendelijk het achteraf was zo’n zak gedroogde visjes uit te strooien in een bak voor de katten – ik ruik ze nog als ik dit schrijf – moet u zelf maar bepalen. En tenslotte eten zeehonden vis, die wel groter is natuurlijk. Ik noem de voornamen van betrokkenen opdat het geboekstaafd is en niet vergeten: Han, Theo, Urs, Johnny, George. Als ik nu iemand vergeet, mijn excuses. Onze wapenspreuk was: “Ieder wezen heeft recht op leven”, een royaal standpunt, nietwaar. Dit lijkt mij voldoende persoonlijke geschiedenis op dit punt.
*) Toen ik een geliefde vertelde van Mijn Geheime Genootschap als pre-puber en de afkorting DVK verklaarde barstte zij in lachen uit. Het was dus niet de Duivelse Vriendenkring of iets dergelijks. Geen wonder eigenlijk dat ze geen blijvertje was.
– Dubbele Boterham met Kaas nr. 32, eerder verschenen bij Libertaire Orde
