De Britse Labourpartij wil voor Groot-Brittannië na Brexit een transitieperiode waarin het land zowel deelneemt aan de interne markt van de EU als aan haar douane-unie. Tot nog toe was de positie van Labour vaag, gekend onder de vlag van ‘constructieve ambiguïteit’ (constructive ambiguity). Ze leek van twee walletjes te willen snoepen: aan de ene kant supporters van Brexit niet voor het hoofd stoten, aan de andere kant in de gratie blijven bij voorstanders van EU-lidmaatschap. Daarmee kun je weliswaar een breed draagvlak vinden bij links maar zo’n positie is niet houdbaar als je regeringsverantwoordelijkheid wilt dragen. In het laatste geval ontkom je er niet aan keuzes te maken. Het nieuwe standpunt van Labour, verkondigd door Keir Starmer, voornaamste perswoordvoerder van de partij, is groot nieuws in het Verenigd Koninkrijk. Eindelijk ontstaat er flinke oppositie tegen het coûte que coûte doordrukken van Brexit, zoals premier Theresa May die voorstelt.
Soft Brexit
In de overgangsperiode zouden de persoonlijke vrijheid van vestiging in de EU, de jurisdictie van het Europees Hof en de bijdrage aan de EU-begroting geaccepteerd worden. Dit komt neer op een soft Brexit. Maar een zachte Brexit is uiteindelijk onacceptabel voor de elite in het Verenigd Koninkrijk, zoals in May’s knoeiboel is uitgelegd. Dit zou neerkomen op acceptatie van EU-politiek zonder er zeggenschap in te hebben als grootste economie van de EU na die van Duitsland. Labours nieuwe positie anticipeert dan ook op de problemen van een soft Brexit. Ze laat de optie open dat na de transitieperiode de interne markt en de douane-unie als vanouds blijven functioneren in het VK. Hoewel niet toegegeven betekent dat zoveel als de mogelijkheid openlaten om Brexit terug te draaien. Het nu ingenomen officiële standpunt is dat EU-lidmaatschap pas in aanmerking komt als de EU instemt met een speciale deal over immigratie en de regels met betrekking tot vrijheid van beweging verandert. Maar voor de EU vormen deze migratieregels juist een fundament van de unie en ze zal ze niet wijzigen. Maar om dat besef te laten bezinken is er de jarenlange transitieperiode.
Twijfels
Een zachte Brexit zal voor nogal wat hardline brexiteers op links reden zijn Labour niet meer te steunen. Dit risico is evenwel beperkt. Waar kunnen kiezers naartoe? Het dom-nationalistische Ukip ligt op d’r gat en een stem op de Tories is voor velen een brug te ver. Anarchistisch niet stemmen zal voor hen waarschijnlijk de keuze worden. Aan de andere kant is Brexit binnen de Conservatieve partij eveneens omstreden. De repercussies ervan voor het Britse financiële centrum in de City zijn beslist ernstig. Labour gokt erop dat een steeds groter deel van de twijfelende Conservatieven May’s politiek afkeurt. En dat kan al snel resultaat opleveren. Na de laatste verkiezingen kan May nog slechts in een omstreden coalitie met de uiterst rechtse Noord-Ierse DUP regeren. Ze staat deswege zwak.
Links
De nieuwe positie van Labour kan verstrekkende gevolgen voor links in het algemeen krijgen. Als zelfs een economisch groot land als Groot-Brittannië zwicht voor de desastreuze gevolgen van een exit uit de EU, wat is het linkse alternatief voor andere EU-landen? Het vulgair stalinistische ‘socialisme in één land’ kan dan langzamerhand bij het grofvuil belanden. Voor links wordt het tijd om zich te oriënteren op de opvattingen van Yanis Varoufakis met zijn idealen van een krachtig Europees links en het mag zijn DiEM25 een duwtje in de rug te geven.
