De Afrikaanse savanneolifant en de bosolifant zijn nu geclassificeerd als bedreigd en ernstig bedreigd in de IUCN Rode Lijst van bedreigde diersoorten. Deze aanpassing komt na een recent besluit van de African Elephant Specialist Group (AfESG) van IUCN dat de wetenschap vanaf nu bosolifanten en savanneolifanten als twee verschillende soorten zal behandelen. Sinds de allereerste rode lijst in 1986 werd de Afrikaanse olifant beoordeeld als een enkele soort en door de IUCN als kwetsbaar vermeld.
Dit betekent dat van beide soorten nu wordt erkend dat ze naar een meer bedreigde status verhuizen. De Afrikaanse bosolifant wordt nu vermeld als ernstig bedreigd en de Afrikaanse savanne-olifant als bedreigd. Na deze herindeling roepen WWF en WCS (Wildlife Conservation Society) beiden op tot voortdurende en hernieuwde waakzaamheid, handhaving, bestrijding van stroperij, bestrijding van mensenhandel en beschermingsmaatregelen voor habitats voor alle olifanten in Afrika – en in het bijzonder voor de ernstig bedreigde bosolifant.
Harder ivoor
Sinds de IUCN Rode Lijst van 2008 werd de Centraal-Afrikaanse olifantenpopulatie (voornamelijk bosolifanten), waarvan de populatie ongeveer een kwart van alle Afrikaanse olifanten omvat, vermeld als meer bedreigd dan savanneolifanten. Dit kwam gedeeltelijk doordat ivoor van bosolifanten harder is dan ivoor van savanneolifanten, en de voorkeur had van Japanse ivoorsnijders, omdat het tot zeer fijne details kan worden gesneden.
Hoewel regeringen zoals China grote vooruitgang hebben geboekt door hun binnenlandse ivoormarkten te sluiten, inclusief meer handhavingsinspanningen, moet er meer worden gedaan om de vraag naar ivoor te verminderen. In sommige delen van Afrika heeft het instorten van het toerisme als gevolg van de COVID-19-pandemie geleid tot een nieuwe dreiging van meer stroperij vanwege het verminderde inkomen om de handhavingsinspanningen voort te zetten.
Ook klimaatverandering bedreigt bosolifanten
Naast de dreiging van de internationale handel in ivoor, is een opkomende bedreiging voor bosolifanten de afname van de fruitproductie in het bos. Uit een studie die in september 2020 werd gepubliceerd, bleek dat de klimaatverandering de afgelopen dertig jaar (1986–2018) de fruitproductie met 81 procent heeft doen dalen in Lope National Park – een plaats waar lange termijn onderzoek wordt gevoerd – in Centraal Gabon. Dat resulteerde op zijn beurt in een afname van de lichaamsconditie van olifanten met 11% tussen 2008 en 2018.
Een onderzoek uit 2016 wees verder uit dat bosolifanten zich langzamer voortplanten en een langere generatietijd hebben (31 jaar) dan savanneolifanten. Bosolifanten beginnen op latere leeftijd aan voortplanting, en met langere intervallen tussen kalveren, dan andere olifantensoorten. Ze zijn dus kwetsbaarder voor stroperij dan hun snellere savanne-neven, omdat ze niet zo snel kunnen “terugveren” door de afname van de populatie.
Gezien de algemene dalende trend van zowel Afrikaanse olifantensoorten, moeten donoren en regeringen hun steun aan staten met olifantenverblijven opvoeren om ervoor te zorgen dat hun populaties beginnen te stabiliseren en zelfs een weg naar herstel beginnen. Daarnaast is het van vitaal belang dat de internationale inspanningen worden geïntensiveerd om de ivoorhandel in de hele keten te stoppen, van de bron in de bossen en graslanden van Afrika tot aan de bestemming, over de hele wereld. Met deze nieuwe classificatie is er geen tijd om te wachten.
- Savanneolifanten (uitgelicht): Door Jan Arkesteijn – Eigen werk, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1447323 Boslifanten: Door U.S. Fish and Wildlife Service Headquarters – Forest elephant group 9Uploaded by Dolovis, Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=31315643
- Bericht van WWF België via De Wereld Morgen
