Sommige rechters gebruiken de term diefstal voor fotogebruik en beargumenteren een fotoclaim met; ‘een fiets die niet op slot staat mag je ook niet meenemen‘. Dat laatste klopt maar je kunt niet zomaar elke fietser beschuldigen van diefstal en het tien- tot honderdvoudige van de nieuwprijs opeisen als ze de aankoopbon niet kunnen overleggen. Het gebeurt echter wel op grote schaal en rechters gaan er in mee.
Intellectueel eigendom is een lastig begrip. Als je de term foto door fiets vervangt prik je zo door de juridische blabla heen:
- Eiser is geen fietsenverkoper maar een detective [spoort gebruikte foto’s op, heeft de rechten niet]
- Eiser is geen fietsenverkoper maar een marktplaats [aanbieder van stockfoto’s, heeft de rechten niet]
- De fiets mocht je gebruiken met reclame-vlaggetje [citaatrecht, persovername]
- Het is een deelfiets [publiek domein]
- Je hebt de fiets lang geleden gekocht en geen bonnetje meer
- Je hebt de fiets bij iemand anders gekocht
- Je hebt de fiets tweedehands gekocht en wist niet dat de fiets gestolen was
- Je hebt de fiets gekregen
- Er lag een briefje bij ‘gratis meenemen’ [Unsplash, Pixabay]
- Er lag een briefje bij ‘gratis meenemen’ met voorwaarden in kleine lettertjes [CreativeCommons]
- Doordat de fiets niet op slot en in het zicht stond leek het alsof de eigenaar de fiets kwijt wilde [zonder watermerk in groot formaat te downloaden]
Mijn inziens is de term diefstal voor foto’s misplaatst, zelfs als er opzet in het spel is. De eigenaar beschikt er immers nog steeds over, wat niet het geval is bij een gestolen fiets.
Bij deze recente uitspraak maakt de rechter een uitstapje naar Zwitsers recht om een schadevergoeding toe te kunnen wijzen voor 1 van de 101 gebruikte foto’s.
Gedaagde kocht normaliter stockfoto’s voor €3 tot €10 en gebruikte foto’s onder citaatrecht en persovername. Niet gesteld of gebleken is dat dit bij de bewuste foto anders is gegaan. Gedaagde heeft echter geen ‘bonnetje’ overlegd voor het gebruik van 10 jaar geleden en de rechter concludeert daaruit dat de foto onrechtmatig is gebruikt en dat eiser inkomsten is misgelopen.
Eiser heeft niet hoeven aantonen dat zij 10 jaar geleden de enige aanbieder was van deze foto en wat het tarief destijds was. Eiser vordert €1.150,- als schadevergoeding, rechter wijst net iets minder dan de helft toe.
Het uitstapje naar Zwitsers recht was nodig omdat de schadevergoeding niet werd gevorderd namens de rechthebbende [de eigenaar van de fiets]. Detective VAAAM, die ten tijde van de publicatie nog niet bestond, vorderde uit eigen naam.
Superfrustrerend dat rechters in Nederland zo vaak de bewijslast, of het een inbreuk is, of eiser wel de rechten heeft, hoe hoog de misgelopen inkomsten zijn, bij gedaagde neerleggen.
Ik adviseer dan ook iedereen; blijf weg uit de rechtszaal! Mijn tips tegen buitenlandse fotojagers:
Schieten met hagel
Voor alles wat de claimbot ziet wordt een mailtje gestuurd en zodra je reageert laten ze je niet meer los als je geen ‘bonnetje’ kunt laten zien. Negeer mails, wacht af of er een aangetekende brief met de juiste tenaamstelling komt.
Hebben de rechten niet
Als de sommatie niet namens de fotograaf zelf is vraag dan naar bewijs van de exclusieve rechten ten tijde van de publicatie. Zij moeten bewijzen dat je alleen via hen een licentie had kunnen krijgen voor de foto.
Valt onder citaatrecht
Klein formaat, serieus doel en de herkomst van de foto vermeld? Dan valt het gebruik onder citaatrecht. Ga niet beargumenteren dat het onder citaatrecht valt, meld dat het onder citaatrecht valt en je geen rechten schendt.
Opgeklopte tarieven
Als zij de schade begroten op het mislopen van inkomsten, vraag dan naar bewijs waar de foto ten tijde van de publicatie voor dat bedrag aangeboden werd.
Tegenvoorstel
Ga niet in discussie en doe zonder de inbreuk te erkennen een schikkingsvoorstel gebaseerd op het daadwerkelijke tarief. Volgens dit AMI-artikel is het tarief voor een stockfoto maximaal €50,-.
Op de megaclaim van VAAAM na zijn deze tips tot op heden in ‘mijn praktijk‘ afdoende om een rechtszaak met buitenlandse fotojagers te voorkomen. Helaas was bij dat bedrag (€275.000) een advocaat verplicht. Niet iedereen heeft daar de middelen toe en fotojagers weten dat.
Het is ongelooflijk en schandalig dat de rechtspraak de afpersingspraktijken met fotorechten faciliteert.
Dit artikel verscheen in februari 2024 op de site van Martine Bakx.
Teken ook de petitie Stop Onredelijke Fotoclaims van Martine Bakx
(Foto: Martine Bakx)
