Voordat IS haar terroristisch geweld had geglobaliseerd, was al-Qaeda hen al voorgegaan. De terroristen die betrokken waren bij de laatste aanslagen in Europa mogen dan gelinkt worden aan Syrië, maar hoe zit het dan met de aanslagplegers in de VS (2001), Bali (2002), Madrid (2004), Londen (2005) en Mumbai (2008)? Toen was er nog geen burgeroorlog in Syrië en geen sprake van Syriëgangers, maar werden er wel aanslagen gepleegd in het Westen en elders.
Dat moslims zich het mikpunt voelen van antiterreurmaatregelen kun je niet toeschrijven aan het salafisme. Er wordt hier een beeld geschetst alsof moslims de dupe zijn van een kleine minderheid salafisten, en als het salafisme verboden wordt, dit niet meer het geval zal zijn. Hoe zit het dan met de acties van sommige populistische Europese politici? Hoofddoekverbod, halalverbod, Koran-verbod, minaret-verbod, islamitisch onderwijs-verbod, en nu pleit Wilders zelfs voor een algeheel islam verbod. Al deze verboden hebben niks te maken met antiterreurmaatregelen en treffen alle moslims, niet alleen de salafisten. Het blijft dus niet alleen maar bij een gevoel dat moslims denken dat ze allemaal getroffen worden door deze maatregelen.
Het salafisme zou haat en afkeer preken jegens de omringende samenleving. Net of dit alleen maar een uniek kenmerk is van het salafisme. Religies in het algemeen maken onderscheid tussen mensen en ideeën, en zetten zich af tegen buitenstaanders om hun eigen identiteit te creëren en te benadrukken. Zo kunnen ze zieltjes winnen en uitleggen waarom hun ideologie beter is dan die van een ander, door zich af te zetten tegen de andere ideologie. Het salafisme een kwaadaardige ideologie noemen en willen verbieden is bijvoorbeeld ook een vorm van haat en afkeer preken jegens een bepaalde groep in de samenleving. Daarnaast is het preken van haat en afkeer natuurlijk niet beperkt tot religie.
Concepten zoals afgoderij, de geredde fractie, de 72 gedwaalde fracties van 73 waarin moslims worden ingedeeld waarvan de gedwaalden eindigen in de hel tenzij ze zich bekeren tot het zuivere geloof, worden genoemd als voorbeelden waarom het salafisme een kwaadaardige ideologie is. Salafisten zouden hun ideologie ook als het zuivere geloof bestempelen. Het probleem hier is dat al deze concepten niet verzonnen zijn door salafisten of alleen maar kenmerken zijn van het salafisme. Dit zijn allemaal uitspraken die gedaan zijn door de profeet en onderdeel van de soennitische islam. En elke subgroep aan gelovigen ziet zichzelf als de geredde groep die het zuivere geloof aanhangt, niet alleen salafisten. Sjiieten zien zichzelf ook als aanhangers van het zuivere geloof, dit geldt net zo goed voor aanhangers van andere religies. Waarom zou men anders deze religie of stroming aanhangen?
Een uitspraak als: “niet alle salafisten zijn terrorist, maar helaas zijn alle terroristen salafistisch van ideologie” berust niet op de waarheid. Zo zijn er in mijn geboorteland Irak tientallen terroristische sjiitische milities actief. In buurland Syrië zijn ze ook actief. In Turkije heb je bijvoorbeeld niet-religieuze etnische terreurgroepen zoals TAK die zelfmoordaanslagen plegen, zoals laatst in Ankara. Anders Breivik is ook geen salafist. Net zo min als de verschillende afscheidingsbewegingen die actief zijn in Europa salafistisch zijn.
Het onderverdelen van de salafisten in drie groepen wordt weggezet als een westerse academische uitvinding. Dit is geen goed argument. Je hoeft niet een niet-westerling te zijn om het salafisme te kunnen begrijpen. Daarnaast loopt de wetenschap in het Westen voor op die in het Midden-Oosten. Het onderverdelen van de salafisten gebeurt niet alleen in een ivoren toren en is niet alleen theoretisch van aard, maar is ook een werkelijkheid op de grond. Dat je deze indeling ook niet tegenkomt in de salafistische literatuur is ook geen goed argument. In de Koran kom je ook niet al die verschillende subgroepen binnen de islam tegen, maar in de praktijk zie je toch een islamitische wereld verdeeld in tal van substromingen.
Niet alleen is een verbod op het salafisme tegenstrijdig met de godsdienstvrijheid in Nederland, maar het is ook onmogelijk om een ideologie te verbieden. Je kunt gebouwen sluiten, bijeenkomsten verbieden, maar ideeën kun je alleen maar bestrijden met nog betere ideeën. Terrorismebestrijding wordt niet effectiever na een verbod op het salafisme. Niet alleen omdat niet alle terroristen salafistisch van ideologie zijn, en ook niet omdat je dan de salafisten dwingt om ondergronds te gaan en ook niet meer op hun hulp kunt rekenen bij het bevorderen van een veiliger land, maar je bevestigt met zo’n verbod alleen maar hun gedachtegang dat er een oorlog gaande is tegen de ware islam, waar zij uiteraard het salafisme onder verstaan.
Ik ben in een overwegend sjiitisch land (Irak) geboren, en mijn familie is overwegend sjiitisch. Het sjiisme wordt door het salafisme als het pure kwaad beschouwd, en eerlijk is eerlijk, ook andersom zal dit het geval zijn. Maar pleiten voor een verbod gaat te ver. Pleiten voor een open en eerlijk debat is vele malen effectiever, genuanceerder en minder populistisch van aard, en je gaat ook niet mee met de waan van de dag en blijft zo trouw aan de normen en waarden waar Nederland voor staat.
Ali al-Kurdi, Politicoloog en Master student Internationale Betrekkingen
