Het gaat goed met de nazigraven. We hebben er in Nederland in dit 80ste bevrijdingsjaar nog wel zo’n 32.000 – de meeste van nazisoldaten van de Wehrmacht – het leger van de nazi’s, opgericht door de nazi’s en getooid met de swastika, het partijlogo van de nazi’s. Ook een paar duizend graven van SS’ers – de moorddadige en terroristische privé-bewakingsdienst van de nazi’s.
Sorry voor de harde termen… ’t moet even. Ze liggen vrijwel allemaal op Ysselsteyn, de nazibegraafplaats in Venray. En daar is de Duitse ambassadeur in 2022 voor het eerst in Europa gestopt met het vereren van deze doden en het leggen van kransen. En ik mag zeggen dat ik daar stevig op heb aangedrongen sinds 2012, met leden van de AFVN… Nu stap twee: sluiting van die nazibegraafplaats. En nu namens de werkgroep ‘Herdenk nazi’s niet’.
Maar waarom kom ik hierop? Omdat gisteren, zondag, het magazine van de NY Times een artikel van zo’n 10 pagina’s aan nazigraven wijdt, en ze mij er keurig bij vermelden. En wat er over mij in staat, klopt zeker, maar maar maar: er ontbreekt wel iets opmerkelijks… bij mij staat niet over de werkgroep of dat ik Nederlander ben met een verzetsvader en dode oom in Dachau.
Maar erger nog: er staat niets over de Holocaust.
Om een onbegrijpelijke reden – misschien dat de schrijver een Amerikaan is – speelt de Holocaust (Shoah) in dit verhaal geen enkele rol. En dat terwijl vele honderden van de doden op Ysselsteyn daar direct bij betrokken waren. De andere doden ondersteunden dat of lieten het gebeuren. In een graf liggen met swastika’s op je torso is nu eenmaal voorgoed fout.
Julius Dettman: deporteur van Anne Frank
De beruchtste dode – de Eichmann van Nederland – is daar de man die Anne Frank, haar vader, moeder en zus en vrienden en liet ophalen uit het Achterhuis, en daarna doorstuurde naar de dood. Hij heet Julius Dettmann, en heeft nog altijd een graf met kruis, keurig onderhouden, op Ysselsteyn. Anne en haar dode familieleden hebben dat niet – net zo min als al die andere miljoenen Joodse doden.
Daar hebben ze – dwz zeggen de Duitse oorlogsgravenclub, der Volksbund – wel een smerige truc uitgehaald: je ziet bij geen enkel betonnen kruis een aanduiding van de SS.
Ik kwam rond 2007 voor het eerst op Ysselsteyn, met mijn zoon van toen 11 en zijn evenoude vriendje David – die een Joodse grootmoeder heeft.
We kwamen het immense terrein op – de grootste nazibegraafplaats van West-Europa – en stonden enige tijd verbluft door die oneindigheid. Een kilometer witte kruizen netjes in het gelid, recht voor je uit, schuin, opzij…. in die stilte. We liepen een minuut of tien rond, waarna de heren even met elkaar gingen smiespelen. Daarna vroeg mijn zoon op luchtige toon: ‘Pap, wat zijn nou de graven van de SS’ers?’
Als je die rare namen van hun rangen een beetje weet, kun je die gauw herkennen: Rottenführer, Scharführer of Sturmführer en Ober- en Untervarianten. Dus ik kijk even goed en na tien kruizen heb ik er een. ‘Hier, jongens!’
Tot mijn verrassing sprongen ze erop af en trokken uit alle macht dat kruis half omver… Ik kon er niks aan doen agent, ze deden het zo plotseling… nee hoor, er kwam niemand. Ik stond dus even later, als zoon van een verzetsman en nazigevangene, een kruis van een verdomde SS’er recht te zetten.
We vervolgden snel onze reis naar Bastogne, onder Luik, waar die dag een grote herdenking was van ‘The Battle of the Bulge‘- de laatste grote slag van de nazi’s tegen de geallieerden in West-Europa, kerst 1944. In Bastogne liep het allemaal prima, en ik ontdekte ook nog dat de gemeente B een verbod op het dragen van nazikleding had uitgevaardigd.
‘NO SS’
In 2012 gingen we op Ysselsteyn voor ’t eerst demonstreren tegen het vereren van nazi’s op de Duitse dodenherdenking – met ambassadeur en de Bundeswehr en zelfs NL goudgalons – in november. Toen pakte de pliesie spontaan ons spandoek af omdat er ‘NO SS’ op stond. Wat daar beledigend aan was… ? Gelukkig had de onverstoorbare Peter een reserve. Maar we kwamen tot onze verbazing wel met foto in de Telegraaf – die vermaledijde Paul Jansen, nu weggepromoveerd als VS-correspondent – was daar toen nog geen hoofdredacteur.
En nu staat dit verhaal over nazigraven in de NY Times. Raar dat Ysselsteyn en het nabije Lommel in België – als twee allergrootste nazibegraafplaatsen in West-Europa niet met name worden genoemd. Lommel heeft zelfs 39.000 nazidoden. Daar werd afgelopen november volop vereerd: bestuurders, politici, militairen, priesters… We hebben nog geprotesteerd en dat haalde wel enkele Belgische kranten en de VRT.
De kernboodschap is: na 80 jaar moeten die nazigraven weg, of de begraafplaatsen zoals Ysselsteyn en Lommel en in heel West-Europa gewoon dicht. Het is mooi geweest. Dat staat ook niet in het stuk in de NY Times.
Maar dat je in zo’n verhaal de Holocaust/Shoah vergeet…
